Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025 – 2035, được Chính phủ xây dựng bao gồm các mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp nhằm phát triển văn hóa Việt Nam trong giai đoạn 2025 - 2035 trên phạm vi cả nước, phù hợp với quy định về chương trình mục tiêu quốc gia theo khoản 9 Điều 4 Luật Đầu tư công. Việc đầu tư Chương trình ở thời điểm hiện nay đáp ứng đầy đủ căn cứ chính trị, pháp lý, khoa học và thực tiễn; tiếp tục khẳng định các quan điểm, chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của văn hoá đối với sự nghiệp xây dựng, bảo vệ và phát triển bền vững đất nước;... Đồng thời, việc thực hiện Chương trình sẽ góp phần tăng cường nguồn lực đầu tư, đáp ứng yêu cầu bức thiết về phát triển con người toàn diện và xây dựng nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, để văn hoá thực sự trở thành nền tảng tinh thần vững chắc của xã hội, là sức mạnh nội sinh, động lực phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc.
Thực hiện các nhiệm vụ, dự án quan trọng, cấp bách về phát triển văn hóa
Phát biểu tại Phiên thảo luận Tổ 13, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn tán thành với sự cần thiết đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025 – 2035. Theo Chủ tịch Quốc hội, đây là Chương trình hết sức quan trọng, nhằm thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII, đặc biệt là thực hiện ý kiến chỉ đạo của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021 (vào tháng 12/2021). Tiếp đó, năm 2022, Ban Chấp hành Trung ương đã yêu cầu, nghiên cứu trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội về xây dựng Chương trình này.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cũng đánh giá rất cao Chương trình đã được Chính phủ, Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch rất tích cực, dày công chuẩn bị nội dung. Chương trình đã được hoàn thiện, chỉnh sửa nhiều lần trên cơ sở ý kiến góp ý của các bộ, ngành, địa phương, các chuyên gia, ý kiến của Hội đồng thẩm định Nhà nước; ý kiến thẩm tra của Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội. Để đảm bảo tính hiệu quả của Chương trình, Chủ tịch Quốc hội đề nghị làm rõ một số nội dung cơ bản cần triển khai khi Quốc hội thông qua Chương trình. Theo đó, Chính phủ phải cụ thể hóa từng chương trình, từng dự án, từng đề mục để thực hiện hiệu quả trên thực tiễn.
Nhắc lại, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng từng nhấn mạnh, “Văn hóa còn thì dân tộc còn”; “Văn hóa là hồn cốt của dân tộc ”, Chủ tịch Quốc hội lưu ý, bao giờ ba vấn đề về kinh tế, xã hội và văn hóa cũng cần đi liền, gắn bó mật thiết với nhau. Vì vậy, văn hóa cần phải được phát triển xứng tầm.
Cho rằng, Chương trình có đối tượng, phạm vi rộng với nhiều nội dung khó, có nhiều cách tiếp cận khác nhau, Chủ tịch Quốc hội đề nghị, cơ quan trình cần nghiên cứu kỹ lưỡng một số nguyên tắc sau đây trong quá trình rà soát, hoàn thiện. Cụ thể: Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025 – 2035 nhằm thực hiện các nhiệm vụ, dự án quan trọng, cấp bách về phát triển văn hóa, không thay thế toàn bộ các nhiệm vụ thường xuyên của nhà nước về phát triển văn hóa. Đồng thời, cần phân định rõ các nội dung, nhiệm vụ của chi ngân sách nhà nước đầu tư cho phát triển văn hóa trong kế hoạch đầu tư công trung hạn, chi thường xuyên và nội dung nhiệm vụ chi. Trong đó, các nội dung cần tập trung đầu tư cho Chương trình phải phân định rõ kinh phí đầu tư, nguồn chi,.. đảm bảo theo lộ trình từng năm để thực hiện.
Đảm bảo cân đối giữa mục tiêu, khả năng và nguồn lực
Ngoài ra, các mục tiêu, chỉ tiêu, nhiệm vụ của Chương trình cần phải được xây dựng là có trọng tâm, trọng điểm; không dàn trải; ý tưởng nhiều nhưng cần phải cân đối với khả năng và nguồn lực. Xác định rõ nội dung cần ưu tiên thực hiện trước nhằm tạo ra đột phá trong phát triển văn hóa. “Vừa qua, Quốc hội đã rất tích cực, tổ chức nhiều diễn đàn,hội nghị để bàn các cơ chế, huy động nguồn lực đầu tư cho phát triển văn hóa một cách tốt nhất. Đề thực hiện được, cần có chuyển biến cả về mặt nhận thức; sự vào cuộc của các cấp, các ngành… Chương trình cần có tính kế thừa, không chồng chéo với Chương trình, Đề án đã được phê duyệt và đang triển khai.”, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.
Bên cạnh đó, để thực hiện hiệu quả Chương trình, Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị, cần phân công rõ trách nhiệm của các cơ quan theo hướng tin gọn và có đầu mối; tăng cường phân cấp, phân quyền, đảm bảo hiệu lực, hiệu quả trong công tác quản lý;
Phát huy tính hiệu quả của thiết chế văn hóa
Quan tâm tới vấn đề thiết chế văn hóa, Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý, Chương trình đề ra nhiều chỉ tiêu liên quan đến thiết chế văn hóa. Trong đó, quy định các mục tiêu tổng quát, mục tiêu cụ thể. Tuy nhiên, nội dung ở thành phần số 2 đưa ra nhiều loại hình thiết chế văn hóa khác nhau ở cấp quốc gia, cấp cơ sở. Trong khi đó, quy hoạch mạng lưới cơ sở văn hóa, thể thao từ năm 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2045 chưa được ban hành. “Chương trình này phải nằm trong tổng thể quy hoạch mạng lưới cơ sở văn hóa, thể thao của giai đoạn 2021 - 2030 và tầm nhìn đến năm 2045, nhưng hiện nay quy hoạch này lại chưa được ban hành. Do đó, đề nghị Chương trình cần phải cân nhắc kỹ lưỡng về hệ thống thiết chế văn hóa, bảo đảm phù hợp với quy hoạch đang được xây dựng và đảm bảo tính khả thi..”, Chủ tịch Quốc hội cho biết.
Đồng thời, Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý: Khu vực xã, phường, thị trấn quan tâm xây dựng nhà văn hóa, phát huy được hiệu quả nhà văn hóa, các thiết chế văn hóa trên thực tế. Đồng thời, đề nghị, tăng cường công tác quản lý, tu bổ di tích bàn bản; khang trang, sạch đẹp;.. Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị nghiên cứu, làm rõ cơ chế huy động, xây dựng các thiết chế văn hóa. Cùng với đó, nghiên cứu quy định đảm bảo phù hợp, khả thi với nguồn lực thực hiện,.. “Chương trình đưa ra chỉ tiêu về trung tâm văn hóa cho tất cả các cấp, tuy nhiên thực tế ở một số địa phương gặp khó khăn nhất là vùng biên giới, hải đảo, vùng sâu vùng xa;… Do đó, cần phân vùng trong đầu tư, đảm bảo khả thi trong thực hiện…”, Chủ tịch Trần Thanh Mẫn nêu rõ.
Ngoài ra, Chủ tịch Quốc hội cũng nhấn mạnh, cần phải có cơ chế về tổ chức bộ máy, con người để đảm bảo cho các thiết kế văn hóa đạt hiệu quả. Nội dung thành phần số 02 có đề cập, tuy nhiên, các nội dung chưa rõ tập trung đầu tư vào nội dung gì để nâng cao hiệu quả hoạt động của các thiết chế văn hóa cơ sở.… chưa được thể hiện rõ. "Phải tổ chức bộ máy, con người, tập huấn cho cán bộ... để lan toả được những giá trị văn hoá tốt đẹp; ", Chủ tịch Quốc hội lưu ý.
Tiếp tục khẳng định tầm quan trọng của văn hóa, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025 – 2035 tới đây phải thực hiện được mục tiêu phát triển văn hóa một cách bền vững. /.