TỔNG THUẬT TRỰC TIẾP SÁNG 21/11: QUỐC HỘI THẢO LUẬN VỀ BÁO CÁO CÔNG TÁC CỦA CHÁNH ÁN TANDTC, VIỆN TRƯỞNG VIỆN KSNDTC… CÔNG TÁC PHÒNG CHỐNG THAM NHŨNG 2023
Phấn đấu đạt và vượt các chỉ tiêu, yêu cầu của Quốc hội đề ra
Báo cáo về công tác của các tòa án tại Kỳ họp thứ 6 Quốc hội khoá XV, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết, về các vụ án hình sự, việc xét xử các vụ án hình sự bảo đảm nghiêm minh, đúng pháp luật, chưa phát hiện trường hợp nào kết án oan người không có tội. Chất lượng tranh tụng được bảo đảm.
Các vụ án thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo dõi, chỉ đạo được các Tòa án tổ chức xét xử nghiêm túc, đúng tiến độ, đúng pháp luật, theo tinh thần không có vùng cấm và không có ngoại lệ. Đã tổ chức xét xử nghiêm nhiều vụ án kinh tế, tham nhũng gây ra thiệt hại đặc biệt lớn, được dư luận xã hội rất quan tâm như. Các Tòa án đã áp dụng hình phạt nghiêm khắc đối với người chủ mưu, cầm đầu, lợi dụng chức vụ chiếm đoạt tài sản lớn của Nhà nước; đã tuyên thu hồi tiền và tài sản trong nhiều vụ án kinh tế, tham nhũng.
Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình
Về các vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại và lao động, các Tòa án đã giải quyết, xét xử được 87,04% số vụ việc thụ lý, vượt 9,04% so với chỉ tiêu Nghị quyết Quốc hội giao (trên 78%). Tỷ lệ các bản án, quyết định hủy, sửa do nguyên nhân chủ quan đáp ứng yêu cầu Nghị quyết Quốc hội đề ra. Tập trung thực hiện có hiệu quả công tác hòa giải; hạn chế đến mức thấp nhất việc để án quá thời hạn giải quyết theo quy định của pháp luật; nâng cao chất lượng công tác tương trợ tư pháp.
Về các vụ án hành chính, các Tòa án đã giải quyết, xét xử 75,07% vụ thụ lý, đạt tỷ lệ vượt 15,07% so với chỉ tiêu Nghị quyết Quốc hội giao (trên 60%). Các Tòa án chú trọng tổ chức đối thoại giữa các bên; tăng cường công tác phối hợp với các cơ quan liên quan trong quá trình giải quyết vụ án; tổ chức 1.034 phiên tòa xét xử trực tuyến góp phần hạn chế việc phải hoãn phiên tòa nhiều lần, giảm bức xúc cho người khởi kiện.
Bên cạnh đó, Tòa án nhân dân tối cao hoàn thiện hồ sơ Dự án Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (sửa đổi) để trình Quốc hội tại kỳ họp 6 theo đúng yêu cầu của pháp luật; đã trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Pháp lệnh về trình tự, thủ tục xem xét, quyết định áp dụng các biện pháp xử lý hành chính tại Tòa án nhân dân; hoàn thiện Hồ sơ dự án Pháp lệnh Chi phí tố tụng tập trung; xây dựng hồ sơ Dự án Luật Tư pháp người chưa thành niên để báo cáo Quốc hội; phối hợp với các bộ, ngành xây dựng 13 dự án Luật.
Chánh án Tòa án nhân dân tối cao đã ký ban hành Thông tư số 02/2023/TT-TANDTC ngày 24/8/2023 hướng dẫn thi hành Điều 55 của Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước về giải quyết yêu cầu bồi thường trong quá trình tố tụng hình sự, tố tụng hành chính tại Tòa án. Xây dựng 14 dự thảo Nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao; Thông tư của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao quy định chi tiết về thẩm quyền xét xử của Tòa án quân sự. Tổ chức tổng kết thực tiễn thi hành các Bộ luật, Luật về tố tụng tư pháp; xây dựng kế hoạch tổng kết thực tiễn thi hành Luật Phá sản năm 2014; tổng kết thực hiện Luật thi hành tạm giữ, tạm giam…
Toàn cảnh phiên họp
Chánh án Tòa án nhân dân tối cao đã công bố 14 án lệ, nâng tổng số án lệ được thông qua lên 70 án lệ. Cho đến nay, đã có 1.617 bản án, quyết định của các Tòa án viện dẫn, áp dụng án lệ. Như vậy, kỹ năng áp dụng án lệ trong xét xử đã dần phổ biến và nâng cao.
Về nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn chuyên môn nghiệp vụ cho toàn hệ thống Tòa án nhân dân, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao cho biết, công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ được chú trọng; tiếp tục đổi mới, đa dạng hình thức đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn chuyên môn nghiệp vụ. Tòa án nhân dân tối cao thường xuyên tổ chức tập huấn nghiệp vụ trực tuyến toàn quốc hàng tháng; Hội thảo chuyên sâu về kỹ năng xét xử các loại vụ án; tổ chức biên soạn, chỉnh lý hệ thống giáo trình, xây dựng các chuyên đề, bài giảng nghiệp vụ.
Tòa án nhân dân các cấp đã phối hợp với Viện kiểm sát nhân dân tổ chức được 17.093 phiên tòa rút kinh nghiệm (tăng 3.855 phiên tòa so với năm trước), qua đó tập huấn qua thực tiễn xét xử và đề cao tinh thần trách nhiệm của Thẩm phán, nâng cao kinh nghiệm tổ chức phiên tòa. Tổ chức tốt các lớp đào tạo các chức danh tư pháp; tăng cường bồi dưỡng cho các Hội thẩm nhân dân, hòa giải viên. Công tác tuyển sinh và đào tạo đại học được thực hiện đúng quy định.
Ngoài ra, đối với công tác đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính tư pháp và chuyển đổi số trong Tòa án, Tòa án nhân dân tối cao tiếp tục tập trung vào việc thực hiện tốt mô hình “Hành chính tư pháp một cửa”, đổi mới quy trình, thủ tục tiếp nhận, xử lý công việc theo hướng đơn giản hóa, rút ngắn thời gian giải quyết yêu cầu của các cơ quan, tổ chức, công dân khi có công việc liên quan tới Tòa án.
Chánh án Tòa án nhân dân tối cao đã ban hành Thông tư quy định việc phân công ngẫu nhiên Thẩm phán giải quyết, xét xử các vụ án, vụ việc thuộc thẩm quyền của Tòa án để đảm bảo vô tư, khách quan, công bằng. Tòa án nhân dân tối cao đang triển khai thí điểm dịch vụ tư pháp công trực tuyến thu, nộp tạm ứng án phí, lệ phí Tòa án trên Cổng dịch vụ công Quốc gia tại 35 Tòa án nhân dân quận, huyện, thị xã thành phố thuộc tỉnh.
Đẩy nhanh tiến độ và nâng cao chất lượng giải quyết, xét xử
Chánh án Tòa án nhân dân tối cao nêu rõ, bên cạnh các kết quả đạt được, hoạt động của các Tòa án trong năm qua còn tồn tại một số hạn chế, thiếu sót như: Tỷ lệ các bản án, quyết định giải quyết các vụ án hành chính bị hủy, sửa do nguyên nhân chủ quan còn cao; Một số Tòa án giải quyết án còn chậm so với quy định; Tỷ lệ giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm còn chưa cao; Số lượng biên chế chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, chưa được tăng tương ứng với việc gia tăng thẩm quyền, nhiệm vụ của Tòa án nhân dân.
Cùng với đó, cơ sở vật chất, trang thiết bị làm việc của một số đơn vị, Tòa án chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu công việc; một số Tòa án địa phương chưa chú trọng làm tốt công tác phối hợp với các cơ quan có liên quan trong quá trình triển khai thực hiện nhiệm vụ; một số công chức Tòa án chưa chấp hành nghiêm kỷ luật công vụ, không rèn luyện phẩm chất dẫn đến bị xử lý kỷ luật…
Lãnh đạo Quốc hội điều hành nội dung phiên họp
Để khắc phục những hạn chế, thiếu sót và nâng cao hiệu quả hoạt động, các giải pháp cần tập trung chỉ đạo thực hiện trong thời gian tới: chỉ đạo các Tòa án tiếp tục thực hiện tốt 17 giải pháp đột phá nhằm đẩy nhanh tiến độ và nâng cao chất lượng giải quyết, xét xử các loại vụ việc và các mặt công tác khác; tiếp tục đổi mới phương thức quản lý, chỉ đạo, điều hành; tăng cường giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức, tinh thần trách nhiệm, bản lĩnh chính trị cho cán bộ, công chức; kiện toàn đội ngũ công chức của các Tòa án; xây dựng, hoàn thiện thể chế; quan tâm đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ để nâng cao năng lực chuyên môn; tăng cường thanh tra, kiểm tra; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin; phối hợp chặt chẽ với các cơ quan tiến hành tố tụng, tổ chức có liên quan trong quá trình thực hiện các mặt công tác của Tòa án.
Về nhiệm vụ công tác Toà án trong thời gian tới, Chánh án Tòa án nhân dân cho biết, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp để đẩy nhanh tiến độ và nâng cao chất lượng giải quyết, xét xử các loại vụ việc, phấn đấu đạt và vượt các chỉ tiêu, yêu cầu của Quốc hội, Tòa án nhân dân tối cao đã đề ra. Làm tốt công tác quy hoạch, bổ nhiệm, luân chuyển, điều động, chuyển đổi vị trí công tác. Rà soát lại biên chế và khối lượng công việc của Tòa án nhân dân các cấp từ đó phân bổ, cơ cấu lại theo vị trí việc làm đảm bảo công bằng, công khai, minh bạch. Tập trung sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các quy định về công tác cán bộ phù hợp với đặc thù của Tòa án nhân dân.
Thêm vào đó, cần tăng cường xây dựng thể chế và bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật trong hoạt động xét xử. Hoàn thành các dự án luật được phân công chủ trì soạn thảo đảm bảo tiến độ, chất lượng; đặc biệt là, chủ động xây dựng để kịp thời triển khai thi hành Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (sửa đổi) khi được Quốc hội thông qua. Đẩy mạnh công tác tổng kết thực tiễn xét xử. Đổi mới quy trình lựa chọn và công bố án lệ theo hướng rút ngắn về thời gian và thủ tục, nâng cao chất lượng của án lệ.
Đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng cán bộ, công chức, viên chức và xây dựng, phát triển nguồn nhân lực; đa dạng các hình thức tập huấn, bồi dưỡng. Nâng cao hiệu quả, chất lượng công tác kiểm tra, thanh tra; siết chặt kỷ cương, kỷ luật công vụ. Nghiêm túc thực hiện tốt Bộ quy tắc đạo đức và ứng xử của Thẩm phán. Thực hiện tốt công tác phòng chống tham nhũng, tiêu cực theo quy định.
Ngoài ra, cần tăng cường kỷ cương, kỷ luật tài chính. Quan tâm đầu tư xây dựng, cải tạo trụ sở của các Tòa án, trang bị phòng xét xử trực tuyến đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp. Chủ động, tích cực hợp tác chặt chẽ với Tòa án các nước, các đối tác nhằm mở rộng hợp tác quốc tế. Tích cực tham gia vào các thiết chế tư pháp quốc tế. Tiếp tục đổi mới thủ tục hành chính - tư pháp, đảm bảo công khai minh bạch các hoạt động của Tòa án. Khai thác và sử dụng có hiệu quả các phần mềm nội bộ dùng chung, phần mềm Trợ lý ảo; vận hành hiệu quả Trung tâm giám sát điều hành Tòa án nhân dân.