a, Thực trạng tình hình trẻ em bị bệnh tim bẩm sinh và thách thức

Bệnh tim bẩm sinh là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong trong các loại bệnh bẩm sinh ở trẻ em. Theo Tổ chức Y tế thế giới bệnh tim bẩm sinh chiếm khoảng 0,5-0,8% tổng số trẻ sinh ra sống. Bệnh tim bẩm sinh dẫn đến tim không hoạt động bình thường, thậm chí trẻ có thể tử vong, đặc biệt là trong giai đoạn đầu đời của trẻ. Nếu trẻ bị bệnh tim bẩm sinh không được phát hiện và điều trị kịp thời thì chỉ có khoảng 10-15%  có thể sống đến tuổi trưởng thành. Theo báo cáo của các địa phương đến cuối năm 2010 cả nước có khoảng 17.722 trẻ em bị bệnh tim bẩm sinh, trong đó đã phẫu thuật được 5.868 em, số còn lại cần phẫu thuật khoảng 11.922 em, trong số đó có khoảng  51,8% là trẻ em thuộc hộ nghèo và cận nghèo trong độ tuổi từ 6 đến 15 tuổi bị bệnh tim bẩm sinh. Hàng năm có thêm hơn 1.000 em bị bệnh tim bẩm sinh.

Chi phí cho một ca điều trị bệnh tim bẩm sinh trung bình khoảng 40 triệu đồng, ca thấp nhất khoảng 20 triệu đồng và cao nhất lên tới 100 triệu đồng. Mặc dù Quỹ Bảo hiểm y tế đã thanh toán 100% chi phí phẫu thuật cho trẻ em dưới 6 tuổi; 95% chi phí cho trẻ em từ 6 đến dưới 16 tuổi thuộc hộ gia đình nghèo, người dân tộc thiểu số sống tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn; 80% chi phí đối với trẻ em từ 6 đến 16 tuổi thuộc hộ gia đình cận nghèo có thẻ bảo hiểm y tế. Trên thực tế các chi phí do người bệnh phải thanh toán về thuốc, vật tư y tế và dịch vụ kỹ thuật nằm ngoài danh mục được thanh toán của Quỹ Bảo hiểm y tế chiếm khoảng 30-50% tổng chi phí cho đợt điều trị, cộng thêm các chi phí cho đi lại, sinh hoạt khi trẻ được phẫu thuật. Chính vì vậy, nhiều gia đình nghèo, cận nghèo không có điều kiện về tài chính để đưa con đi phẫu thuật tim, chủ yếu họ đều trông chờ vào sự giúp đỡ của cộng đồng và Nhà nước.

b, Các giải pháp

Hiện nay, Chính phủ đã ban hành các văn bản, chính sách liên quan đến các đối tượng bảo trợ xã hội như Nghị định số 67/2007/NĐ-CP ngày 13/04/2007 của Chính phủ quy định về chính sách trợ giúp đối tượng bảo trợ xã hội. Luật Bảo hiểm y tế và Nghị định số 62/2009/NĐ-CP ngày 27/7/2009 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Bảo hiểm y tế, trong đó quy định trẻ em khi tham gia bảo hiểm y tế được ngân sách nhà nước đóng hoặc hỗ trợ mức đóng bảo hiểm y tế và được Quỹ Bảo hiểm y tế thanh toán chi phí khám bệnh, chữa bệnh tùy theo đối tượng.

Một số địa phương đã sử dụng ngân sách địa phương, huy động nguồn lực từ các tổ chức như Quỹ Bảo trợ trẻ em, Hội bệnh nhân nghèo thành phố Hồ Chí Minh hoặc chương trình như ”Trái tim cho em" do Đài truyền hình Việt Nam, Tổng công ty Viễn thông quân đội Viettel phối hợp cùng tổ chức Đông Tây Hội ngộ tổ chức và huy động cộng đồng hỗ trợ phẫu thuật tim cho trẻ em con gia đình nghèo, gia đình khó khăn dưới nhiều hình thức hỗ trợ 100% hoặc hỗ trợ một phần, phần còn lại gia đình tự chi trả. Mặc dù vậy, số trẻ em bị bệnh tim bẩm sinh nhận được các hỗ trợ trên còn ít, còn rất nhiều trẻ bị bệnh tim bẩm sinh chưa được phẫu thuật.

Bên cạnh các chính sách hỗ trợ hiện nay của Chính phủ, để giải quyết các vấn đề trên đảm bảo trẻ em bị bệnh tim bẩm sinh, đặc biệt là trẻ em bị bệnh tim bẩm sinh thuộc hộ gia đình nghèo, gia đình khó khăn được phẫu thuật tim kịp thời Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đã phối hợp với các Bộ ngành liên quan trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt “Chính sách hỗ trợ phẫu thuật tim cho trẻ em bị bệnh tim bẩm sinh”, sau khi Chính sách này được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ngân sách địa phương sẽ thanh toán phần chi phí mà Quỹ bảo hiểm y tế không thanh toán và hỗ trợ tiền ăn, tiền đi lại trong thời gian trẻ bị bệnh tim bẩm sinh đi khám bệnh có liên quan đến phẫu thuật tim và hỗ trợ phẫu thuật tim cho trẻ em bị bệnh tim bẩm sinh có thẻ bảo hiểm y tế thuộc hộ gia đình nghèo; thuộc hộ gia đình cận nghèo; là người dân tộc thiểu số đang sinh sống tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn; thuộc diện hưởng trợ cấp bảo trợ xã hội hằng tháng theo quy định của pháp luật. Để thực hiện chính sách này ngoài nguồn kinh phí của nhà nước còn có có sự tham gia của Quỹ Bảo trợ trẻ em Việt Nam, Quỹ khám, chữa bệnh cho người nghèo.

Về đề xuất của cử tri, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội cho rằng chương trình “Trái tim cho em” trong thời gian qua đã có những đóng góp rất lớn cho việc hỗ trợ phẫu thuật tim cho trẻ em, chương trình đã đem lại cơ hội sống cho nhiều trẻ em bị mắc bệnh tim bẩm sinh, đặc biệt là trẻ em trong các gia đình nghèo, trẻ em có hoàn cảnh khó khăn, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đề nghị Chương trình tiếp tục vận động để cùng với nguồn lực của Nhà nước cho việc thực hiện “Chính sách hỗ trợ phẫu thuật tim cho trẻ em bị bệnh tim bẩm sinh”, tuy nhiên là một chương trình xã hội, từ thiện, vận động quần chúng, nên việc kiến nghị đưa chương trình “Trái tim cho em” vào chương trình mục tiêu quốc gia sẽ khó thực hiện và không phù hợp.