NHIỀU Ý KIẾN XUNG QUANH VIỆC ĐƯA NƯỚC UỐNG CÓ ĐƯỜNG VÀO CHỊU THUẾ TIÊU THỤ ĐẶC BIỆT
GÓP Ý ĐỀ NGHỊ XÂY DỰNG DỰ ÁN LUẬT THUẾ TIÊU THỤ ĐẶC BIỆT (SỬA ĐỔI)
Theo Nghị quyết, Chính phủ cơ bản thống nhất với 7 nhóm chính sách, bao gồm hoàn thiện các quy định về (1) đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt; (2) đối tượng không chịu thuế tiêu thụ đặc biệt; (3) căn cứ tính thuế tiêu thụ đặc biệt; (4) giá tính thuế tiêu thụ đặc biệt; (5) thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt; (6) hoàn thuế tiêu thụ đặc biệt; (7) điều khoản thi hành.
Chính phủ đã ban hành Nghị quyết giao Bộ Tài chính hoàn thiện hồ sơ đề nghị xây dựng Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi).
Chính phủ cũng đưa ra 5 yêu cầu đối với việc sửa đổi luật, trong đó có chính sách hoàn thiện quy định về căn cứ tính thuế và thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt, xây dựng phương pháp tính thuế hỗn hợp (thuế suất theo tỷ lệ phần trăm và mức thuế tuyệt đối) đối với rượu, bia theo Chiến lược cải cách hệ thống thuế đến năm 2030 của Thủ tướng Chính phủ, phù hợp với xu hướng cải cách thuế của quốc tế; xây dựng giải pháp điều chỉnh tăng thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt với rượu, bia, thuốc lá ở mức thuế suất phù hợp, theo lộ trình trên cơ sở bảo đảm mục tiêu thuế tiêu thụ đặc biệt góp phần định hướng sản xuất, hạn chế sử dụng các sản phẩm không có lợi cho sức khỏe.
Dự thảo luật đang được cơ quan soạn thảo lấy ý kiến Nhân dân góp ý. Quan tâm góp ý hoàn thiện dự thảo luật, ông Nguyễn Hoàng Hải, Phó Chủ tịch Hiệp hội các nhà đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI) cho rằng, cơ quan soạn thảo cần cân nhắc, nghiên cứu các phương án tính thuế tiêu thụ đặc biệt với sản phẩm bia.
Ông Nguyễn Hoàng Hải, Phó Chủ tịch Hiệp hội các nhà đầu tư tài chính Việt Nam
Phóng viên: Thưa ông, Bộ Tài chính được Chính phủ giao xây dựng dự thảo Luật thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) trong đó đề xuất tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với sản phẩm bia. Dự thảo đưa ra 2 phương pháp tính thuế, những ưu và nhược điểm của các phương pháp này là gì?
Ông Nguyễn Hoàng Hải, Phó Chủ tịch Hiệp hội các nhà đầu tư tài chính Việt Nam: Tại tờ trình đề nghị xây dựng Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt của Bộ Tài chính và Nghị quyết 115 ngày 28/7/2023 của Chính phủ việc điều chỉnh tăng thuế tiêu thụ đặc biệt được đưa ra 2 phương án.
Phương án 1: Giữ nguyên phương pháp tính thuế hiện tại và tăng thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt theo lộ trình phù hợp với khuyến nghị của Tổ chức Y tế thế giới (WHO)
Phương án 2: Điều chỉnh tăng thuế bằng cách áp dụng phương pháp tính thuế hỗn hợp (vừa áp dụng thuế tương đối theo tỷ lệ phần trăm, vừa bổ sung thêm một mức thuế tuyệt đối đối với mặt hàng rượu, bia).
Tôi cho rằng, với phương án 1, đa phần doanh nghiệp các doanh nghiệp trong ngành sản xuất bia đồng thuận, tán thành vì nó bảo đảm tính minh bạch và công bằng, phù hợp với đặc thù Việt Nam khi giá bán của các công ty có sự chênh lệch lớn.
Tuy nhiên ở phương án số 2, với cách tính thuế tiêu thụ đặc biệt bằng phương pháp hỗn hợp, các doanh nghiệp không thắc mắc phần tính thuế theo tỉ lệ % vì đảm bảo công bằng với mọi doanh nghiệp. Tuy nhiên, họ không thể chấp nhận mức thuế tuyệt đối được tính như nhau trên một đơn vị sản phẩm tiêu thụ, dù bia có giá trị cao hay thấp, khiến cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa sẽ nhanh chóng phá sản vì phải chịu mức thuế tuyệt đối quá cao so với giá bán.
Với 2 phương án này, Cơ quan chủ trì soạn thảo là Bộ Tài chính đề xuất lựa chọn phương án 1 với lý do để đảm bảo yếu tố cạnh tranh trong bối cảnh chất lượng và giá bán đồ uống có cồn có sự khác biệt và cũng là để đảm bảo nguồn thu ngân sách. Về phía Hiệp hội các nhà đầu tư tài chính Việt Nam cũng đồng thuận với Bộ Tài chính về sự lựa chọn này.
Phóng viên: Thưa ông, có quan điểm cho rằng áp dụng phương pháp tính thuế hỗn hợp có nhiều lợi ích như loại bỏ sản phẩm giá rẻ có nồng độ cồn cao, khuyến khích sản phẩm có nồng độ cồn thấp, có lợi cho sức khỏe của người tiêu dùng, nuôi dưỡng nguồn thu thuế vững chắc. Quan điểm của ông và Hiệp hội các nhà đầu tư tài chính Việt Nam với ý kiến này như thế nào?
Ông Nguyễn Hoàng Hải, Phó Chủ tịch Hiệp hội các nhà đầu tư tài chính Việt Nam: Trong ngành sản xuất bia Việt Nam, cho dù là dòng bia đại chúng gía phổ thông hay dòng bia phân khúc trên phổ thông giá cao đều có qui trình sản xuất với các máy móc thiết bị dây chuyền sản xuất theo các quy chuẩn giống nhau, nên mang lại sản phẩm đạt chất lượng và tiêu chuẩn an toàn thực phẩm như nhau, nồng độ cồn thấp (99% các sản phẩm bia tiêu thụ tại Việt Nam có độ cồn phổ biến từ 4,0% đến 5,3%).
Về đảm bảo chất lượng, các công ty lớn (Heineken Việt Nam, Sabeco, Carlsberg, Habeco chiếm 92% thị phần bia Việt Nam) luôn tuân thủ qui định pháp luật hiện hành và phấn đấu để được các tổ chức quốc tế chứng nhận về đảm bảo chất lượng cao nhất xuyên suốt quá trình sản xuất của mình.
Tôi cho rằng, phương pháp hỗn hợp không phải là công cụ để thúc đẩy doanh nghiệp nhỏ, hộ cá thể ở thị trường phi chính thức chuyển sang thị trường chính thức; càng không phải là công cụ quản lý thuế hiệu quả trong điều kiện kinh tế Việt Nam hiện nay.
Thêm vào đó, việc áp mức thuế tuyệt đối để tính thuế tiêu thụ đặc biệt cho sản lượng tiêu thụ trong khu vực phi chính thức là bất khả thi, chưa nói tới việc áp mức thuế tuyệt đối quá cao cho sản phẩm bia rượu bình dân giá thấp chỉ khuyến khích họ càng trốn thuế nhiều hơn.
Phóng viên: Thực tiễn quốc gia cho thấy đa số các nước phát triển đã chuyển hoàn toàn sang đánh thuế tuyệt đối, vài nước trong khu vực ASEAN cũng đã áp dụng thuế hỗn hợp, điều này phù hợp với nước ta và Việt Nam cần học hỏi gì từ kinh nghiệm các nước trên thế giới khi áp dụng phương pháp tính thuế tiêu thụ đặc biệt đối với sản phẩm bia?
Ông Nguyễn Hoàng Hải, Phó Chủ tịch Hiệp hội các nhà đầu tư tài chính Việt Nam: Trong Tờ trình sửa đổi Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt của Bộ Tài chính có đề cập đến việc các nước phát triển áp dụng phương pháp thuế tuyệt đối là do sản phẩm của các hãng bia rượu không có sự chênh lệch lớn về giá bán nên không gây mất công bằng trong nghĩa vụ nộp thuế. Điều này đúng nhưng chỉ đúng cho các doanh nghiệp lớn và không đúng cho khu vực doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Hiện có 30/38 quốc gia thuộc Tổ chức Hợp tác và Phát triển (OECD) áp dụng thuế tuyệt đối thấp hơn đối với các nhà máy sản xuất bia quy mô nhỏ và vừa. Với cơ chế áp thuế tuyệt đối lũy tiến tăng dần theo sản lượng hàng năm. họ áp dụng mức thuế tuyệt đối thấp cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa, và mức thuế tuyệt đối này được tăng lũy tiến theo sản lượng tiêu thụ. Tại Mỹ, Nhật Bản cũng có chính sách tương tự (mức thuế tuyệt đối thấp nhất bằng khoảng 60% mức thuế tuyệt đối lớn nhất). Như vậy chính sách của họ tạo ra nhiều mức thuế tuyệt đối, thích ứng với doanh nghiệp có quy mô vừa và nhỏ để đảm bảo bảo hộ và bình đẳng trong kinh doanh.
Theo Bộ Tài chính, mục tiêu sửa đổi Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt là mở rộng cơ sở thu thuế; hạn chế nhập khẩu, sản xuất, tiêu dùng các sản phẩm có hại cho sức khoẻ, môi trường.
Chính phủ các nước phát triển, các nước tiên tiến đều có chính sách kiểm soát độc quyền, chống cạnh tranh không lành mạnh, ra sức bảo vệ khu vực doanh nghiệp yếu thế bằng việc áp dụng mức thuế tuyệt đối thấp hơn.
Phóng viên: Trong văn bản góp ý hoàn thiện dự án Luật Thuế tiêu thụ đặt biệt (sửa đổi), Hiệp hội các nhà đầu tư tài chính Việt Nam cho rằng, nếu áp dụng tính thuế theo phương pháp hỗn hợp sẽ gây ra tình trạng cạnh tranh không lành mạnh, mất đi sự công bằng lớn cho ngành bia. Ông có thể giải thích và phân tích thêm các căn cứ về nhận định này?
Ông Nguyễn Hoàng Hải, Phó Chủ tịch Hiệp hội các nhà đầu tư tài chính Việt Nam: Sau khi dự án luật được đưa ra lấy ý kiến, Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính Việt Nam đã có văn bản gửi Thủ tướng Phạm Minh Chính, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái và các bộ, ngành liên quan để góp ý xây dựng dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi), trong đó nêu rõ: Trên thị trường Việt Nam hiện nay có sự chênh lệch giá bán rất lớn giữa dòng sản phẩm cao cấp và sản phẩm bình dân và phổ thông, (chênh giá bán bình quân từ 1,5-2,5 lần)
Việc áp dụng thêm mức thuế tuyệt đối tạo sự mất công bằng lớn trong ngành bia Việt Nam, tất cả doanh nghiệp trong ngành bia Việt Nam phải đóng thuế tiêu thụ đặc biệt nhiều hơn, bị mất lợi thế cạnh tranh trong khi các công ty lớn như chiếm khoảng 38% thị phần về sản lượng và ước tính trên 51% về doanh thu toàn ngành hưởng nhiều ưu đãi về thuế. Chính sự mất công bằng này sẽ làm cho các doanh nghiệp ngành bia kinh doanh thua lỗ, phá sản, làm giảm động lực để đầu tư mở rộng và đầu tư chiều sâu.
Ở nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam, doanh nghiệp nhỏ và vừa chiếm tỷ lệ cao trong tổng số doanh nghiệp (97%-98%) và được xác định là “động lực tăng trưởng”, là “xương sống” của nền kinh tế. Quốc hội cũng ban hành Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa năm 2017 quy định rõ về nguyên tắc, nội dung, nguồn lực hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa; trách nhiệm của cơ quan, tổ chức và cá nhân liên quan đến hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa. Vì vậy, cơ quan soạn thảo dự án Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt nên cân nhắc, nghiên cứu các phương án tính thuế tiêu thụ đặc biệt phù hợp, trong đó đánh giá tác động kỹ lưỡng, tránh tình trạng các quy định trong dự thảo luật tạo nhiều ưu đãi cho các doanh nghiệp lớn có lợi thế cạnh tranh, nhưng lại tạo nên sự bất bình đẳng với các doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Phóng viên: Xin trân trọng cảm ơn ông!