TỔNG THUẬT TRỰC TIẾP SÁNG 07/11: TIẾP TỤC PHIÊN CHẤT VẤN VÀ TRẢ LỜI CHẤT VẤN
Cho ý kiến về nội dung nàyự án Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ, ThS. Lại Sơn Tùng, Khoa Cảnh sát kinh tế, Học viện Cảnh sát nhân dân nêu rõ, quá trình giải quyết các vụ án hình sự liên quan đến Tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ, các cơ quan tiến hành tố tụng còn gặp một số khó khăn, vướng mắc trong áp dụng pháp luật như định khung hình phạt, xác định nồng độ cồn vượt quá mức quy định...
Thứ nhất, bất cập trong việc xem xét, xử lý hành vi gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khỏe cho người khác từ 31% đến dưới 61% là Tội vô ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác quy định tại Điều 138 Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017 (BLHS năm 2015) hay Tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ quy định tại Điều 260 BLHS năm 2015.
Các đại biểu Quốc hội tại Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV
Thứ hai, bất cập trong việc định khung hình phạt. Mặc dù, Điều 260 BLHS năm 2015 đã quy định chi tiết mức độ hậu quả do hành vi phạm tội gây ra tương ứng với từng khung hình phạt nhất định. Tuy nhiên, trong thực tiễn vẫn còn những bất cập trong việc áp dụng hình phạt cho người phạm tội.
Thứ ba, bất cập trong quy định vi phạm nồng độ cồn vượt quá mức quy định. Điểm b khoản 2 Điều 260 BLHS năm 2015 quy định: “Trong tình trạng có sử dụng rượu, bia mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn vượt quá mức quy định...”. Khoản 8 Điều 8 Luật giao thông đường bộ năm 2008 quy định: “Điều khiển xe ô tô, máy kéo, xe máy chuyên dùng trên đường mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn. Điều khiển xe mô tô, xe gắn máy mà trong máu có nồng độ cồn vượt quá 50 miligam/100 mililít máu hoặc 0,25 miligam/1 lít khí thở”. Như vậy, thời điểm người phạm tội vi phạm quy định về an toàn giao thông đường bộ mà xác định được trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn vượt quá 50 miligam/100 mililít máu hoặc 0,25 miligam/1 lít khí thở thì sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo điểm b khoản 2 Điều 260 BLHS năm 2015.
Tuy nhiên, tại khoản 1 Điều 35 Luật phòng, chống tác hại của rượu, bia năm 2019 sửa đổi, bổ sung khoản 8 Điều 8 Luật giao thông đường bộ năm 2008 như sau: “Điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn” là hành vi bị Luật giao thông đường bộ nghiêm cấm. Quy định này cho thấy, các nhà làm luật đã không cho phép người sử dụng rượu, bia hoặc các thực phẩm có cồn khi tham gia giao thông với bất kỳ nồng độ cồn nào.
Cần chế tài mạnh mẽ cho hành vi vi phạm quy định về an toàn giao thông đường bộ gây hậu quả nghiêm trọng
Ngoài ra, theo Điều 5, Điều 6 Nghị định số 100/2019/ NĐ-CP của Chính phủ ngày 30/12/2019 quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ và đường sắt, thì mức vi phạm về nồng độ cồn khi lái xe đã được định lượng qua 03 mức để làm căn cứ xử phạt hành chính cho từng loại phương tiện, cụ thể: “1) Chưa vượt quá 50 miligam/100 mililít máu hoặc chưa vượt quá 0,25 miligam/1 lít khí thở; 2) Vượt quá 50 miligam đến 80 miligam/100 mililít máu hoặc vượt quá 0,25 miligam đến 0,4 miligam/1 lít khí thở; 3) Vượt quá 80 miligam/100 mililít máu hoặc vượt quá 0,4 miligam/1 lít khí thở”.
Trong khi đó, điểm b khoản 2 Điều 260 BLHS năm 2015 chỉ quy định “Trong tình trạng có sử dụng rượu, bia mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn vượt quá mức quy định...”, mà không đưa ra các mức xác định cụ thể, thêm vào đó là các quy định không thống nhất trong các văn bản pháp luật nêu trên khiến các cơ quan tiến hành tố tụng lúng túng trong áp dụng. Việc giữ nguyên quy định tại điểm b khoản 2 Điều 260 BLHS năm 2015 không phù họp với định hướng và mục tiêu chung của Quốc hội trong công cuộc phòng, chống tác hại của rượu, bia được quy định tại khoản 6 Điều 5 Luật phòng, chống tác hại của rượu, bia năm 2019 điều khiển phương tiện giao thông mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn.
Thứ tư, bất cập trong việc quy định chuyển khung hình phạt đối với các trường hợp phạm tội có yếu tố tăng nặng đã được đưa vào đê định khung hình phạt tại Điều luật. Theo khoa học pháp lý hình sự, nếu một người có hành vi vi phạm thỏa mãn các dấu hiệu của cấu thành tội phạm cơ bản tại khoản 1 Điều 260 BLHS năm 2015, ngoài ra còn có thêm một trong các tình tiết tăng nặng định khung hình phạt như: “a) Không có giấy phép lái xe theo quy định; b) Trong tình trạng có sử dụng rượu, bia mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn vượt quá mức quy định, có sử dụng chất ma túy hoặc chất kích thích mạnh khác; c) Bỏ chạy để trốn tránh trách nhiệm hoặc cố ý không cứu giúp người bị nạn; d) Không chấp hành hiệu lệnh của người điều khiển hoặc hướng dẫn giao thông” thì người phạm tội sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo khoản 2 Điều 260 BLHS năm 2015.
Tuy nhiên, những tình tiết này chưa được quy định là tình tiết định khung tăng nặng áp dụng cho khoản 3 của Điều luật. Việc khoản 3 Điều 260 BLHS năm 2015 chưa đưa ra các dấu hiệu trên là tình tiết tăng nặng để định khung hình phạt đã dẫn đến tình trạng không tương xứng giữa khung hình phạt với mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội trong một số trường họp cụ thể xảy ra trong thực tiễn.
Trên cơ sở những bất cập được phân tích ở trên, để nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật trong xử lý Tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ trong thực tiễn, các chuyên gia cho rằng, thời gian tới, các cơ quan có thẩm quyền cần tiếp tục nghiên cứu, nhanh chóng hoàn thiện các quy định pháp luật về tội danh này thông qua việc rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định về pháp luật hình sự có liên quan, cụ thể như sau:
Một là, cần ban hành nghị quyết hoặc thông tư liên tịch hướng dẫn việc áp dụng pháp luật trong một số trường họp cụ thể như: Hành vi vi phạm quy định về an toàn giao thông đường bộ gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 01 người mà tỉ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến dưới 61% sẽ bị xử lý theo Điều 260 BLHS năm 2015 hay Điều 138 BLHS năm 2015.
Đối với hành vi vi phạm quy định về an toàn giao thông đường bộ mà hậu quả gây ra vừa làm chết người, vừa gây thương tích cho người khác, tác giả đề xuất xử lý theo hướng quy định nạn nhân bị chết được tính với tỉ lệ tổn thương cơ thể là 100% để cộng với tỉ lệ tổn thương của các nạn nhân khác; đối với hành vi vi phạm quy định về an toàn giao thông đường bộ mà có nhiều hậu quả là tình tiết để định khung hình phạt thì các cơ quan có thẩm quyền cần xem xét, xử lý theo hướng cộng dồn các hậu quả để đưa vào một khung hình phạt phù hợp với tính chất và mức độ của hành vi phạm tội gây ra. Tại khoản 4 Điều 260 BLHS năm 2015 quy định: “Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ trong trường họp có khả năng thực tế dẫn đến hậu quả quy định tại một trong các điểm a, b, c khoản 3 Điều này nếu không được ngăn chặn kịp thời...”. Quy định này còn chung chung, mang tính định tính, do đó cần phải có văn bản hướng dẫn cụ thể trong trường họp nào tại điểm a khoản 3 là trường họp có khả năng dẫn đến hậu quả làm chết 03 người; trường hợp nào sẽ áp dụng điểm b và c khoản 3 Điều này.
Hai là, sửa đổi quy định tại điểm b khoản 2 Điều 260 BLHS năm 2015 về cụm từ “trong tình trạng có sử dụng rượu, bia mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn vượt quá mức quy định...” thành “trong tình trạng có sử dụng rượu, bia mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn...” để phù hợp với quy định tại khoản 8 Điều 8 Luật giao thông đường bộ năm 2008 đã được sửa đổi tại Luật phòng, chống tác hại của rượu, bia năm 2019. Ba là, bổ sung thêm tình tiết tại điểm đ khoản 2 Điều 260 BLHS năm 2015: “Làm chết 01 người và gây thêm một trong các hậu quả quy định tại điểm b, c, d khoản 1 Điều này”. Đồng thời, bổ sung thêm tình tiết tại điểm d khoản 3 Điều 260 BLHS 2015: “Gây một trong các thiệt hại được quy định tại các điểm đ, e, g tại khoản 2 Điều này và có một trong các dấu hiệu định khung tăng nặng được quy định tại điểm a, b, c, d khoản 2 Điều này”.