Trong những năm gần đây, công tác thanh tra, kiểm tra việc chấp hành các quy định của pháp luật bảo vệ môi trường luôn được coi là một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong công tác quản lý nhà nước của Bộ Tài nguyên và Môi trường, điều này thể hiện qua kết quả thanh tra, kiểm tra những năm gần đây:

- Năm 2010: thanh tra, kiểm tra 475 cơ sở, khu công nghiệp (KCN); đã ban hành các quyết định xử phạt vi phạm hành chính hoặc lập biên bản vi phạm hành chính và chuyển cho địa phương xử phạt với tổng số tiền 22,041 tỷ đồng. Các Sở Tài nguyên và Môi trường các tỉnh, thành phố đã kiểm tra, thanh tra khoảng 3.100 cơ sở với tổng số tiền xử phạt trên 30 tỷ đồng;

 - Năm 2011: thanh tra, kiểm tra 435 cơ sở, KCN; đã ban hành các quyết định xử phạt vi phạm hành chính hoặc lập biên bản vi phạm hành chính và chuyển cho địa phương xử phạt 26,708 tỷ đồng. Các Sở Tài nguyên và Môi trường các tỉnh, thành phố đã kiểm tra, thanh tra khoảng 3.300 cơ sở với tổng số tiền phạt khoảng 28,5 tỷ đồng;

- Năm 2012: thanh tra, kiểm tra đối với 467 cơ sở, KCN; đã ban hành các quyết định xử phạt vi phạm hành chính hoặc lập biên bản vi phạm hành chính và chuyển cho địa phương xử phạt 34,56 tỷ đồng;

- Năm 2013: thanh tra, kiểm tra 506 cơ sở, KCN; đã ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính với số tiền 5.280.500.000 đồng; dự kiến sẽ tiếp tục ban hành các quyết định xử phạt đối với các cơ sở được thanh tra trong quý IV năm 2013 với tổng số tiền từ 28,6 tỷ đến 43,9 tỷ đồng.

Bên cạnh việc đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra môi trường trên phạm vi toàn quốc, Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng đã xây dựng và trình Chính phủ ban hành Nghị định số 179/2013/NĐ-CP ngày 14 tháng 11 năm 2013 quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường (thay thế Nghị định số 117/2009/NĐ-CP ngày 31/12/2009 của Chính phủ về xử lý vi phạm pháp luật trong lĩnh vực bảo vệ môi trường). Nghị định số 179/2013/NĐ-CP chi tiết hóa các hành vi vi phạm, hình thức xử phạt bổ sung và tăng nặng khung hình phạt với mức phạt cao nhất lên đến 2 tỷ đồng đối với một hành vi vi phạm nhằm nâng cao tính răn đe để xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm về bảo vệ môi trường.

Trong thời gian tới, Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ tiếp tục phối hợp với Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và Cục Cảnh sát phòng, chống tội phạm về môi trường tăng cường thanh tra, kiểm tra việc xả thải gây ô nhiễm, tăng cường chế tài xử lý đối với hành vi xả thải gây ô nhiễm bằng các hình thức mạnh như phạt tiền đến 2 tỷ đồng đối với một hành vi vi phạm, tạm đình chỉ hoạt động, cấm hoạt động hoặc buộc di dời theo quy định của pháp luật.