Hiện nay, mặc dù sản xuất nông nghiệp đã có nhiều tiến bộ nhưng một số sản phẩm nông nghiệp do sản xuất trong nước chưa đáp ứng đủ nhu cầu nên vẫn phải nhập khẩu. Theo số liệu hải quan, kim ngạch nhập khẩu nhóm hàng nông sản (hạt điều, rau quả, lúa mỳ, ngô, đậu tương, cao su) 6 tháng đầu năm 2013 là 1,59 tỷ USD, chiếm 2,5% tổng kim ngạch nhập khẩu của cả nước, giảm 4,8% so với cùng kỳ năm 2012, trong đó lượng nhập khẩu một số mặt hàng nông sản đã giảm mạnh so với cùng kỳ như lúa mỳ giảm 48,6%, đậu tương giảm 5,7%, cao su giảm 6%. Kim ngạch nhập khẩu các sản phẩm thịt gia súc, thịt gia cầm là 78,4 triệu USD, chiếm 0,12% tổng kim ngạch nhập khẩu của cả nước, tăng 14,6% so với cùng kỳ năm 2012.

Về cơ chế và các chính sách quản lý nhập khẩu các mặt hàng nông sản và thịt gia súc, thịt gia cầm các loại, theo cam kết với WTO và trong các hiệp định mậu dịch tự do (FTA), Việt Nam phải xóa bỏ các hàng rào phi thuế quan như giấy phép nhập khẩu, hạn chế định lượng và giảm thuế nhập khẩu các mặt hàng trong đó có các mặt hàng này theo lộ trình (trừ 4 mặt hàng đường, muối, trứng gia cầm và thuốc lá nguyên liệu còn được áp dụng hạn ngạch thuế quan đến năm 2018). Theo quy định tại Nghị định số 12/2006/NĐ-CP ngày 23 tháng 01 năm 2006 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Luật Thương mại về hoạt động mua bán hàng hóa quốc tế và các hoạt động đại lý mua, bán, gia công và quá cảnh hàng hóa với nước ngoài, các mặt hàng nêu trên được phép nhập khẩu mà không cần xin giấy phép nhập khẩu. Việc nhập khẩu các mặt hàng này phải tuân thủ các quy định hiện hành về kiểm dịch và kiểm tra chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ trì thực hiện.

Hiện nay, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang tăng cường kiểm tra, giám sát, chỉ đạo các cơ quan chức năng trong việc cấp giấy chứng nhận kiểm dịch để đảm bảo không nhập khẩu các sản phẩm nông sản và sản phẩm thịt kém chất lượng, không đạt tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm, được nhập khẩu với giá rẻ gây ảnh hưởng đến an toàn vệ sinh thực phẩm và ảnh hưởng tới việc tiêu thụ hàng sản xuất trong nước.

Về phía Bộ Công Thương, Ban chỉ đạo 127 Trung ương (do Cục Quản lý Thị trường làm đầu mối) đã thường xuyên chỉ đạo các Ban 127 địa phương và chi cục Quản lý thị trường tại các tỉnh biên giới, phối hợp với các lực lượng biên phòng, hải quan tăng cường kiểm tra, giám sát để phát hiện và ngăn chăn kịp thời việc nhập lậu các mặt hàng nêu trên gây ảnh hưởng tới việc tiêu thụ hàng sản xuất trong nước, đồng thời ngăn chặn hàng kém chất lượng và dịch bệnh lan tràn vào Việt Nam. 6 tháng đầu năm 2013, Bộ Công Thương đã ban hành 34 văn bản chỉ đạo công tác đảm bảo chất lượng an toàn thực phẩm; 96 văn bản các loại liên quan đến công tác vệ sinh an toàn thực phẩm; chỉ đạo lực lượng Quản lý thị trường cả nước xây dựng trên 500 kế hoạch, phương án kiểm tra về an toàn thực phẩm.

 6 tháng đầu năm 2013 đã kiểm tra 91.883 vụ, xử lý 48.926 vụ vi phạm vi phạm về buôn lậu, hàng giả và gian lận thương mại, tổng số thu 177,832 tỷ đồng, bao gồm: phạt vi phạm hành chính 125,073 tỷ đồng; tiền bán hàng tịch thu 50,4 tỷ đồng và truy thu thuế 2,358 tỷ đồng. Trong đó, kiểm tra 16.787 vụ việc về an toàn thực phẩm, xử lý 8.140 vụ vi phạm, tổng số thu phạt gần 9 tỷ đồng.

Triển khai thực hiện Quyết định số 2088/QĐ-TTg ngày 27 tháng 12 năm 2012 của Thủ tướng Chính phủ lực lượng Quản lý thị trường đã tăng cường tuyên truyền, quán triệt chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước về phòng ngừa, ngăn chặn, gia cầm, sản phẩm gia cầm nhập lậu; tổ chức ký cam kết đối với các hộ có hoạt động thu gom, vận chuyển, kinh doanh gia cầm. Sau 6 tháng triển khai thực hiện Đề án phòng ngừa, ngăn chặn việc vận chuyển, kinh doanh gia cầm, sản phẩm gia cầm nhập khẩu trái phép kiểm tra, xử lý 1.192 vụ, thu giữ 34.555 kg gà lông, 189.742 kg gà thịt, 644.400 quả trứng gà Trung Quốc, 35.359 kg phụ phẩm gia cầm nhập lậu (nội tạng, chân, cổ, cánh), 888.959 con gà giống, 7.185 vịt con, 12.122 kg chim, giá trị tịch thu tiêu hủy 3.343,4 triệu đồng, xử phạt vi phạm hành chính 1.138,8 triệu đồng. Đến nay, về cơ bản đã kiểm soát được tình hình, góp phần quan trọng vào việc ngăn chặn dịch bệnh, bảo đảm sức khỏe cho người tiêu dùng.

Đối với mặt hàng thủy sản nhập lậu từ đầu năm 2013 đến nay lực lượng Quản lý thị trường phối hợp với các lực lượng chức năng tịch thu và tiêu hủy khoảng trên 129.116 kg thủy sản nhập lậu (trong đó gồm cá da trơn, cá tầm, ngao, tôm...) riêng lực lượng Quản lý thị trường đã tịch thu và tiêu hủy 29.862 kg và 15.660 con các loại.

Nhìn chung, công tác phòng chống buôn lậu, đấu tranh chống hàng giả, hàng kém chất lượng, vi phạm vệ sinh an toàn thực phẩm đã được tăng cường và thu được kết quả nhất định, tuy nhiên do lợi nhuận mang lại từ những hành vi buôn bán trái pháp luật cao nên việc chấm dứt hoàn toàn tình trạng nêu trên là rất khó và việc tái diễn vẫn có thể xảy ra. Thời gian tới, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục phối hợp với các Bộ, ngành chức năng tiếp tục triển khai các biện pháp sau:

- Bộ Công Thương tiếp tục chỉ đạo lực lượng Quản lý thị trường trong cả nước phối hợp với các lực lượng chức năng của Bộ Công an, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Y tế tăng cường kiểm tra, kiểm soát đặc biệt là các tỉnh biên giới, các tuyến đường vận chuyển trọng điểm và triển khai những biện pháp tích cực để ngăn chặn việc buôn bán, vận chuyển nông, thủy sản nhập lậu. Chỉ đạo lực lượng Quản lý thị trường chủ động phối hợp với lực lượng Công an, Thanh tra chuyên ngành, Ban quản lý các chợ kiểm tra chặt chẽ các tổ chức, cá nhân kinh doanh mặt hàng nông, thủy sản, sản phẩm động vật không rõ nguồn gốc kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm theo quy định của pháp luật.

- Bộ Công Thương kiến nghị với Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành sớm hoàn thành việc xây dựng các văn bản xử phạt vi phạm hành chính, trong đó có xử phạt vi phạm về an toàn thực phẩm; Có chính sách phát triển ngành chăn nuôi bền vững, hỗ trợ cho người chăn nuôi về con giống, thức ăn chăn nuôi, thuốc chữa bệnh cho đàn gia cầm nhằm khuyến khích người dân tích cực chăn nuôi, tăng đàn gia cầm tạo ra nhiều sản phẩm đảm bảo đủ cung ứng cho thị trường nội địa.

- Đề nghị các Bộ: Tài chính, Quốc phòng tiếp tục chỉ đạo lực lượng Hải quan, Bộ đội biên phòng tiếp tục kiểm soát chặt chẽ các khu vực biên giới nhằm ngăn chặn việc vận chuyển mặt hàng nông, thủy sản, sản phẩm động vật không rõ nguồn gốc vào thị trường Việt Nam, ngăn chặn việc hợp thức hóa nguồn gốc nông, thủy sản để vận chuyển nông, thủy sản nhập lậu. Bộ Công an chỉ đạo lực lượng Cảnh sát kinh tế, Cảnh sát phòng chống tội phạm về môi trường tăng cường trinh sát và triệt phá các đường dây, ổ nhóm, tụ điểm vận chuyển, buôn bán hàng nhập lậu, trong đó chú trọng mặt hàng nông, thủy sản tại khu vực biên giới phía Bắc, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm theo quy định của pháp luật.

- Đề nghị Ủy ban nhân dân các tỉnh biên giới như Quảng Ninh, Lạng Sơn, Cao Bằng, Lào Cai...chỉ đạo các lực lượng chức năng trên địa bàn tăng cường phối hợp, kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ việc lưu thông nông, thủy sản và xử lý nghiêm các trường hợp vận chuyển nông, thuỷ sản không rõ nguồn gốc.

- Đề nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn: Chỉ đạo cơ quan chức năng (Cục Thú y, Cục Bảo vệ thực vật) thường xuyên lấy mẫu kiểm nghiệm nông, thủy để phát hiện sớm vi phạm và đánh giá nguy cơ lây lan dịch bệnh và nguy hại cho sức khỏe người tiêu dùng. Đồng thời thông báo kết quả kiểm nghiệm rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng để người dân biết, hạn chế hoặc không sử dụng các sản phẩm nông, thuỷ sản không bảo đảm an toàn thực phẩm; Có cơ chế, chính sách khuyến khích đầu tư xây dựng các cơ sở sản xuất giống gia cầm, nông, thủy sản trong nước có chất lượng cao với giá cả hợp lý để cung cấp cho các địa phương, góp phần ngăn chặn việc nhập lậu mặt hàng này; Có chính sách hỗ trợ cho người chăn nuôi về con giống, thức ăn chăn nuôi, thuốc chữa bệnh cho sản phẩm nhằm khuyến khích người dân tích cực chăn nuôi, tăng đàn tạo ra nhiều sản phẩm đảm bảo đủ cung ứng cho thị trường nội địa. Nghiên cứu ban hành quy trình tiêu hủy gia cầm, sản phẩm động vật, thủy sản trong toàn quốc nhằm đảm bảo an toàn vệ sinh, đảm bảo môi trường với chi phí hợp lý.

- Đề nghị Bộ Thông tin và Truyền thông chỉ đạo các cơ quan thông tin phối hợp với Ban Chỉ đạo 127 các địa phương kịp thời đưa tin, tuyên truyền cho người dân không bao che, tiếp tay cho các đối tượng buôn lậu nông, thủy sản, đồng thời phổ biến cho người tiêu dùng hiểu về tác hại của việc sử dụng các sản phẩm gia cẩm, nông sản, thủy sản, thực phẩm không rõ nguồn gốc và không đảm bảo an toàn thực phẩm. Nâng cao ý thức chấp hành pháp luật và tự bảo vệ quyền lợi chính đáng của các tổ chức, cá nhân kinh doanh không vì lợi ích cá nhân trước mắt mà gây hại cho người dân và cả nền kinh tế.