Để thực hiện Nghị quyết của Quốc hội bảo đảm giữ vững 3,8 triệu ha đất trồng lúa, Chính phủ và các Bộ, Ngành liên quan đã triển khai các công việc sau đây:
1. Chính phủ đã ban hành Nghị định số 42/2012/NĐ-CP ngày 11 tháng 5 năm 2012 vê quản lý, sử dụng đât trông lúa, trong đó có các quy định rât chặt chẽ để quản lý đất trồng lúa, đặc biệt là đất chuyên trồng lúa nước như:
+ Chỉ cho phép chuyển đất chuyên trồng lúa nước sang sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng và phải được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép; không được phép chuyển đất chuyên trông lúa nước sang sử dụng vào mục đích phát triển kinh tế, đô thị.
+ Tổ chức, cá nhân được Nhà nước giao đất, cho thuê đất chuyên trồng lúa nước để sử dụng vào mục đích phi nông nghiệp phải có phương án sử dụng lớp đất mặt để cải tạo các vùng đất trồng lúa kém chất lượng, đất trồng trọt khác tại địa phương và phương án khai hoang, phục hóa, cải tạo đất lúa khác thành đât chuyên trồng lúa để bổ sung diện tích bị mất tại địa phương hoặc nộp kinh phí để tổ chức thực hiện tại địa phương;
+ Ủy ban nhân dân cấp tỉnh phải báo cáo Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn xem xét, trình Thủ tướng Chính phủ cho phép trước khi cho phép chuyển đối mục đích sử dụng đối với đất trồng lúa...
2. Bộ Tài chính phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ban hành Thông tư số 205/2012/TT-BTC ngày 23/11/2012 hướng dẫn thực hiện chính sách hỗ trợ để bảo vệ và phát triển đất trồng lúa theo Nghị định sổ 42/2012/NĐ-CP về quản lý, sử dụng đất trồng lúa; Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã ban hành Thông tư số 30/2013/TT-BNNPTT ngày 11 tháng 6 năm 2013 hướng dẫn việc xây dựng phương án sử dụng lóp đất mặt và bù bổ sung diện tích đất chuyên trồng lúa nước bị mất khi chuyển mục đích sử dụng.
3. Hiện nay, Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tiến hành thẩm định, trình Thủ tướng Chính phủ cho phép chuyến đối mục đích sử dụng đất chuyên trồng lúa nước, đất rừng phòng hộ, đất rừng đặc dụng sang sử dụng vào mục đích phi nông nghiệp theo đề nghị của các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Việc thẩm định dựa trên nguyên tắc bảo đảm các diện tích đất trồng lúa chuyển mục đích sử dụng không vi phạm chỉ tiêu diện tích đất trồng lúa đã được giao cho từng tỉnh, thành phố, bảo đảm giữ vững 3,8 triệu ha đất trồng lúa trên toàn quốc.
4. Hướng dẫn chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất trồng lúa
Hiện nay, Bộ Tài nguyên và Môi trường và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang xây dựng dự thảo Thông tư liên tịch quy định việc xác định nhu cầu và thấm định việc chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa, đất rừng phòng hộ, đất rừng đặc dụng; Bộ Tài nguyên và Môi trường đang xây dựng dự thảo Thông tư hướng dẫn thực hiện Điều 13 Nghị định số 42/2012/NĐ-CP về quản lý, sử dụng đất trồng lúa.
Thực hiện quy định tại khoản 1 Điều 12 Nghị định 42/2012/NĐ-CP và chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại văn bản số 252/TB-VPCP ngày 18/7/2013, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang xây dựng dự thảo Thông tư hướng dẫn việc chuyến đối từ trồng lúa sang trồng cây hàng năm, kết hợp nuôi trồng thủy sản trên đất trồng lúa; đề án chuyển đối cơ cấu cây trồng trên đất lúa và dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ hỗ trợ chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất lúa chất lượng thấp, kém hiệu quả.
5. Chính sách hỗ trợ
- Thực hiện quy định tại Nghị định 42/2012/NĐ-CP, ngân sách Trung ương đã hỗ trợ là 1.657.857 triệu đồng cho người trồng lúa và địa phương sản xuất lúa trong 6 tháng cuối năm 2012; kế hoạch năm 2013 kinh phí hỗ trợ được Quốc hội phê duyệt là 3.300 tỷ đồng. Nhiều tỉnh, thành phố đã ban hành hướng dân việc sử dụng nguồn kinh phí hỗ trợ từ ngân sách Trung ương.
- Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang trình dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về chính sách hỗ trợ liên kết sản xuất, tiêu thụ nông sản, xây dựng cánh đồng mẫu lớn, dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ sửa đổi Quyết định số 63/2010/QĐ-TTg về chính sách hỗ trợ nhằm giảm tổn thất sau thu hoạch đối với nông sản; trong đó có hỗ trợ nông dân dồn điền, đổi thửa, cải tạo đồng ruộng, nâng cấp hệ thống thuỷ lợi, hỗ trợ mua máy móc thiết bị nhằm giảm bớt gánh nặng, tăng thu nhập cho nông dân trồng lúa.