Phiên họp thứ hai của UBTVQH

Ngày 25.9, dưới sự điều khiển của Phó chủ tịch QH Uông Chu Lưu và Phó chủ tịch QH Tòng Thị Phóng, UBTVQH đã cho ý kiến về Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật Tương trợ tư pháp; Nghe báo cáo kết quả kỳ họp lần thứ 28 Đại hội đồng Liên minh nghị viện Hiệp hội các nước Đông Nam Á (AIPA) và cho ý kiến về dự án Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh Thi hành án phạt tù.

Theo báo cáo giải trình, tiếp thu và chỉnh lý dự án Luật Tương trợ tư pháp do Chủ nhiệm UB Pháp luật Nguyễn Văn Thuận trình bày, dự án Luật Tương trợ tư pháp đã trình QH Khóa XI cho ý kiến tại kỳ họp thứ 10. Tại phiên họp này, đa số các ý kiến của ủy viên UBTVQH cho rằng, nên giữ phạm vi điều chỉnh như trong dự án luật là điều chỉnh ở 4 lĩnh vực dân sự, hình sự, dẫn độ và chuyển giao người đang chấp hành hình phạt tù. Quy định như vậy là phù hợp với thực tiễn và thông lệ, pháp luật quốc tế, đồng thời sẽ là cơ sở pháp lý quan trọng và tạo điều kiện thuận lợi để các cơ quan chức năng có thể tiến hành đàm phán, ký kết, gia nhập và thực hiện các điều ước quốc tế về tương trợ tư pháp.

Về quy định của dự án Luật Tương trợ Tư pháp là sẽ không giao cho cơ quan làm đầu mối tiếp nhận và chuyển giao hồ sơ, tài liệu nhận được sự tán thành của UBTVQH. Thay vào đó, việc tiếp nhận và chuyển hồ sơ, tài liệu trực tiếp cho các cơ quan có thẩm quyền thực hiện để tránh rườm rà, chồng chéo về quy trình, thủ tục. Đồng thời quy định trách nhiệm cụ thể của các cơ quan trong từng lĩnh vực tương trợ tư pháp là Bộ Tư pháp, TANDTC, VKSNDTC và Bộ Công an. Bộ Tư pháp sẽ có trách nhiệm tổng hợp tình hình tương trợ tư pháp báo cáo Chính phủ để Chính phủ báo cáo QH về hoạt động này.

Một nội dung khác nhận được nhiều ý kiến đồng tình là về thẩm quyền ra quyết định dẫn độ. Các ý kiến đều cho rằng, việc giao cho Toà án nhân dân cấp tỉnh có thẩm quyền ra quyết định dẫn độ là phù hợp với thực tiễn hiện nay và là hình thức bảo đảm tốt nhất cho người bị dẫn độ có quyền tự bảo vệ mình trước yêu cầu dẫn độ của nước ngoài. Ngoài các nội dung trên, UBTVQH cơ bản nhất trí với các nội dung khác của dự án luật: Về trách nhiệm của các cơ quan nhà nước trong hoạt động tương trợ tư pháp; Về quyết định áp dụng nguyên tắc có đi có lại đối với các nước chưa ký kết hoặc chưa gia nhập với Việt Nam điều ước quốc tế về tương trợ tư pháp; Về chi phí cho việc thực hiện ủy thác tư pháp, dẫn độ và chuyển giao người đang chấp hành hình phạt tù.   

Tiếp đó, UBTVHQ đã nghe Chủ nhiệm UB Đối ngoại Nguyễn Văn Son trình bày Báo cáo kết quả kỳ họp lần thứ 28 Đại hội đồng Liên minh Nghị viện các quốc gia Đông Nam Á (AIPA). Kỳ họp lần thứ 28 Đại hội đồng AIPA diễn ra trong bối cảnh khu vực Đông Nam Á có những mốc kỷ niệm lớn như 40 năm thành lập ASEAN, 30 năm thành lập AIPO/AIPA và đây cũng là Đại hội đồng đầu tiên với tên gọi mới AIPA. Kỳ họp thứ 28 Đại hội đồng AIPA đã thành công tốt đẹp với 48 nghị quyết và Thông cáo chung được thông qua. Báo cáo của UB Đối ngoại nêu rõ, từ khi gia nhập AIPO/AIPA từ năm 1995 đến nay, QH Việt Nam tham dự đầy đủ các kỳ họp và các hoạt động khác của AIPA và đã những đóng góp tích cực trong các hoạt động của tổ chức này. Tại AIPA 28, Đoàn ĐBQH nước ta tham gia tích cực với tinh thần trách nhiệm cao tại các phiên họp toàn thể, các phiên họp của các ủy ban chuyên môn và đã có nhiều ý kiến đóng góp quan trọng trong quá trình soạn thảo nghị quyết và các văn kiện, góp phần tạo nên thành công chung của Đại hội đồng. Hai dự thảo Nghị quyết là Tăng cường vai trò và sự đóng góp của AIPA đối với Hiến chương ASEAN và Đẩy mạnh sự hợp tác giữa ASEAN với AIPA do Đoàn Việt Nam đề xuất đều được Đại hội đồng nhất trí thông qua. Chủ tịch QH Nguyễn Phú Trọng đánh giá cao những kết quả đạt được của Đoàn ĐBQH Việt Nam tại Kỳ họp thứ 28 Đại hội đồng AIPA. Chủ tịch cho rằng, sự tham gia tích cực của Đoàn ĐBQH Việt Nam thể hiện rõ trách nhiệm thành viên của QH nước ta, góp phần tăng cường đoàn kết, hợp tác và đưa AIPA trở thành tổ chức ngày càng liên kết chặt chẽ hơn và hiệu quả hơn, góp phần hỗ trợ cho tiến trình hội nhập ASEAN. Dự kiến kỳ họp thứ 31 của AIPA sẽ tổ chức tại nước ta vào năm 2010- đây là thời điểm diễn ra nhiều sự kiện quan trọng của đất nước, đặc biệt là kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long- Hà Nội, vì vậy Chủ tịch Nguyễn Phú Trọng lưu ý UB Đối ngoại cần phải có sự chuẩn bị tích cực để có thể tổ chức tốt nhất sự kiện này.

Buổi chiều, UBTVQH đã nghe và cho ý kiến về dự án Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh Thi hành án phạt tù. Tờ trình của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tư pháp cho thấy, hệ thống văn bản pháp luật có liên quan đến thi hành án phạt tù và tình hình phát triển KT- XH hiện đã có nhiều thay đổi nhưng các quy định của Pháp lệnh Thi hành án phạt tù được thi hành từ năm 1993 đến nay không được sửa đổi, bổ sung kịp thời nên đã bộc lộ nhiều bất cập, gây nhiều khó khăn cho cơ quan thi hành án và người chấp hành hình phạt tù. Do vậy, việc sửa đổi, bổ sung Pháp lệnh Thi hành án phạt tù là cần thiết nhưng cần đặt trong bối cảnh Dự án Bộ Luật Thi hành án đang trong quá trình được tiếp tục nghiên cứu, chỉnh lý hoàn thiện và theo dự kiến của Chính phủ sẽ trình QH thông qua tại kỳ họp cuối năm 2008. UBTVQH tán thành phạm vi sửa đổi, bổ sung của dự án Pháp lệnh là tập trung vào một số vấn đề bức xúc, bất cập cần giải quyết ngay trong thực tiễn công tác thi hành án phạt tù: Phân loại trại giam, việc hoãn, tạm đình chỉ và giảm thời hạn chấp hành hình phạt tù trong trại giam, thủ tục giải quyết khiếu nại, tố cáo và một số vấn đề kỹ thuật để phù hợp với quy định của Bộ Luật hình sự và Bộ Luật Tố tụng hình sự.

Quy định bổ sung phân trại giam trong trại tạm giam các tỉnh, thành phố trực thuộc TƯ là nơi chấp hành hình phạt tù là nội dung nhận được nhiều ý kiến khác nhau. Trưởng ban Dân nguyện Trần Thế Vượng bày tỏ băn khoăn về việc tổ chức bộ máy quản lý và phục vụ như thế nào cho phù hợp, cũng như việc bảo đảm các chế độ về tổ chức lao động, giáo dục cho phạm nhân tại các phân trại giam có được thực hiện nghiêm túc, bảo đảm công bằng như đối với các trại giam khác. Nhiều ý kiến đồng tình với quan điểm này và cho rằng đây là vấn đề cần được tổng kết, nghiên cứu để xây dựng mô hình trại giam thống nhất trong phạm vi cả nước phù hợp với yêu cầu thực hiện cải cách hành chính và cải cách tư pháp. Ngoài ra, nhiều ý kiến cho rằng, mặc dù Tờ trình và dự thảo Pháp lệnh chưa đề cập đến việc  sửa đổi, bổ sung các quy định về chế độ ăn, mặc, khám chữa bệnh, chế độ lao động đối với người đang chấp hành hình phạt tù nhưng qua thực tiễn cho thấy đây là những vấn đề bức xúc, cần được quan tâm. Các quy định hiện hành không còn phù hợp và do không được sửa đổi nên gây nhiều khó khăn cho các trại giam trong việc bảo đảm đời sống của phạm nhân. Do vậy, Chính phủ cần xem xét sửa đổi Nghị định 60/1993/NĐ- CP quy định về chế độ ăn và chế độ mặc, bảo hộ lao động của phạm nhân phù hợp với sự thay đổi các điều kiện KT- XH, đồng thời cũng là cơ sở để QH, các cơ quan của QH giám sát hoạt động thi hành án phạt tù. Chủ nhiệm UB Tư pháp Lê Thị Thu Ba đề nghị nên có quy định thống nhất mức sàn về các chế độ dành cho phạm nhân và xem xét đưa vào trong dự thảo Pháp lệnh.