.jpg)
Toàn cảnh hội nghị
Đại biểu phải liên hệ chặt chẽ với cử tri
Về phương pháp dân vận, theo Chỉ thị số 49-CT/TW yêu cầu: cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, đoàn viên, hội viên, cán bộ, chiến sĩ lực lượng vũ trang trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số và cán bộ làm công tác dân vận phải thực hiện phong cách “trọng dân, gần dân, hiểu dân, học dân và có trách nhiệm với dân”, “nghe dân nói”, “nói dân hiểu”, “hướng dẫn dân làm”, “làm dân tin” và phương châm “chân thành, tích cực, thận trọng, kiên trì, tế nhị, hiệu quả”.
Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Nguyễn Lâm Thành nhấn mạnh, người đại biểu dân cử là do nhân dân bầu ra, đại diện cho ý chí, nguyện vọng của nhân dân, cử tri. Nhiệm vụ của người đại biểu đã được Hiến pháp và pháp luật qui định rõ. Do vậy, đại biểu Quốc hội phải liên hệ chặt chẽ với cử tri, chịu sự giám sát của cử tri; thu thập và phản ánh trung thực ý kiến, nguyện vọng của cử tri với Quốc hội, các cơ quan, tổ chức hữu quan; thực hiện chế độ tiếp xúc và báo cáo với cử tri về hoạt động của đại biểu và của Quốc hội; trả lời yêu cầu và kiến nghị của cử tri. Đại biểu Quốc hội cần phổ biến và vận động nhân dân thực hiện Hiến pháp và pháp luật.
Đối với đại biểu hội đồng nhân dân, trong thời gian giữa hai kỳ họp, đại biểu Hội đồng Nhân dân có nhiệm vụ tiếp xúc cử tri ở đơn vị bầu cử của mình, phản ánh tâm tư nguyện vọng của nhân dân với Hội đồng Nhân dân và các cơ quan Nhà nước, báo cáo kết quả kỳ họp với cử tri, tuyên truyền thực hiện tốt pháp luật. Đại biểu Hội đồng Nhân dân tiếp công dân nhằm thu thập ý kiến, nguyện vọng, kiến nghị của công dân; giải thích, tuyên truyền chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước cho công dân…
Tiếp xúc cử tri là cầu nối quan trọng giữa đại biểu và nhân dân
Thảo luận tại hội nghị, các đại biểu nhận định, tiếp xúc cử tri là hoạt động trực tiếp quan trọng để người đại biểu thực hiện nhiệm vụ của mình trước nhân dân. Tiếp xúc cử tri có thể theo các hình thức tổ chức hội nghị chung hoặc chuyên đề; gặp gỡ, thăm hỏi động viên hay thực hiện tiếp công dân.
Mục đích của việc tiếp xúc cử tri là để nắm bắt tâm tư, nguyện vọng và giải quyết những vướng mắc của nhân dân, đồng thời làm cho người dân hiểu rõ những đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của nhà nước để cùng thực hiện cho tốt. Hoạt động tiếp xúc cử tri là cầu nối quan trọng giữa người đại biểu và nhân dân để làm cho hai bên thấu hiểu, chia sẻ và người dân đặt niềm tin vào đại biểu của mình. Suy cho cùng hoạt động tiếp xúc cử tri cũng là hoạt động dân vận, dân vận trực tiếp. Điều này cũng đòi hỏi nhiều kỹ năng và kinh nghiệm của mỗi đại biểu trong quá trình tiếp xúc cử tri để đạt hiệu quả.
Nắm rõ đặc điểm đối tượng mình tiếp xúc
Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Nguyễn Lâm Thành cho rằng, đối với cử tri nói chung và đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số và cử tri vùng dân tộc thiểu số nói riêng, trong hoạt động tiếp xúc cử tri, các đại biểu cần hiểu dân, nắm rõ đặc điểm đối tượng mình tiếp xúc.
Vùng dân tộc dân cư sinh sống phân tán, ít tập trung, điều kiện giao thông,đi lại khó khăn. Cử tri địa bàn miền núi, vùng dân tộc hầu hết là những người lao động nông dân (chiếm 95% dân số) nên có tư duy và thói quen của người sản xuất tiểu nông. Trình độ học vấn của người dân không cao, nhận thức về chính sách, pháp luật của một bộ phận lớn cử tri còn hạn chế́. Các cộng đồng dân tộc còn lưu giữ và nắm giữ nhiều phong tục, tập quán, có cả phong tục tốt, có́́̉ cả lạc hậu, có cả những điều cấm kỵ. Đặc điểm văn hóa rất đa dạng nếu đia bàn có nhiều dân tộc cùng sinh sống và có nhiều khác biệt với văn hóa của đồng bằng hay người Kinh.
Việc nắm được những đặc điểm chung của địa bàn vùng miền núi dân tộc giúp cho người đại biểu chuẩn bị sẵn những tâm thế, khi tiếp xúc cử tri ở các khu vực này. Đồng thời chuẩn bị những điều kiện cần thiết về thông tin, lựa chọn phương pháp phù hợp và dự kiến xử lý các tình huống xảy ra.
Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Nguyễn Lâm Thành phát biểu
Phân tích về những đặc điểm không thuận lợi của cử tri miền núi, Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Nguyễn Lâm Thành cho biết, cử tri miền núi chưa có tác phong hành chính/công nghiệp. Tâm lý còn e ngại, rụt rè, ít tính chủ động. Phản ứng tư duy, diễn đạt ngôn ngữ chậm hơn các nhóm đối tượng ở các vùng phát triển. Một số nơi vùng sâu, khả năng ngôn ngữ tiếng Việt còn hạn chế trong cách trình bày, diễn đạt. Do môi trường sống, làm việc và điều kiện tiếp cận hạn chế nên kiến thức tổng hợp và thông tin về đời sống kinh tế xã hội, thông tin tình hình kinh tế, chính trị đất nước không nhiều. Tu duy của bà con phần lớn là trực quan, cụ thể, tính khái quá không cao.
Tuy nhiên cử tri tại địa bàn miền núi có những đặc điểm thuận lợi đó là: bản tính của người dân chân chất, hiền lành, thật thà. Luôn có niềm tin và quí trọng đại biểu đại diện cho họ. Cử tri mong được gặp đại biểu (không chỉ một mà nhiều lần) để thấy mặt, được trò chuyện, tiếp xúc với người mà mình bầu ra. Có thể lôi cuốn, tập hợp được cử tri nếu có phuong pháp và kỹ năng phù hơp.
Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Nguyễn Lâm Thành tin tưởng, nếu nắm rõ được những đặc điểm này giúp cho người đại biểu vận dụng các phương pháp, cách thức khi tiếp xúc cử tri, ứng xử phù hợp với đối tượng khi giao tiếp với phương châm kiên trì, không nôn nóng, lắng nghe, tránh được những xung đột, mâu thuẫn duới khía cạnh văn hóa, gây thiện cảm, giúp cho cử tri gần gũi với đại biểu hơn để lôi cuốn, thuyết phục cử tri…
Giúp cử tri hiểu đúng những chính sách của Nhà nước
Trong mỗi lần tiếp xúc cử tri, đại biểu báo cáo về kết quả cũng như những nội dung hoạt động của Quốc hội, Hội đồng Nhân dân trước và sau kỳ họp. Ngoài những nội dung có tính khái quát chung, các đại biểu cho rằng, cần đề cập đến những vấn đề liên quan thực tiễn đời sống của đồng bào, người dân miền núi, những vấn đề liên quan đến chính sách và thực hiện chính sách dân tộc của Đảng, nhà nước. Đặc biệt, những điểm mới của chính sách, quyết sách, cùng những khó khăn, tồn tại của quốc gia cần giải quyết để người dân nắm được và chia sẻ.
Đại diện Hội đồng Dân tộc cho rằng, các đại biểu cũng cần nói đến những vấn đề xung quanh câu chuyện đời thường của người dân nơi tiếp xúc; thông tin và trao đổi với cử tri về vấn đề đời sống kinh tế, xã hội của địa phương như: cơ sở hạ tầng giao thông, điện, đường, trường, trạm; công tác xóa đói giảm nghèo, việc làm và thu nhập, việc học hành của trẻ em... Việc chung của địa phương nên gắn với giải thích về quyền lợi và trách nhiệm của mỗi cộng đồng, gia đình và bản thân mỗi cử tri. Đây là qúa trình vừa trao đổi, vừa gợi mở để thu hút cử tri lắng nghe và thúc đẩy sự bày tỏ của mình mạnh dạn hơn. Điều quan trọng là để mỗi cử tri hiểu được những thuận lợi, khó khăn, thấy được trách nhiệm trong việc chung tay đóng góp giải quyết.
Mặt khác, các đại biểu cũng cần giải thích, tuyền truyền về chính sách, pháp luật mới nhất là những nội dung liên quan đến đời sống, quyền lợi và trách nhiệm cụ thể của người dân. Giải đáp những vướng mắc trong thực tiễn, có thể là những trường hợp, tình huống cụ thể, nhất là những vấn đề liên quan đến chính sách của nhà nước. Lưu ý, trong thời gian cho phép, chỉ lựa chọn những điểm mới cần chú ý, phân tích ngắn gọn để người dân hiểu đúng.
Lắng nghe những gì cử tri nói và làm những điều cử tri muốn
Trong cuộc tiếp xúc, cử tri có thể nêu rất nhiều vấn đề, kiến nghị khác nhau, cả những nội dung liên quan đến chính sách chung như chế độ học bổng cho học sinh miền núi, phụ cấp cho các tổ chức hội cấp cơ sở, vay vốn cho hộ nghèo, việc làm cho con em dân tộc đến kiến nghị làm con đường… Cử tri có thể nói đến rất nhiều nội dung, có người diễn đạt dài dòng, có người đề đạt ngắn gọn. Đại biểu cần kiên nhẫn lắng nghe, không ngắt lời nhưng có thể hỏi lại cho rõ ý đề đạt nếu chưa rõ, ghi chép đầy đủ cả tên, địa chỉ cử tri phát biểu.
Để tiếp thu, giải trình một cách hợp lý các ý kiến của cử tri và xử lý tại chỗ, Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Nguyễn Lâm Thành chia sẻ: các đại biểu cần phân loại và nhóm các vấn đề mà cử tri phản ảnh để trả lời, giải trình hoặc phân công các thành viên trong đoàn tiếp xúc (cơ quan chuyên môn của tỉnh, huyện) giải trình tùy theo chức năng, nhiệm vụ cơ quan mà người đó đại diện.
Các đại biểu tại hội nghị
Với những vấn đề cử tri nêu thuộc thẩm quyền trách nhiệm của chính quyền địa phương thì yêu cầu đại diện cơ quan báo cáo, giải thích hoặc ghi nhận. Những nội dung thuộc thẩm quyền cấp cao hơn thì tiếp thu, ghi nhận để phản ảnh cơ quan chức năng nghiên cứu, giải quyết. Một số vụ việc cụ thể có thể yêu cầu cung cấp hồ sơ để chuyển cơ quan chức năng nghiên cứu giải quyết.
Quan trọng, đại biểu tổng hợp những tâm tư, nguyện vọng, kiến nghị của cử tri gom lại thành các vấn đề lớn, chuẩn bị nội dung để phát biểu tại các diễn đàn Quốc hội, diễn đàn chính sách bởi cử tri luôn theo dõi đại biểu có phát biểu và nói trúng các vấn đề mà họ quan tâm hay không.
Kinh nghiệm trước và trong quá trình tiếp xúc cử tri
Chia sẻ những kinh nghiệm mà đại biểu nên lưu ý trước và trong quá trình tiếp xúc cử tri tại địa bàn miền núi, đại diện Hội đồng Dân tộc cho rằng, đại biểu nên quan sát cảnh quan, môi trường trong quá trình di chuyển đến và tại điểm tiếp xúc. Đồng thời, quan sát các thành viên trong cuộc tiếp xúc để định hình về nhóm đối tượng tiếp xúc và hình thành các cảm quan thông tin ban đầu về địa bàn tiêp xúc. Bên cạnh đó, cần tạo ấn tượng đầu tiên với cử tri, từ chào hỏi, làm quen, gợi chuyện…
Đặc biệt, đại biểu cần biết lắng nghe, chia sẻ động viên cử tri. Đây là điều mà cử tri rất cần ở các đại biểu. Hãy để các cử tri được bày tỏ, không ngắt lời nếu thực sự chưa cần thiết và biết giải thích sau đó. Nên chia sẻ những khó khăn trong đời sống của người dân và động viên những gì mà địa phương, người dân đã làm được. Đồng thời hiểu và nắm rõ phong tục tập quán, văn hóa của đồng bào nơi mình đến tiếp xúc để hạn chế những điều kiêng kỵ trong giao tiếp; nắm đặc điểm dân cư, kinh tế xã hội của địa phương; nhũng khó khăn, thuận lợi, đâu là nguyên nhân chủ quan, khách quan để định hướng suy nghĩ cho cử tri.
Đại biểu phát biểu tại hội nghị
Không chỉ vậy, Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Nguyễn Lâm Thành cho rằng, trang phục của đại biểu khi tiếp xúc với cử tri vùng dân tộc cũng cần giản dị nhưng vẫn phải đảm bảo lịch sự; màu sắc trang phục nên chọn những gam màu trung tính. Nếu là đại biểu nữ thì trang điểm không nên quá cầu kỳ. Tác phong đi, đứng, cử chỉ cần gần gũi, biểu thị tình cảm chân thành; trong quá trình tiếp xúc luôn nhìn vào cử tri. Nhất là ngôn ngữ sử dụng phải đơn giản, dễ hiểu, không nói quá nhanh; biết tiếng dân tộc là một lợi rất lớn và có thể được sử dụng đan xen trong qúa trình giao tiếp hay báo cáo nội dung với cử tri. Bên cạnh đó, cần tính toán, lên lịch thời gian, chương trình phù hợp với địa bàn, đối tượng tiếp xúc cử tri.
Các đại biểu cho rằng, để cuộc tiếp xúc cử tri nhất là ở địa bàn miền núi đạt được kết quả và hiệu quả là cả một nghệ thuật. Điều này đòi hỏi người đại biểu phải có những kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm trải nghiệm cùng với khả năng ứng phó xử lý tình huống nhất định. Nhưng trên hết, các đại biểu cần nắm rõ chủ trương, chính sách dân tộc của Đảng, Nhà nước, đặt mình vào trong đời sống của nhân dân và làm đúng vai trò, trách nhiệm của một người đại biểu.