Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Phú Trọng: Tiếp tục xây dựng một Quốc hội thực sự vững mạnh, thực thi đầy đủ nhiệm vụ và quyền hạn với chất lượng và hiệu quả cao hơn

Phóng viên: Cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XII diễn ra ngày 20 tháng 5 được dư luận rất hoan nghênh và đánh giá cao. Xin Chủ tịch cho biết một vài nhận định cụ thể về kết quả của cuộc bầu cử lần này?

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Phú Trọng: Cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội Khóa XII, thu hút hơn 99,6% trong tổng số trên 56 triệu cử tri cả nước tham gia bỏ phiếu, cho thấy đây thực sự là ngày hội, một đợt sinh hoạt chính trị rộng lớn của toàn dân. Cuộc bầu cử đã diễn ra đúng luật, an toàn, tiết kiệm và dân chủ. Nhân dân cả nước đã sáng suốt lựa chọn được 493 vị đại diện cho các tầng lớp nhân dân, các dân tộc, đại diện cho nhiều thế hệ, tiêu biểu cho khối đại đoàn kết dân tộc. Quốc hội khoá XII được đánh giá là “có chất lượng” cao hơn, bởi lẽ trong số trúng cử làm đại biểu Quốc hội có tới 164 đại biểu có trình độ trên đại học (chiếm 33,27%), 309 đại biểu có trình độ đại học (chiếm 62,68%). Với 345 đại biểu trúng cử lần đầu, 148 đại biểu tái đắc cử, Quốc hội Khóa XII vừa bảo đảm tính kế thừa, vừa có nhân tố mới, hy vọng sẽ mang khí thế mới vào nhiệm kỳ hoạt động của Quốc hội. Nhân dân cả nước cũng có thể cảm nhận không khí dân chủ, phấn khởi, đoàn kết, thống nhất ngay từ các phiên họp đầu tiên tại Kỳ họp thứ nhất của Quốc hội Khóa XII. Tôi tin rằng, bằng tất cả tâm huyết, trí tuệ và tinh thần trách nhiệm của 493 đại biểu, Quốc hội Khóa XII sẽ hoàn thành trọng trách mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó, tiếp nối một cách xứng đáng truyền thống hơn 60 năm phát triển nền dân chủ ở nước ta.

Phóng viên: Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X và Hội nghị Trung ương 5 vừa qua đã xác định rõ yêu cầu tiếp tục đổi mới mạnh mẽ tổ chức và phương thức hoạt động của cả hệ thống chính trị nhằm đáp ứng những yêu cầu mới của công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Xin Chủ tịch cho biết, Quốc hội khóa XII sẽ tiếp tục đổi mới như thế nào, tập trung vào những mắt xích trọng yếu nào?

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Phú Trọng: Trước yêu cầu tiếp tục đổi mới tổ chức và phương thức hoạt động của cả hệ thống chính trị, đồng bộ với xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân, thì Quốc hội đương nhiên cũng phải đổi mới. Theo tôi, các đại biểu Quốc hội khoá XII cần phải tiếp tục nỗ lực phấn đấu để xây dựng Quốc hội vững mạnh, thực thi đầy đủ nhiệm vụ và quyền hạn theo quy định của Hiến pháp, pháp luật với chất lượng và hiệu quả cao hơn.

Thực tiễn trong nhiều năm qua cho thấy, hiệu quả hoạt động của Quốc hội phụ thuộc rất nhiều vào hai yếu tố chính: các cơ quan của Quốc hội và đại biểu Quốc hội. Để tiếp tục nâng cao chất lượng hoạt động của Quốc hội thì cần phải đặc biệt coi trọng việc đổi mới tổ chức và hoạt động của Hội đồng dân tộc và các ủy ban của Quốc hội, chuyển trọng tâm hoạt động vào các cơ quan này. Tại đó, các vấn đề trước khi trình Quốc hội phải được bàn bạc một cách kỹ lưỡng, xem xét tập thể, quyết định theo đa số. Việc thành lập thêm hai cơ quan là Uỷ ban tư pháp và Uỷ ban tài chính, ngân sách, đưa tổng số các uỷ ban của Quốc hội khóa XII lên 10, là tạo điều kiện cho các ủy ban chuyên môn hóa hoạt động của mình. Ủy ban Thường vụ Quốc hội khóa XII vừa được Quốc hội bầu, mở rộng thành viên gồm 18 người là để làm tốt vai trò cơ quan thường trực của Quốc hội giữa hai kỳ họp và trong việc chỉ đạo, điều hòa, phối hợp hoạt động của các cơ quan của Quốc hội. Chất lượng đại biểu Quốc hội cũng được nâng cao, số đại biểu chuyên trách tăng lên khoảng 30%. Để làm tốt vai trò của mình, mỗi đại biểu Quốc hội phải không ngừng nỗ lực phấn đấu; có tâm huyết, bản lĩnh và kỹ năng hoạt động đại biểu; làm hết trách nhiệm của mình trước cử tri, có mối liên hệ chặt chẽ, gắn bó với cử tri để luôn xứng đáng với sự tín nhiệm của cử tri.

Quốc hội khóa XII tiếp tục đẩy mạnh và thực hiện có chất lượng công tác lập pháp, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước và giám sát tối cao. Về công tác lập pháp, chúng ta đã đạt được những thành tựu rất quan trọng: Số lượng văn bản pháp luật ban hành trong 20 năm đổi mới lớn hơn nhiều lần so với 40 năm trước đó. Chỉ riêng trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XI, Quốc hội đã thông qua được 84 luật, bộ luật, 15 nghị quyết có chứa quy phạm pháp luật; Uỷ ban thường vụ Quốc hội đã ban hành 31 pháp lệnh. Nội dung của các văn bản này đã cơ bản điều chỉnh tất cả các lĩnh vực của đời sống, từ kinh tế, văn hóa, xã hội đến các vấn đề về quốc phòng, an ninh, đối ngoại... Tuy vậy, nhiều quy định trong các văn bản pháp luật còn mang tính nguyên tắc chung, chưa thật cụ thể, muốn thực hiện được phải chờ Nghị định của Chính phủ nên tính khả thi chưa cao. Để khắc phục tình trạng này, Quốc hội khóa XII sẽ chú trọng đến việc tăng cường năng lực lập pháp của Quốc hội; định hướng chính sách pháp luật rõ ràng và cụ thể trước khi soạn thảo dự án luật; đồng thời phải sửa đổi quy trình lập pháp theo hướng thật sự khoa học, chặt chẽ, hợp lý, đề cao trách nhiệm của các chủ thể tham gia vào quy trình lập pháp. Nghiên cứu, áp dụng việc xây dựng những dự án luật ngắn gọn, điều chỉnh những vấn đề cụ thể; áp dụng quy trình rút gọn trong xây dựng văn bản luật; ban hành một đạo luật mà có thể sửa đổi, bổ sung nhiều đạo luật khác có liên quan; cải tiến việc tổ chức lấy ý kiến nhân dân cho có hiệu quả và thiết thực hơn.

Nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả các quyết định của Quốc hội về các vấn đề quan trọng của đất nước, cần cải tiến quy trình chuẩn bị và ban hành quyết định theo hướng quy phạm hóa, lượng hóa các quyết định của Quốc hội để nâng cao giá trị và tính ràng buộc pháp lý của các Nghị quyết. Đề cao vai trò thẩm tra của các cơ quan Quốc hội và tinh thần trách nhiệm của các đại biểu Quốc hội trong việc nghiên cứu, phân tích, đánh giá và đưa ra quyết định; nâng cao chất lượng bộ máy tham mưu giúp việc của Quốc hội, đồng thời tăng cường phối hợp giữa các cơ quan của Quốc hội với cơ quan có thẩm quyền trình vấn đề cần quyết định.

Trong hoạt động giám sát, cố gắng sớm hoàn thiện các quy trình, cơ chế; khắc phục tình trạng giám sát chiều rộng mà thiếu chiều sâu, tập trung nhiều hơn cho giám sát chuyên đề, nhất là giám sát việc sử dụng ngân sách nhà nước, có chế tài bảo đảm việc thực hiện các kiến nghị sau giám sát, đề cao trách nhiệm việc giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân, thực hiện những cam kết khi trả lời chất vấn.

Phóng viên: Trong hoạt động của Quốc hội nước ta, các nguyên tắc đảm bảo sự lãnh đạo của Đảng, pháp luật là tối thượng và hợp với ý nguyện của dân đều được đặt lên vị trí hàng đầu và được tôn trọng. Theo Chủ tịch, những nguyên tắc đó được thể hiện như thế nào?

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Phú Trọng: Sự lãnh đạo của Đảng đã được Hiến pháp nước ta quy định. Để làm tốt vai trò là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội, Đại hội lần thứ X của Đảng và Hội nghị lần thứ 5 vừa qua của Ban chấp hành Trung ương Đảng Khóa X đã nhấn mạnh việc đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng phải đồng bộ với đổi mới tổ chức và hoạt động của hệ thống chính trị; thực hiện đúng nguyên tắc tập trung dân chủ trong tổ chức, sinh hoạt và hoạt động của Đảng. Vấn đề đặt ra là phải vừa bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng, vừa không ngừng phát huy vai trò của Nhà nước, trong đó có Quốc hội. Đảng lãnh đạo Nhà nước bằng đường lối, quan điểm, các nghị quyết; lãnh đạo để Quốc hội thể chế hóa, cụ thể hóa thành pháp luật; giới thiệu những đảng viên có đủ phẩm chất, năng lực để Quốc hội bầu, phê chuẩn vào những vị trí lãnh đạo chủ chốt của bộ máy nhà nước. Ở nước nào Đảng cầm quyền cũng phải làm như vậy. Quan điểm của chúng ta là Đảng lãnh đạo nhưng không bao biện, làm thay Nhà nước; trái lại, thông qua sự lãnh đạo của Đảng mà phát huy mạnh mẽ hiệu lực, hiệu quả quản lý của Nhà nước và sức sáng tạo của toàn dân.

Quốc hội là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất của nước ta. Đảng ta là đội tiên phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiên phong của nhân dân lao động và của cả dân tộc; Đảng đại biểu trung thành lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của dân tộc. Đề cao pháp luật, thực hiện quản lý Nhà nước bằng pháp luật; mọi cơ quan, tổ chức, đơn vị và cá nhân phải nghiêm chỉnh chấp hành Hiến pháp, pháp luật là yêu cầu, nội dung cốt lõi của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Điều đó không mâu thuẫn gì với sự lãnh đạo của Đảng; trái lại, đó chính là tư tưởng lãnh đạo của Đảng. Quốc hội là cơ quan lập pháp nhưng dưới sự lãnh đạo của Đảng; Đảng lãnh đạo nhưng cũng phải hoạt động theo quy định của Hiến pháp, pháp luật, ấy là bảo đảm tính tối thượng của pháp luật. Để bảo đảm cho pháp luật được thi hành nghiêm chỉnh, bên cạnh việc nâng cao ý thức chấp hành pháp luật, thì điều quan trọng là phải bảo đảm cho pháp luật có tính khả thi; luật do Quốc hội ban hành không những phải phù hợp với cuộc sống, ý nguyện của nhân dân mà còn góp phần thúc đẩy tiến bộ xã hội. Vì vậy, chúng ta cần phải cải tiến cách thức tiến hành các kỳ họp, làm cho các kỳ họp của Quốc hội ngày càng dân chủ, mở rộng tranh luận, đối thoại để tạo sự thống nhất cao, tăng tính công khai trong sinh hoạt của Quốc hội nhằm phát huy được trí tuệ tập thể của các đại biểu Quốc hội. Tăng cường hơn nữa mối quan hệ gắn bó giữa đại biểu Quốc hội với cử tri, giữa Quốc hội với nhân dân; tăng cường các hình thức thông tin, tuyên truyền để nhân dân biết và giám sát hoạt động của các cơ quan và đại biểu Quốc hội để Quốc hội thực sự là cơ quan đại diện cho ý chí và nguyện vọng của nhân dân.

Phóng viên: Trân trọng cảm ơn Chủ tịch Quốc hội./.