TỔNG THUẬT TRỰC TIẾP SÁNG 27/5: QUỐC HỘI THẢO LUẬN VỀ MỘT SỐ NỘI DUNG CÒN Ý KIẾN KHÁC NHAU CỦA DỰ THẢO LUẬT BẢO HIỂM XÃ HỘI (SỬA ĐỔI)
Trong buổi chiều nay, sau khi Quốc hội thảo luận về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi), cơ quan trình và cơ quan chủ trì thẩm tra phối hợp giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu.
14h00: Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành phiên họp
Điều hành phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, theo chương trình, chiều 27/05, Quốc hội tiếp tục thảo luận về dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi)
14h01: Đại biểu Đặng Thị Bảo Trinh - Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Nam: Cần thiết phải quy định hành vi cấm chiếm dụng tiền đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm tai nạn
Về chính sách của Nhà nước đối với bảo hiểm xã hội, tại Điều 7, khoản 5 quy định, Nhà nước có chính sách hỗ trợ người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện. Mục tiêu đề ra là bao phủ các đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội đúng theo tinh thần Nghị quyết 28 của Ban Chấp hành Trung ương. Do vậy, đại biểu Đặng Thị Bảo Trinh đề nghị xem xét chính sách hỗ trợ của Nhà nước không chỉ đối với người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện mà còn hỗ trợ đối với người tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc trong một số trường hợp nhất định.
Đối với hành vi bị nghiêm cấm tại Điều 8, khoản 2 quy định hành vi bị nghiêm cấm chiếm dụng tiền hưởng bảo hiểm xã hội. Quy định cấm này theo đại biểu Đặng Thị Bảo Trinh là chưa đầy đủ nên đề nghị Ban soạn thảo dự thảo Luật nên giữ nguyên hành vi bị nghiêm cấm được quy định tại khoản 3, Điều 17 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, đó là chiếm dụng tiền đóng, hưởng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp. Vì thực tế hiện nay, tình trạng các đơn vị sử dụng lao động chậm đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế cho người lao động nhưng vẫn trích từ tiền đóng của người lao động hàng tháng khi trả lương diễn ra phổ biến. Do đó, Luật cần thiết phải quy định hành vi cấm chiếm dụng tiền đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm tai nạn để có căn cứ xử lý vi phạm đối với hành vi này.
14h03: Đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà - Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Ninh: Cần xác định rõ hơn về phạm vi, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của cơ quan quản lý Nhà nước trong quản lý BHXH
Đánh giá cao Báo cáo giải trình, tiếp thu của UBTVQH về dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi), đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà quan tâm góp ý một số nội dung sau:
Về Hội đồng quản lý BHXH được quy định tại Điều 19 của dự thảo Luật, đại biểu cho rằng, Hội đồng quản lý BHXH không thông qua báo cáo thì cơ quan BHXH không trình được cơ quan có thẩm quyền, do đó không phù hợp với vai trò giám sát, tư vấn của Hội đồng quản lý BHXH, đề nghị cần làm rõ nội hàm “thông qua” trong các quy định này.
Với các quy định tại khoản 2,3,4 của Điều 19 không phân định rõ trách nhiệm quản lý Nhà nước của các Bộ với trách nhiệm của Hội đồng quản lý BHXH, vì vậy đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà đề nghị cần xác định rõ hơn về phạm vi, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của các cơ quan quản lý Nhà nước trong quản lý BHXH để tránh chồng chéo, không rõ trách nhiệm.
Về chiến lược phát triển ngành bảo hiểm xã hội, đại biểu nhận thấy, dự thảo Luật mới chỉ dừng quy định về việc thẩm quyền xây dựng, trình thẩm định, giám sát, kiểm tra về chiến lược phát triển ngành BHXH mà chưa quy định rõ cơ quan nào ban hành hoặc quyết định chiến lược về BHXH tương tự đối với kế hoạch dài hạn, kế hoạch 5 năm, hàng năm về bảo hiểm xã hội cũng cần làm rõ thẩm quyền ban hành.
Về vấn đề giải quyết các chế độ BHXH đối với chủ hộ kinh doanh đã có thời gian đóng BHXH bắt buộc, đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà cho rằng, nên xử lý trong nghị quyết của Quốc hội và không đưa nội dung này vào điều quy định về chuyển tiếp vì chưa đúng nguyên tắc quy định chuyển tiếp.
Về việc hưởng chế độ bảo hiểm xã hội một lần, đại biểu bày tỏ tán thành phương án 1 của dự thảo Luật.
14h08: Đại biểu Đỗ Đức Hiển - Đoàn ĐBQH Tp. Hồ Chí Minh: Cần cân nhắc điều chỉnh quy định về điều kiện hưởng chế độ thai sản
Quan tâm đến nội dung về điều kiện hưởng chế độ thai sản, đại biểu Đỗ Đức Hiển cho biết, Điều 52 của dự thảo Luật đang quy định lao động nữ khi sinh con phải đóng đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc từ đủ 06 tháng trở lên trong thời gian 12 tháng liền kề trước khi sinh con mới đủ điều kiện về chế độ thai sản.
“Tuy nhiên thực tế hiện nay có tình trạng người lao động bị hiếm muộn. Nhiều trường hợp phải áp dụng các biện pháp y khoa để điều trị cho cả hai vợ chồng. Việc điều trị hiếm muộn thường tốn kém về chi phí và thời gian. Trong khi đó, theo quy định tại Luật Bảo hiểm xã hội hiện hành, người lao động không làm việc và không hưởng tiền lương từ 14 ngày làm việc trở lên trong tháng thì không đóng bảo hiểm xã hội, và thời gian này không được tính để hưởng bảo hiểm xã hội. Quy định nêu trên của Luật dẫn đến thực trạng để đáp ứng yêu cầu điều trị hiếm muộn, lao động nữ sẽ bị gián đoạn thời gian đóng bảo hiểm xã hội do phải nghỉ việc không lương trên 14 ngày…”, đại biểu Hiển nói.
Đại biểu cho rằng, hệ quả là họ không được hưởng chế độ tài sản khi sinh con, mặc dù trước đó đã có thời gian đóng bảo hiểm xã hội nhiều năm liên tục. Mặt khác, do sức ép về kinh tế, có nhiều trường hợp lao động nữ muốn đi làm sớm để có thu nhập nhưng không được giải quyết do chưa đủ thời gian nghỉ sau sinh tối thiểu theo quy định, trong khi họ không được hưởng chế độ tài sản. Như vậy là rất thiệt thòi. Đó là chưa kể đến thời gian nghỉ sinh con trong trường hợp này cũng không được tính vào thời gian công tác.
“Do đó, để bảo đảm quyền lợi cho lao động nữ khi sinh con, dự thảo Luật cần tiếp tục nghiên cứu, chỉnh lý nội dung này theo hướng không quy định điều kiện thời gian đóng bảo hiểm xã hội trong 12 tháng trước khi sinh con đối với lao động nữ thuộc trường hợp hiếm muộn vì sinh con. Thay vào đó, trường hợp này chỉ cần có thời gian đóng bảo hiểm xã hội 05 năm liên tục trở lên và có xác nhận của cơ sở khám, chữa bệnh có thẩm quyền về việc điều trị hiếm muộn”, đại biểu Hiển đề xuất.
14h13: Đại biểu Ma Thị Thúy - Đoàn ĐBQH tỉnh Tuyên Quang: Xem xét kỹ lưỡng, lấy ý kiến rộng rãi đối tượng chịu sự tác động của dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi)
Thảo luận tại phiên họp, đại biểu Ma Thị Thúy nêu rõ, Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) là một đạo luật có ảnh hưởng lớn đến đời sống của hàng triệu lao động đã và đang làm việc, kể cả những người đã mất và gia đình họ. Do đó, việc nghiên cứu, xem xét các quy định của dự án Luật là đặc biệt quan trọng đối với Quốc hội, được cử tri cả nước quan tâm. Qua nghiên cứu dự thảo Luật và báo cáo tiếp thu, giải trình, đại biểu cơ bản đồng tình với nhiều nội dung đã được Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề cập.
14h18: Đại biểu Đỗ Thị Việt Hà - Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Giang: Cần làm rõ hơn các quy định về việc giải quyết khiếu nại, tố cáo đối với bảo hiểm xã hội
Đại biểu Đỗ Thị Việt Hà cho biết điều kiện hưởng bảo hiểm xã hội một lần đối với trường hợp người chưa đủ tuổi, hưởng lương hưu, không tiếp tục đóng bảo hiểm xã hội có yêu cầu nhận bảo hiểm xã hội một lần được quy định tại điểm d, khoản 1 Điều 74 và điểm d khoản 1 Điều 107. Trên cơ sở nghiên cứu các tài liệu trong hồ sơ dự thảo Luật từ Kỳ họp thứ 6, kỳ họp thứ 7 này, các quy định của pháp luật hiện hành, từ tình hình thực tiễn, dự báo tình hình thời gian tới cũng như ưu, nhược điểm của từng phương án đã được Chính phủ và Ủy ban Thường vụ Quốc hội phân tích, đánh giá, đại biểu Đỗ Thị Việt Hà nhận thấy nên quy định theo phương án 1. Tuy nhiên, đây là một trong những thay đổi lớn của dự thảo Luật lần này, là vấn đề nhạy cảm, phức tạp, để tránh gây ra những phản ứng xã hội không tốt hay các phản ứng tập thể của người lao động, đại biểu đề nghị Chính phủ cần có giải pháp về truyền thông thật tốt cũng như theo dõi chặt chẽ tình hình quá trình thực hiện luật để người lao động hiểu rõ, hiểu đúng, hiểu đầy đủ mục đích, ý nghĩa, nội dung của bảo hiểm một lần, kịp thời giải quyết các vấn đề phát sinh trong quá trình tổ chức, thực hiện.
Liên quan đến trách nhiệm giải quyết khiếu nại, tố cáo về bảo hiểm xã hội trong đó có cả khiếu nại, tố cáo về bảo hiểm xã hội của những người tham gia bảo hiểm xã hội từ trước năm 1995 tại Điều 130 và Điều 132, Đại biểu Đỗ Thị Việt Hà cho rằng cần quy định một cách phù hợp, thống nhất với quy định của Luật có liên quan và phải giải quyết được các khó khăn, vướng mắc hiện nay cũng như các vấn đề cần giải quyết trong thời gian tới.
Tại Báo cáo số 234 của Chính phủ, Chính phủ đã đề xuất tiếp tục giữ quy định về tố cáo, giải quyết tố cáo về bảo hiểm xã hội như dự thảo Chính phủ trình tại kỳ họp thứ 6, theo đó không quy định trách nhiệm giải quyết của cơ quan quản lý nhà nước khác với Luật hiện hành và Nghị định 89/2020/NĐ-CP.
Đại biểu Đỗ Thị Việt Hà cũng cho biết, thực tế giải quyết thời gian qua cho thấy, người lao động phải chờ lâu thậm chí phải tạm dừng, không được thụ hưởng chế độ do vướng mắc về hồ sơ, thủ tục xác nhận từ phía cơ quan nhà nước. Cùng với đó, số lượng đối tượng được giải quyết hưởng bảo hiểm xã hội hàng tháng trước năm 1995 là 1,2 triệu người, số người lao động có thời gian công tác trước năm 1995 khoảng 2 triệu người. Do đó, dự báo việc khiếu nại, tố cáo liên quan đến nhóm lao động này sẽ còn tiếp tục phát sinh nếu không có quy định và giải pháp phù hợp, thỏa đáng.
Từ những vấn đề trên, đại biểu Đỗ Thị Việt Hà cho rằng cần thiết quy định rõ 02 vấn đề:
Một là, tại khoản 1, khoản 2 Điều 130 quy định rõ việc giải quyết khiếu nại, quyết định việc xử phạt vi phạm hành chính của cơ quan bảo hiểm xã hội được thực hiện theo quy định của pháp luật về khiếu nại, trừ trường hợp việc khiếu nại và giải quyết khiếu nại đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính trong hoạt động thanh tra thì thực hiện theo quy định của pháp luật về thanh tra.
Hai là, khoản 2 Điều 132 quy định rõ việc tố cáo hành vi vi phạm pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc chấp hành quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội trước năm 1995, cơ quan quản lý nhà nước về lao động cấp tỉnh giải quyết. Vậy cơ quan nào là cơ quan tham mưu giúp Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh giải quyết việc này? Đại biểu Đỗ Thị Việt Hà đề xuất không quy định cơ quan bảo hiểm xã hội cấp tỉnh là cơ quan tham mưu đang được quy định trong dự thảo Luật lần này.
14h23: Đại biểu Trần Thị Thanh Hương - Đoàn ĐBQH tỉnh An Giang: Cần bổ sung cơ chế có tính chất đặc thù để bảo vệ người lao động
Phát biểu tại phiên họp, đại biểu Trần Thị Thanh Hương bày tỏ thống nhất và đánh giá cao Báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội. Việc rà soát, sửa đổi căn bản, toàn diện các vướng mắc, bất cập từ thực tiễn triển khai thực hiện Luật hiện hành trong thời gian qua sẽ góp phần quan trọng trong việc hướng đến mục tiêu an sinh xã hội bền vững, thể hiện rõ hơn tính nhân dân sâu sắc của Đảng và Nhà nước.
Quan tâm tới cơ chế đặc thù để bảo vệ người lao động trong trường hợp người sử dụng lao động không còn khả năng đóng bảo hiểm xã hội, đại biểu nêu rõ, thực tiễn cho thấy rất cần thiết bổ sung thêm một điều, khoản quy định về cơ chế có tính chất đặc thù để bảo vệ người lao động trong trường hợp người sử dụng lao động không còn khả năng đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động. Vì vậy, đại biểu bày tỏ thống nhất các nội dung được quy định tại các khoản 1, 2, 3 và 4 Điều 41 dự thảo Luật.
Theo đại biểu, thông qua ghi nhận thời gian tham gia bảo hiểm xã hội và tính toán các phương thức giải quyết sẽ giúp cho người lao động có điều kiện hưởng các chế độ bảo hiểm xã hội trong một số trường hợp cụ thể.
Ngoài ra, việc xác định đối tượng đặc thù quy định tại khoản 5 Điều 41 là vấn đề liên quan đến chính sách, trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp. Do đó, đại biểu đề nghị cần cân nhắc, rà soát, đánh giá kỹ lưỡng và toàn diện hơn, từ đó có văn bản quy định hướng dẫn riêng, không nên đưa trực tiếp vào luật để vừa đảm bảo chủ động điều chỉnh, bổ sung đối tượng phù hợp với điều kiện thực tế, đồng thời không ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động.
14h28: Đại biểu Phạm Thị Kiều - Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Nông: Cân nhắc người hoạt động không chuyên trách ở thôn, tổ dân phố tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc
Đại biểu Phạm Thị Kiều quan tâm đến quy định người hoạt động không chuyên trách ở thôn, tổ dân phố tại Điều 3 của dự thảo luật thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc. Đại biểu cho rằng, việc mở rộng đối tượng hoạt động không chuyên trách ở thôn tổ dân phố cho thấy dự thảo luật đã quán triệt và thể chế hóa quan điểm của Nghị quyết số 28 của Ban Chấp hành Trung ương về cải cách chính sách bảo hiểm xã hội, đó là mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc sang các nhóm đối tượng khác, trong đó có đối tượng là người hoạt động không chuyên trách ở thôn, tổ dân phố.
Tuy nhiên, hiện nay phụ cấp hàng tháng cấp cho các đối tượng này thấp, mà phải trích nộp bảo hiểm xã hội theo dự thảo luật, phần thực nhận của họ còn thấp hơn, trong khi số lượng đối tượng này trên cả nước không ít, nên phần ngân sách nhà nước chịu trách nhiệm đóng cũng không nhỏ. Vì vậy, đại biểu đề nghị cân nhắc kỹ lưỡng, đánh giá phân tích nhiều chiều, tham khảo ý kiến từ nhiều đối tượng khi quy định đối tượng này phải tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc.
Về áp dụng quy định không xem xét trao tặng các danh hiệu thi đua, khen thưởng là một trong những biện pháp xử lý vi phạm về chậm, trốn đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc theo quy định tại khoản 4 Điều 39 và khoản 5 Điều 40 của dự thảo Luật.
Đại biểu Phạm Thị Kiều cho rằng, việc không xem xét trao tặng các danh hiệu thi đua, khen thưởng không phải là biện pháp xử lý vi phạm. Vì, khen thưởng là việc ghi nhận, biểu dương, tôn vinh và khuyến khích; việc chậm, trốn đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc là vi phạm điều cấm theo khoản 1 Điều 8 của dự thảo Luật, phải sử dụng các chế tài về xử lý hành chính và hình sự để đảm bảo thực thi pháp luật được nghiêm minh; việc không xét tặng thi đua, khen thưởng không có tác động để xử lý việc trốn, đóng bảo hiểm xã hội. Ngoài ra, việc không xem xét trao tặng các danh hiệu thi đua, khen thưởng đã được pháp luật về thi đua, khen thưởng quy định. Vì vậy, đại biểu đề nghị xem xét bỏ các khoản nêu trên.
Tại điểm đ, khoản 1 Điều 74 quy định “Bảo hiểm xã hội một lần”, đại biểu thống nhất chọn phương án 1, nhằm đảm bảo sự hài hòa giữa quyền của người lao động và định hướng chính sách, tránh gây những phản ứng tiêu cực trong dư luận. Đồng thời, bổ sung thêm giải pháp sử dụng nguồn Quỹ bảo hiểm xã hội để thành lập Quỹ cho vay đối với người lao động phải ngừng việc nhưng chưa đủ điều kiện hưởng lương hưu. Theo đó, quy định Quỹ sẽ cho người lao động vay số tiền hợp lý theo tỷ lệ phần trăm số tiền người lao động nhận được từ việc rút bảo hiểm xã hội một lần với lãi suất ưu đãi.
14h33: Đại biểu Phạm Văn Thịnh - Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Giang phát biểu tranh luận
Tranh luận với nhóm ý kiến đồng tình với việc mở rộng đối tượng đóng bảo hiểm bắt buộc của chủ hộ kinh doanh và các cá nhân giữ chức vụ là thành viên Hội đồng quản trị, Tổng giám đốc, thành viên Ban kiểm soát không hưởng lương của Hợp tác xã, đại biểu Phạm Văn Thịnh làm rõ bảo hiểm xã hội bắt buộc chỉ phát sinh khi có mối quan hệ giữa người sử dụng lao động và người lao động gắn với lương chi trả hàng tháng. Như vậy các đối tượng đề xuất mở rộng không có 2 yếu tố này. Nếu đưa các đối tượng này vào đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc thì thực chất là tự mình nộp cho mình. Khi đó, các chế tài đi theo như nợ đóng bảo hiểm xã hội, trốn đóng bảo hiểm xã hội cũng sẽ không còn ý nghĩa và cần được định nghĩa lại vì không ai bị kết tội trốn đóng bảo hiểm xã hội cho chính bản thân mình.
Thực tế hiện nay, nhiều thành viên quản trị của hợp tác xã ở cơ sở là nông dân hiện tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện và được nhà nước hỗ trợ. Nay vì tham gia là thành viên Ban kiểm soát của hợp tác xã dù không hưởng lương nhưng lại phải đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc là không hợp lý.
Nếu đưa các nhóm đối tượng nêu trên vào quy định thì cũng không bảo đảm bao quát được hết các đối tượng là chủ doanh nghiệp mà không được hưởng lương. Đại biểu Phạm Văn Thịnh chỉ rõ theo quy định pháp luật hiện hành còn có các đối tượng như chủ doanh nghiệp tư nhân, chủ công ty hợp danh mà không có thành viên góp vốn.
Nếu quy định các đối tượng trên mà có tuổi lớn 55 đối với nữ và lớn hơn 57 đối với nam thì không đủ thời gian đóng để được hưởng hưu trí. Từ những phân tích trên, đại biểu Phạm Văn Thịnh đề nghị Quốc hội cân nhắc việc mở rộng các đối tượng đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc trên.
14h35: Đại biểu Trần Thị Hồng Thanh - Đoàn ĐBQH tỉnh Ninh Bình: Đề xuất cho phép công dân nước ngoài đủ điều kiện thường trú tại Việt Nam được tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện
Đề cập về chủ thể tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, đại biểu Trần Thị Hồng Thanh cho biết, tại khoản 4, Điều 3 của dự thảo Luật quy định người thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện là công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên. Như vậy, theo quy định này thì chỉ công dân Việt Nam mới được tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.
Trong khi bảo hiểm xã hội bắt buộc chỉ cho phép những người lao động là công dân nước ngoài có giấy phép lao động hoặc chứng chỉ hành nghề hoặc giấy phép hành nghề do cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam cấp được tham gia. Điều này dẫn đến có nhiều trường hợp công dân nước ngoài thường trú tại Việt Nam không nằm trong lưới bảo vệ của bảo hiểm xã hội.
Trước bất cập trên, đại biểu Trần Thị Hồng Thanh đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu bổ sung quy định về đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện. Theo đó, cho phép công dân nước ngoài đủ điều kiện thường trú tại Việt Nam mà không thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc được tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.
14h40: Đại biểu Nguyễn Thị Huế - Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Kạn: Cân nhắc về việc giao địa phương quy định một số nội dung
Đại biểu Nguyễn Thị Huế cho biết, Tại khoản 6 Điều 7 dự thảo Luật quy định chính sách của Nhà nước đối với bảo hiểm xã hội: “Khuyến khích các địa phương tùy theo điều kiện kinh tế - xã hội, khả năng cân đối ngân sách, kết hợp huy động các nguồn lực xã hội hỗ trợ thêm tiền đóng bảo hiểm xã hội cho người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện và hỗ trợ thêm cho người hưởng trợ cấp hưu trí xã hội”. Tại khoản 1 Điều 21 dự thảo Luật quy định về các chế độ, trình tự, thủ tục thực hiện trợ cấp hưu trí xã hội: “Tùy thuộc điều kiện kinh tế - xã hội, khả năng cân đối ngân sách, kết hợp huy động các nguồn lực xã hội tại địa phương, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trình Hội đồng nhân dân cùng cấp quyết định hỗ trợ thêm cho người hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.”.
Đại biểu chỉ ra rằng, hai nội dung trên trùng lặp về quy định giao địa phương ban hành chính sách hỗ trợ thêm cho người hưởng trợ cấp hưu trí xã hội. Đồng thời, việc quy định một nội dung tại hai điều khoản như trên có thể dẫn đến cách hiểu không thống nhất về việc địa phương có được ban hành chính sách hỗ trợ thêm tiền đóng bảo hiểm xã hội cho người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện hay không? Do vậy, đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu, xem xét bỏ quy định nêu trên tại khoản 1 Điều 21 dự thảo Luật.
Ngoài ra, đối với việc giao địa phương căn cứ điều kiện kinh tế - xã hội, khả năng cân đối ngân sách, các nguồn lực xã hội để xây dựng chính sách riêng hỗ trợ thêm tiền đóng bảo hiểm xã hội cho người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện và hỗ trợ thêm cho người hưởng trợ cấp hưu trí xã hội sẽ có thể dẫn đến thực tế mỗi địa phương có một mức hỗ trợ thêm khác nhau. Đối với các địa phương có điều kiện kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn, nguồn ngân sách phụ thuộc chủ yếu từ trung ương, mức hỗ trợ thêm sẽ không cao so với các tỉnh có điều kiện kinh tế - xã hội phát triển, có nhiều nguồn lực để huy động thêm. Từ đó, có thể gây tâm lý “so sánh” giữa người dân ở các địa phương và gây ra hiện tượng “nước chảy chỗ trũng” thu hút nhân lực về các địa phương có điều kiện. Do vậy, đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc về việc giao địa phương quy định về nội dung tại khoản 6 Điều 7 và khoản 1 Điều 21 dự thảo Luật.
14h45: Đại biểu Nguyễn Lâm Thành - Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Nguyên: Cân nhắc nghiên cứu, trình thông qua dự án Luật tại Kỳ họp thứ 8
Đại biểu Nguyễn Lâm Thành cho rằng, đây là dự thảo Luật khó, tác động đến nhiều đối tượng trong xã hội, đồng thời đánh giá cao Ban soạn thảo đã đề xuất nhiều chính sách liên quan dự án Luật sửa đổi lần này; thống nhất với nhiều nội dung của Báo cáo thẩm tra đã nêu ra, nhiều vấn đề cần phải được xử lý một cách thấu đáo.
Cho rằng dự án Luật cần phải rà soát rất kỹ từng nội dung chính sách, đại biểu Nguyễn Lâm Thành nhận thấy, với các vấn đề đang tồn tại ở đây, nên cân nhắc tiếp tục nghiên cứu, trình thông qua tại Kỳ họp thứ 8, không nên vội vàng thông qua tại Kỳ họp thứ 7.
Về việc rút BHXH một lần, đại biểu cho rằng, hai phương án đưa ra đều có những mặt được và chưa được, hoàn toàn chưa chắc chắn khi quyết định hai phương án đó khi có hiệu lực ban hành thì có gây ra hệ lụy xã hội hay không. Do đó, đại biểu Nguyễn Lâm Thành đề xuất một phương án vẫn bảo đảm quyền lợi của người lao động (được quyền rút BHXH một lần) nhưng vẫn đảm bảo chính sách của Nhà nước (là hạn chế rút) để đảm bảo an sinh xã hội. Cụ thể:
- Nhóm 1 là đối tượng bệnh hiểm nghèo, đối tượng đi nước ngoài… được rút BHXH một lần.
- Nhóm 2 là các đối tượng còn lại, chỉ được rút khoản thực đóng của người lao động là 8%, còn lại 14% được xem là trách nhiệm của Nhà nước và doanh nghiệp, người sử dụng lao động để đảm bảo lâu dài cho an sinh xã hội sau này.
Đại biểu cho rằng, nếu quy định như vậy thì rất rõ ràng, đảm bảo nguyên tắc kinh tế, đóng - hưởng, chia sẻ và đảm bảo mục tiêu an sinh xã hội. Thiết kế như vậy sẽ có sức thuyết phục hơn và đảm bảo được các mục tiêu.
14h50: Đại biểu Hồ Thị Kim Ngân- Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Kạn: Nghiên cứu, xem xét lại quy định về đối tượng, điều kiện hưởng trợ cấp hưu trí xã hội
Quan tâm đến đối tượng và điều kiện hưởng trợ cấp hưu trí xã hội (Điều 20), đại biểu Hồ Thị Kim Ngân cho biết, khoản 1 Điều 20 quy định công dân Việt Nam được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội khi có đủ các điều kiện: Đủ 75 tuổi trở lên; Không hưởng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng theo quy định của Chính phủ; có đề nghị hưởng trợ cấp hưu trí xã hội; khoản 2 của Điều này quy định công dân Việt Nam từ đủ 70 tuổi đến dưới 75 tuổi thuộc diện hộ nghèo, hộ cận nghèo đang cư trú tại các xã, thôn đặc biệt khó khăn đồng thời bảo đảm quy định tại điểm b và điểm c khoản 1 Điều này thì được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội”.
Theo đại biểu Hồ Thị Kim Ngân, độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội được quy định trong Luật, do Quốc hội quyết định, quy định. Tuy nhiên, theo khoản 3 Điều 20 dự thảo Luật quy định Ủy ban Thường vụ Quốc hội có thẩm quyền quyết định điều chỉnh giảm độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội tại điểm a khoản 1 Điều này phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội và khả năng của ngân sách nhà nước từng thời kỳ theo đề nghị của Chính phủ. Đại biểu Ngân đề nghị, cần nghiên cứu, xem xét lại nội dung quy định này để đảm bảo phù hợp, thống nhất, đúng thẩm quyền.
Bên cạnh đó, đại biểu Ngân cho biết, dự thảo Luật cũng có quy định ngoại lệ đối với đối tượng được ưu tiên, theo đó người thuộc diện hộ nghèo, hộ cận nghèo đang cư trú tại các xã, thôn đặc biệt khó khăn không hưởng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng thì chỉ cần “từ đủ 70 tuổi đến dưới 75 tuổi” sẽ được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội. Tuy nhiên đối với quy định về giảm độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội thì lại chỉ đối với điểm a khoản 1 là trường hợp “Đủ 75 tuổi trở lên”.
Để đảm bảo phù hợp, thống nhất, đại biểu đề nghị theo hướng khi giảm dần độ tuổi ở điểm a khoản 1 thì đồng thời độ tuổi đối với trường hợp ở khoản 2 cũng sẽ giảm tương ứng, bởi nếu không sẽ dẫn đến có thể có trường hợp khi giảm độ tuổi nhiều lần ở điểm a khoản 1 sẽ về bằng với độ tuổi tại khoản 2 (lúc này sẽ không còn là quy định ưu tiên nữa, và trường hợp này người hưởng bình thường với người thuộc diện hộ nghèo, hộ cận nghèo đang cư trú tại các xã, thôn đặc biệt khó khăn độ tuổi lại là như nhau).
14h55: Đại biểu Hoàng Đức Thắng - Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Trị: Đề xuất mở rộng đối tượng được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội
Góp ý về quy định đối tượng và điều kiện hưởng trợ cấp hưu trí xã hội, đại biểu Hoàng Đức Thắng cho biết, theo quy định tại dự thảo luật, điều kiện đầu tiên để công dân Việt Nam được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội là khi đủ 75 tuổi trở lên hoặc từ đủ 70 tuổi đến dưới 75 tuổi thuộc diện hộ nghèo, hộ cận nghèo đang cư trú tại các xã, thôn đặc biệt khó khăn. Đại biểu cho rằng cần rà soát, nghiên cứu mở rộng đối tượng đủ 70 tuổi đến dưới 75 tuổi thuộc diện hộ nghèo, hộ cận nghèo đều được hưởng chính sách trợ cấp hưu trí xã hội.
Về điều kiện hưởng chế độ thai sản, đại biểu Hoàng Đức Thắng đề nghị nâng thời gian đóng BHXH bắt buộc từ 06 tháng lên 09 tháng trở lên. Theo đó, Điểm 2 Điều 52 sửa thành: “Đối tượng quy định tại các điểm b, c và d khoản 1 Điều này phải đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc từ đủ 09 tháng trở lên trong thời gian 12 tháng liền kề trước khi sinh con hoặc nhận con khi nhờ mang thai hộ hoặc nhận nuôi con nuôi dưới 06 tháng tuổi” để tránh trục lợi hưởng chế độ thai sản.
15h01: Đại biểu Vũ Hồng Luyến - Đoàn ĐBQH tỉnh Hưng Yên: Đề xuất quy định tuổi hưởng lương hưu cho từng nhóm đối tượng
Góp ý về biện pháp xử lý vi phạm đối với hành vi trốn đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, đại biểu Vũ Hồng Luyến nêu rõ, để tăng thêm chế tài, nâng cao trách nhiệm đóng bảo hiểm xã hội của người sử dụng lao động, đại biểu đề xuất bổ sung thêm một khoản vào nội dung của Điều 40 dự thảo Luật, cụ thể như sau: "Không được đấu thầu, thi công mua sắm vật tư, hàng hóa, trang thiết bị từ nguồn vốn của nhà nước; không được các tổ chức tín dụng cho vay vốn với lãi suất ưu đãi, không được hỗ trợ kinh phí hỗ trợ đào tạo nghề, học nghề cho người lao động."
Về quy định đối với tuổi nghỉ hưu, đại biểu cho biết, Bộ luật Lao động năm 2019 quy định, tuổi nghỉ hưu được tăng dần theo lộ trình đến mức nam 62 tuổi, nữ 60 tuổi đối với mọi đối tượng lao động chịu tác động trong bộ luật này. Tuy nhiên, trong thực tế, một số ngành nghề đặc thù như công nhân lao động, giáo viên mầm non thì đòi hỏi sức khỏe tốt để đảm bảo thực hiện công việc. Công nhân lao động làm việc nặng nhọc dẫn đến việc giảm sút sức lao động, từ đó năng suất lao động giảm, không đạt hiệu quả cao.
Thực tế hiện nay cho thấy, ở những ngành nghề lao động nặng hay lao động đòi hỏi sự tỉ mỉ, đa số người lao động không thể làm việc đến tuổi nghỉ hưu mà sẽ phải nghỉ hưu trước tuổi, từ đó không được hưởng lương hưu mức tối đa theo quy định.
Từ phân tích trên, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo điều chỉnh Luật theo hướng tách riêng quy định tuổi hưởng lương hưu cho từng nhóm đối tượng, trong đó xét tuổi đối tượng công nhân lao động, giáo viên trong các cơ sở giáo dục, đặc biệt là giáo viên mầm non vào trong nhóm đối tượng lao động có công việc nặng nhọc, độc hại để giảm độ tuổi nghỉ hưu.
15h03: Đại biểu Triệu Thị Huyền - Đoàn ĐBQH tỉnh Yên Bái: Cần nâng mức trợ cấp một lần đối với người lao động đóng bảo hiểm xã hội
Về trợ cấp một lần khi nghỉ hưu tại điều 72 dự thảo Luật, đại biểu nêu rõ mong muốn người lao động gắn bó lâu dài với hệ thống bảo hiểm, giảm thiểu tình trạng người lao động hưởng bảo hiểm xã hội một lần. Đại biểu đề nghị nâng mức trợ cấp một lần đối với người lao động đóng bảo hiểm xã hội cao hơn.
Đối với quy định hưởng bảo hiểm xã hội 1 lần, đại biểu Triệu Thị Huyền thống nhất với phương án 1 và cho rằng phương án này đảm bảo được tính kế thừa quy định của luật hiện hành, không tạo ra sự xáo trộn lớn trong xã hội, hạn chế tình trạng một người tham gia bảo hiểm xã hội sẽ nhiều lần hưởng bảo hiểm xã hội một lần như thời gian qua. Phương án này cũng góp phần tăng các đối tượng được thụ hưởng các chế độ của bảo hiểm xã hội chính từ việc tích lũy thông qua quá trình tham gia bảo hiểm xã hội của mình, từ đó giảm gánh nặng cho xã hội, cho ngân sách nhà nước.
Bên cạnh đó, đại biểu Triệu Thị Huyền cũng góp ý về kỹ lập pháp, đề nghị sắp xếp kết cấu lại thứ tự các điều Luật; quy đinh cụ thể hơn nội dung liên quan đến quy định về thời gian hưởng chế độ ốm đau tại Điều 44 dự thảo Luật.
15h07: Đại biểu Thái Thị An Chung - Đoàn ĐBQH tỉnh Nghệ An: Giao Chính phủ quy định mức trợ cấp hưu trí xã hội phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội
Quan tâm đến đối tượng được hưởng trợ cấp hữu trí xã hội, đại biểu Thái Thị An Chung đồng tình với việc quy định trong dự thảo để thể chế hóa Nghị quyết 28 của Bộ Chính trị. Trong đó, dự thảo luật kế thừa và phát triển một phần quy định về trợ cấp xã hội hàng tháng đối với người cao tuổi đang được quy định tại Luật Người cao tuổi. So với quy định tại Luật Người cao tuổi, dự thảo có tính ưu việt hơn khi giảm độ tuổi được hưởng trợ cấp xã hội từ 80 tuổi xuống 75 tuổi và giảm xuống 70 tuổi đối với những người thuộc diện hộ nghèo, hộ cận nghèo đang cư trú tại các xã, thôn đặc biệt khó khăn.
Về vấn đề này, đại biểu đề nghị nghiên cứu bổ sung thêm trường hợp giảm độ tuổi xuống 70 tuổi đối với những người đã tham gia kháng chiến bảo vệ Tổ quốc và làm nhiệm vụ quốc tế và những trường hợp này chưa được hưởng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội hàng tháng theo Luật Bảo hiểm xã hội, cũng như chưa được hưởng trợ cấp, phụ cấp của người có công hàng tháng theo pháp lệnh Ưu đãi người có công. Việc bổ sung đối tượng này thể hiện truyền thống uống nước nhớ nguồn và sự tiếp nối tri ân đối với những cựu chiến binh, cựu thanh niên xung phong đã đóng góp sức lực tuổi trẻ để mang lại hòa bình và độc lập cho dân tộc; Đồng thời,việc bổ sung đối tượng này cũng góp phần mở rộng diện bao phủ bảo hiểm xã hội như mục tiêu dự thảo luật đã đề ra. Về mức trợ cấp hưu trí xã hội được quy định tại Điều 21, đại biểu đồng tình giao Chính phủ quy định phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội và khả năng ngân sách nhà nước từng thời kỳ.
Tuy nhiên, tại khoản 1 Điều 21 lại quy định định kỳ 3 năm, Chính phủ thực hiện việc rà soát và đề xuất việc điều chỉnh mức trợ cấp hưu trí xã hội báo cáo Quốc hội khi trình kế hoạch tài chính ngân sách nhà nước ba năm. Theo đại biểu, quy định như vậy là chưa đảm bảo tính thống nhất về thẩm quyền là Chính phủ hay Quốc hội. Do đó, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo, cơ quan thẩm tra nghiên cứu để đảm bảo tính thống nhất. Đối với quy định về việc rút bảo hiểm xã hội một lần, đây là một nội dung đại biểu cũng như cử tri rất quan tâm, đại biểu Thái Thị An Chung cho rằng, lựa chọn phương án nào cũng rất khó khăn và băn khoăn. Qua tiếp xúc cử tri, đa số người lao động phải rút hoặc sẽ rút bảo hiểm xã hội một lần khi cực chẳng đã. Đại biểu đồng tình với nhiều đại biểu cho rằng dự thảo luật cần thiết kế thêm chính sách hỗ trợ người lao động khi gặp khó khăn để họ có điều kiện tham gia bảo hiểm xã hội.
Đại biểu cũng đề nghị bổ sung hai chính sách: Thứ nhất, bổ sung chính sách nghỉ việc để chăm sóc con trên 7 tuổi đến dưới 18 tuổi bị ốm đau trong trường hợp con mắc bệnh hiểm nghèo và bổ sung quy định thời gian được hưởng chế độ chăm sóc con tối đa là 20 ngày. Thứ hai, để hỗ trợ người lao động khó khăn khi có nhu cầu cần vốn, cần tiền để trang trải cuộc sống, mà không cần phải rút bảo hiểm xã hội, đại biểu tán thành quan điểm của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và nhiều đại biểu đã phát biểu là Chính phủ cần có đề án hỗ trợ về lao động như vay vốn tín dụng.
Tuy nhiên, theo đại biểu nếu như quy định nghiêm cấm việc cầm cố, thế chấp, đặt cọc sổ bảo hiểm dưới mọi hình thức, thì chính sách tín dụng dành cho người lao động gặp khó khăn sẽ không khả thi. Bởi đa số người lao động khi đã phải rút bảo hiểm xã hội một lần có nghĩa là họ cũng không còn bất kỳ một tài sản nào để có thể thế chấp, cầm cố để vay vốn tín dụng. Do đó, đại biểu đề nghị tại khoản 9 Điều 8 chỉ quy định hành vi nghiêm cấm việc mua bán sổ bảo hiểm xã hội và bổ sung quy định tại khoản 1 Điều 9 quy định về quyền của người tham gia bảo hiểm xã hội, đó là được cầm cố đặt cọc hoặc thế chấp sổ bảo hiểm xã hội theo quy định của pháp luật và giao Chính phủ quy định chi tiết nội dung này.
15h12: Đại biểu Nguyễn Thị Sửu - Đoàn ĐBQH tỉnh Thừa Thiên Huế: Bổ sung cơ chế đặc thù bảo vệ người lao động trong trường hợp người sử dụng lao động không còn khả năng đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động
Về tổ chức thực hiện bảo hiểm xã hội trên môi trường giao dịch điện tử, đại biểu Nguyễn Thị Sửu thống nhất bổ sung quy định về nội dung thực hiện giao dịch điện tử trong tổ chức thực hiện bảo hiểm xã hội tại dự thảo Luật. Tuy nhiên, tại Khoản 3, Điều 25 quy định thời gian cơ quan bảo hiểm xã hội bảo đảm điều kiện để thực hiện giao dịch điện tử thuộc lĩnh vực bảo hiểm xã hội từ ngày 01/1/2027 là quá chậm, trong khi chúng ta đang đẩy mạnh những chuyển đổi số ở trên tất cả các lĩnh vực. Vì vậy, đại biểu đề nghị quy định đồng thời thời gian hiệu lực của Luật này là từ ngày 01/7/2025.
Về đăng ký tham gia bảo hiểm xã hội và cấp sổ bảo hiểm xã hội đối với chủ hộ kinh doanh: Tại Khoản 2, Điều 27, đối tượng chủ hộ kinh doanh khá phức tạp trong việc xác định, tổ chức thực hiện đăng ký tham gia thu, đóng, tạm dừng, đóng tiếp hay chú ý đóng bảo hiểm xã hội... Quản lý đối tượng tham gia khi dự thảo Luật có quy định xác định đối tượng liên quan đến phát sinh nghĩa vụ nộp thuế là trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày phát sinh nghĩa vụ nộp thuế để cấp sổ bảo hiểm xã hội. Vì vậy, để thuận lợi trong tổ chức thực hiện dự liệu những vướng mắc phát sinh, đại biểu Nguyễn Thị Sửu đề nghị bổ sung quy định giao cho Chính phủ hướng dẫn đối với đối tượng này vào Điều 27 của dự Luật.
Ngoài ra, đại biểu Nguyễn Thị Sửu thống nhất cao về bổ sung quy định cơ chế đặc thù bảo vệ người lao động trong trường hợp người sử dụng lao động không còn khả năng đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động ở Điều 41. Tuy nhiên, ở khoản 5 đề nghị đánh giá cụ thể nguồn lực, đánh giá tác động để đảm bảo khả thi khi thực hiện quy định là ngân sách nhà nước hỗ trợ cho người lao động quy định tại khoản này đóng cho thời gian bị chậm đóng, trốn đóng bảo hiểm xã hội.
Đối với trường hợp là người cư trú tại các xã, thôn đặc biệt khó khăn, người thuộc hộ nghèo, cận nghèo, người khuyết tật nặng, đặc biệt nặng đã đủ tuổi nghỉ hưu mà chưa đủ thời gian đóng bảo hiểm xã hội và không tự đóng theo quy định tại điểm b, khoản 3 của điều này cần quy định chặt chẽ, tránh lách luật và lạm dụng ngân sách nhà nước.
15h17: Đại biểu Huỳnh Thị Phúc - Đoàn ĐBQH tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu: Bổ sung quyền và trách nhiệm của tổ chức công đoàn đối với việc giải quyết tình trạng chậm đóng, nợ và trốn đóng bảo hiểm xã hội.
Đại biểu Huỳnh Thị Phúc bày tỏ sự đồng thuận với ý kiến của các đại biểu trước về một số vấn đề lớn cần thảo luận có liên quan đến các quy định về hành vi trốn đóng, chậm đóng bảo hiểm xã hội, phương án xử lý và trách nhiệm của các bên có liên quan.
Tuy nhiên cũng cần cân nhắc, xem xét bổ sung các quy định liên quan đến nội dung xử lý hành vi chậm đóng, trốn đóng bảo hiểm xã hội, trong đó quy định rõ hơn về trách nhiệm của cơ quan bảo hiểm xã hội và sửa đổi, bổ sung dự thảo về quyền và trách nhiệm của tổ chức công đoàn nhằm góp phần tổ chức, thực hiện hiệu quả trong tổng thể các Luật có liên quan. Bởi từ thực tiễn, các vướng mắc trong quá trình thực hiện quyền và trách nhiệm của các bên có liên quan trong việc tham gia ngăn chặn, xử lý các hành vi nêu trên đã có những quy định về quyền và trách nhiệm của tổ chức công đoàn với chức năng đại diện quyền và lợi ích hợp pháp chính đáng của của người lao động khi tham gia giải quyết tình trạng chậm đóng, nợ và trốn đóng bảo hiểm xã hội.
Nhằm khắc phục hạn chế qua ý kiến từ cử tri cũng như thực tiễn về những vấn đề nêu trên, việc xử lý tình trạng nợ bảo hiểm xã hội rất khó khăn, làm ảnh hưởng rất lớn đến quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động. Do đó, quy định như điểm c, khoản 1 Điều 13 dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) về quyền công đoàn khởi kiện nợ bảo hiểm xã hội cho người lao động cần phải được người lao động ủy quyền. Đại biểu Huỳnh Thị Phúc nhận thấy việc ủy quyền này thực hiện theo dự thảo không khác với các tổ chức cá nhân khác như công ty luật và luật sư,… Đại biểu Huỳnh Thị Phúc cho rằng đối với dự thảo Luật lần này liên quan đến vấn đề trên nếu giao cho tổ chức công đoàn được quyền khởi kiện thì có thể giải quyết được tình trạng hiện nay.
Đối với chính sách mới về cơ chế đặc thù để bảo vệ người lao động trong trường hợp người sử dụng lao động không còn khả năng đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động, tại điểm b khoản 3 Điều 41 quy định “…người lao động được lựa chọn nộp số tiền chậm đóng, trốn đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất không bao gồm số tiền bằng 0,03%/ngày tính trên số ngày, số tiền chậm đóng...”. Đại biểu Huỳnh Thị Phúc đề nghị Ban soạn thảo cân nhắc kỹ lưỡng hơn bởi người lao động được lựa chọn số tiền chậm đóng, trốn đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất, trường hợp này người lao động có thể được xem là phải gánh trách nhiệm và thực hiện quy định này trong điều kiện khó khả thi. Vì vậy thay vì giao cho người lao động thì việc này nên giao cho cơ quan bảo hiểm xã hội sẽ hiệu quả hơn và giúp người lao động có khả năng thực hiện quyền của mình cũng như thụ hưởng các điều kiện đảm bảo về quyền lợi cho người lao động.
15h22: Nguyễn Hoàng Bảo Trân - Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Dương: Cần phân tích tính ưu việt, bản chất thật sự của BHXH để người lao động hiểu thấu đáo
Về vấn đề hưởng BHXH một lần, đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân đánh giá cao nỗ lực của Ban soạn thảo và Ủy ban Xã hội trong nghiên cứu, đánh giá tác động một cách kỹ lưỡng, thận trọng, đa chiều để đề xuất 2 phương án tối ưu nhất.
Đại biểu cho rằng, mỗi phương án đưa ra đều có ưu điểm riêng, dù lựa chọn phương án nào thì đều cần có giải pháp để giữ người lao động ở lại hoặc nhanh chóng trở lại thị trường lao động, tiếp tục tham gia BHXH, đó mới là giải pháp căn cơ và lâu dài.
Vì vậy, cần phân tích tính ưu việt và bản chất thật sự của BHXH để người lao động có thể hiểu thấu đáo bản chất, ý nghĩa của BHXH cũng như công tác thông tin, tuyên truyền thời gian tới để giải tỏa hết những băn khoăn, lo lắng của người lao động. Bởi lẽ sửa đổi, bổ sung Luật nhằm tăng hơn quyền lợi cũng như thuận lợi hơn trong thực hiện chứ không làm giảm đi quyền lợi của người lao động.
Do đó, với 2 phương án dự thảo Luật đưa ra lần này, đại biểu cho rằng, cần căn cứ trên bản chất mức đóng, sự cân bằng hài hòa giữa bảo đảm quyền lợi trước mắt và lâu dài. Quy định về việc hưởng chế độ BHXH một lần nhìn chung đều có ở các nước trên thế giới nhưng với điều kiện hưởng khác nhau.
Đại biểu cho rằng, phương án 2 tại điểm d khoản 1 Điều 74 của dự thảo Luật sẽ phần nào đáp ứng được những yêu cầu lập pháp trên, đồng thời cần có cách tính phù hợp hơn, do đó đại biểu đồng tình việc chưa nên thông qua Luật tại Kỳ họp này.
15h50: Đại biểu Đàng Thị Mỹ Hương - Đoàn ĐBQH tỉnh Ninh Thuận: Cần có thêm thời gian để rà soát thấu đáo các quy định
Đại biểu Đàng Thị Mỹ Hương bày tỏ tán thành nội dung phát biểu của đại biểu Trần Thị Hoa Ry - Đoàn ĐBQH tỉnh Bạc Liêu về các phương án quy định Khoản 1, Điều 74 về điều kiện hưởng bảo hiểm xã hội một lần; cũng như ý kiến tranh luận của đại biểu Phan Thái Bình - Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Nam về nội dung này.
Đại biểu bày tỏ băn khoăn và cho biết, về nội dung này, Báo cáo tiếp thu, giải trình của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã đưa ra điểm hạn chế của Phương án 1. Theo đó, sẽ có sự so sánh giữa những người lao động tham gia trước và sau khi Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi có hiệu lực. Bên cạnh đó trên thực tế, cũng còn không ít người lao động có hoàn cảnh khó khăn trong cuộc sống cần hưởng bảo hiểm xã hội một lần để có một khoản tiền xử lý khó khăn trước mắt, nhiều người lao động có mức lương hưu thấp, không đủ trang trải các chi phí trong cuộc sống sau khi đến tuổi nghỉ hưu…
“Tôi thấy những ý kiến này rất đúng, rất thực tế. Tôi nghĩ Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã đưa ra được nhận định này thì nhất định phải tổ chức lấy ý kiến của các đối tượng bị tác động, được thảo luận, nghiên cứu thấu đáo để quy định chính sách pháp luật cho phù hợp, sao cho người lao động, cử tri đồng thuận”, đại biểu Hương nói.
Do đó, nữ đại biểu lưu ý, việc phòng ngừa triệt để các phản ứng tập thể của người lao động là vấn đề mà Chính phủ cần phải cân nhắc, dự báo, theo dõi chặt chẽ trong quá trình tổ chức thực hiện Luật. Trong trường hợp số đông người lao động phản ứng tập thể thì Chính phủ sẽ xử lý như thế nào, liệu có kiến nghị sửa đổi Luật hay không hay bằng cách nào để ngăn chặn sự phản ứng của tập thể người lao động?
15h54: Đại biểu Phan Thái Bình - Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Nam: Đảm bảo mối quan hệ hài hòa giữa Nhà nước, người sử dụng lao động và người lao động
Đại biểu Phan Thái Bình thống nhất cao quan điểm như Tờ trình của Chính phủ và báo cáo thẩm tra về mối quan hệ hài hòa giữa Nhà nước, người sử dụng lao động và người lao động. Theo đó, người lao động- người trực tiếp làm ra của cải vật chất phải được đặt lên trên hết. Tuy nhiên, trong thời gian qua tình trạng doanh nghiệp cố tình trốn đóng, chậm đóng bảo hiểm diễn ra tương đối nhiều.
Đại biểu phân tích, cần có biện pháp xử lý vi phạm về việc trốn đóng, chậm đóng BHXH này. Hiện nay, theo quy định ngoài số tiền chậm đóng, trốn đóng thì đối tượng chậm đóng, trốn đóng cần nộp thêm số tiền bằng 0.03% theo ngày tính theo số tiền chậm đóng, trốn đóng. Đại biểu cho rằng mức quy định này còn thấp, chưa đủ tính răn đe. Do vậy, đề nghị để giải quyết dứt điểm tình trạng này, cần quy định ngoài số tiền chậm đóng, trốn đóng, phải tính thêm mức phạt tương đương lãi suất quá hạn do Ngân hàng nhà nước quy định để tránh tình trạng chiếm dụng quỹ BHXH.
Về quyền và trách nhiệm của tổ chức công đoàn quy định tại khoản 1 Điều 13 của dự thảo Luật, đại biểu đồng tình cao với quy định rằng tổ chức công đoàn có quyền khởi kiện đối với tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm pháp luật về BHXH gây ảnh hưởng đến quyền lợi và lợi ích hợp pháp của người lao động, tập thể người lao động theo quy định pháp luật. Hiện nay trong thực tiễn, quy định này cũng có trong pháp luật hiện hành, nhưng vì sao tổ chức công đoàn vẫn chưa phát huy được nghĩa vụ này. Vì quy trình, thủ tục, điều kiện cần và đủ để tổ chức công đoàn đứng ra khởi kiện rất khó. Do đó, đề nghị tháo gỡ vấn đề này để tổ chức công đoàn phát huy được vai trò bảo vệ quyền lợi chính đáng của người lao động.
15h59: Đại biểu Nguyễn Văn Cảnh – Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Định: Nên có ưu tiên người lao động đăng kí nhận vào trung tâm dưỡng lão theo hình thức xã hội hóa
Đại biểu Nguyễn Văn Cảnh cho rằng để khuyến khích người lao động mà không tự mình ra khỏi hệ thống an sinh xã hội, cần bổ sung vào Điều 9 dự thảo Luật một khoản quy định về việc được ưu tiên đăng kí nhận vào trung tâm dưỡng lão theo hình thức xã hội hóa thực hiện nhiệm vụ chăm sóc người cao tuổi.
Đại biểu cho biết Chính phủ đã có quyết định đến năm 2030 thì 100% các địa phương có mô hình chăm sóc người cao tuổi xã hội hóa. Theo đại biểu, để chính sách đi vào thực tế cần có những ưu đãi. Do đó trong chương trình xây dựng pháp luật cần có kế hoạch để thực hiện xã hội hóa các đơn vị sự nghiệp công lập mà không phát huy hiệu quả trong đó có các trung tâm chăm sóc người cao tuổi.
16h01: Đại biểu Tô Văn Tám - Đoàn ĐBQH tỉnh Kon Tum: Quy định rõ đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc để đảm bảo tính khả thi
Góp ý nội dung về đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, đại biểu Tô Văn Tám cho biết, tại điểm a, khoản 1, Điều 3 dự thảo Luật quy định: Người lao động là công dân Việt Nam thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc bao gồm “Người làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn, hợp đồng lao động xác định thời hạn từ đủ 01 tháng trở lên, kể cả trường hợp người lao động và người sử dụng lao động thỏa thuận bằng tên gọi khác nhưng có nội dung thể hiện về việc làm có trả công, tiền lương và sự quản lý, điều hành, giám sát của một bên”.
Đại biểu bày tỏ băn khoăn quy định này khi không quy định rõ “thỏa thuận bằng tên gọi khác” có thể là thỏa thuận miệng sẽ gây khó khăn trong công tác quản lý. Đại biểu đề nghị cân nhắc để đảm bảo tính khả thi của luật khi thực hiện trên thực tế.
Đại biểu cũng đề nghị nên hoàn thiện quy định, chính sách, cơ chế để thực hiện bảo hiểm xã hội tự nguyện trước khi mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc.
Về trợ cấp một lần khi nghỉ hưu, Điều 72 quy định: “Người có thời gian đóng bảo hiểm xã hội cao hơn 35 năm đối với lao động nam, 30 năm đối với lao động nữ thì khi nghỉ hưu, ngoài lương hưu còn được hưởng trợ cấp một lần”. Đại biểu đề nghị cân nhắc khi có nhiều lao động tham gia bảo hiểm rất sớm nên khi đủ số năm đóng bảo hiểm nhưng chưa đủ tuổi nghỉ hưu, nếu nghỉ sẽ bị giảm 10% lương hưu.
16h05: Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung phát biểu giải trình, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội nêu tại phiên thảo luận
Thay mặt cơ quan chủ trì soạn thảo, Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung cảm ơn các ý kiến đại biểu phát biểu tâm huyết, đóng góp nhiều nội dung quan trọng; cơ quan chủ trì soạn thảo sẽ phối hợp với cơ quan thẩm tra tiếp thu tối đa các ý kiến, trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Bộ trưởng khẳng định, Bảo hiểm xã hội ở Việt Nam còn rất non trẻ (mới 29 năm) trong khi các quốc gia trên thế giới, chính sách này đã được triển khai vài trăm năm. Mặc dù vậy, Việt Nam đã có 8/9 loại hình bảo hiểm xã hội, cơ bản phát triển tốt và phù hợp với thông lệ quốc tế.
Bộ trưởng khẳng định, chính sách bảo hiểm xã hội được sự quan tâm của cả hệ thống chính trị, sự lãnh đạo, chỉ đạo của các địa phương và được sự ủng hộ của người dân, người sử dụng lao động. Bên cạnh đó là sự nỗ lực rất lớn của đội ngũ cán bộ công nhân viên của hệ thống bảo hiểm xã hội.
Về một số nội dung đại biểu quan tâm liên quan đến quy định hưởng bảo hiểm xã hội một lần, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết, đây là vấn đề nhạy cảm nhất trong dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) và cũng là vấn đề phức tạp nhất. Trên cơ sở Nghị quyết 28 của trung ương với mục tiêu thực hiện được mục tiêu đảm bảo an sinh xã hội lâu dài của đất nước để khi người già về hưu đều có lương, có bảo hiểm y tế. Cùng với đó cũng phải quan tâm đến đời sống thực tế bây giờ của người lao động, vì nguyện vọng của một bộ phận người lao động muốn rút bảo hiểm xã hội.
Với các mục tiêu vừa phân tích, Chính phủ đã đưa ra hai phương án (qua nhiều lần tham vấn các tổ chức quốc tế, tổ chức các hội thảo, hội nghị), đến ngày 25/5 vừa qua, Chính phủ tiếp tục cho ý kiến về nội dung này và thấy rằng không có phương án nào khác ngoài 2 phương án nêu trong dự thảo luật.
Qua nghiên cứu các ý kiến đề xuất, cũng tính toán đến tích hợp hai phương án như một số đại biểu phân tích, theo đó người đang đóng được hưởng tiếp như phương án 1; người đóng sau này thì hưởng theo phương án 2. Tuy nhiên, sau khi xem xét, các chuyên gia đánh giá thấy rằng, nếu cộng hai phương án thì cộng nhược điểm nhiều hơn là cộng ưu điểm. Chính vì vậy, Chính phủ tiếp tục trình Quốc hội đề nghị cho lựa chọn một trong hai phương án Chính phủ trình. Hơn nữa, từ Kỳ họp thứ 6 đến nay, cơ quan thẩm tra và cơ quan soạn thảo và cơ quan thẩm tra đã lấy ý kiến tác động rộng rãi, trong đó qua báo cáo của 5 địa phương có tỷ lệ rút bảo hiểm một lần, tuyệt đại bộ phận ý kiến đều chọn phương án 1, rất ít người đề xuất phương án 2. Bộ trưởng cũng tán thành với ý kiến đại biểu cho rằng, cùng với việc có chính sách hạn chế cho rút bảo hiểm xã hội một lần, chúng ta có nhiều giải pháp trong đó có các chính sách hỗ trợ người lao động.
Vấn đề thứ hai liên quan đến ý kiến đề xuất tăng các chính sách về thai sản, ốm đau... rất phù hợp, xác đáng, đúng với thực tế, đúng với nhu cầu và cần phải ghi nhận. Tuy nhiên, ngay trong quá trình soạn thảo dự thảo luật, chúng ta đã đưa rất nhiều chính sách tân tiến hơn, nhiều chính sách tốt hơn so với Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014. Nếu tiếp tục tăng quỹ ốm đau thai sản thì ngân sách hiện nay chưa thể đảm bảo, do vậy trong giai đoạn trước mắt cần đảm bảo hài hòa giữa chính sách, quyền lợi với khả năng cân đối của quỹ, giữa khả năng chi và thu.
Giải trình nội dung liên quan đến mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, Bộ trưởng cho biết Nghị quyết 28 nêu rõ, phấn đấu tới tiến tới bảo hiểm xã hội toàn dân, đa tầng. Nghị quyết 42 cũng nêu đến năm 2030 đạt độ bao phủ là 60% nên việc mở rộng bảo hiểm xã hội là tất yếu. Bộ trưởng nêu rõ, những đối tượng nào đã rõ, đã đủ điều kiện, chúng ta quy định ngay trong luật này. Đối với đối tượng là hộ kinh doanh cá thể, qua lấy ý kiến cho thấy, tham gia bảo hiểm bắt buộc là phù hợp; hơn nữa, trên thị trường lao động linh hoạt, chuyển biến nhanh, một người có nhiều quan hệ lao động khác nhau.
16h23: Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định phát biểu kết luận nội dung phiên thảo luận
Kết luận nội dung phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, đã có 55 ý kiến ĐBQH phát biểu, trong đó có 2 ý kiến tranh luận. Không khí thảo luận sôi nổi, dân chủ, các đại biểu phát biểu thẳng thắn, sâu sắc, cụ thể, thể hiện trí tuệ và trách nhiệm cao. Về cơ bản, các vị đại biểu Quốc hội đánh giá cao và thống nhất với Báo cáo tiếp thu, giải trình của Ủy ban thường vụ Quốc hội và nhiều nội dung của dự thảo Luật, đồng thời phân tích, làm rõ, góp ý thêm nhiều nội dung cụ thể, thiết thực cả về nội dung mang tính quan điểm, nguyên tắc, cơ chế pháp lý cả về chi tiết, từng điều khoản, quy định cụ thể của dự thảo.
Nhiều đại biểu góp ý cả về nội dung pháp lý và kỹ thuật lập pháp và cũng có nhiều đại biểu không chỉ góp ý để hoàn chỉnh dự thảo Luật mà còn góp ý nhiều ý kiến thiết thực để hoàn thiện đồng bộ các chính sách, pháp luật có liên quan.
Để bảo đảm tính khả thi của dự thảo Luật, Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung thay mặt cho Cơ quan chủ trì soạn thảo và Cơ quan chủ trì thẩm tra đã báo cáo giải trình, làm rõ thêm một số vấn đề được nhiều vị đại biểu Quốc hội quan tâm.
Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị Tổng Thư ký Quốc hội khẩn trương tổ chức tổng hợp đầy đủ ý kiến thảo luận, tranh luận của đại biểu, gửi đến các cơ quan có liên quan và báo cáo lại các vị đại biểu Quốc hội để các cơ quan nghiên cứu tiếp thu, giải trình một cách đầy đủ, thuyết phục.
Đối với những nội dung còn có ý kiến khác nhau, chưa có sự đồng thuận cao, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ xem xét thận trọng, cân nhắc và phối hợp với Chính phủ quyết định việc gửi phiếu xin ý kiến đại biểu Quốc hội để lựa chọn phương án, làm cơ sở tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật. Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ phối hợp chặt chẽ với Chính phủ chỉ đạo Cơ quan chủ trì soạn thảo, Cơ quan chủ trì thẩm tra nghiên cứu, tiếp thu, giải trình, hoàn thiện dự thảo Luật với trách nhiệm cao nhất và báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội thảo luận trong thời gian giữa hai đợt của Kỳ họp trước khi hoàn chỉnh trình Quốc hội xem xét.
Căn cứ ý kiến đại biểu Quốc hội với chất lượng dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi), Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ báo cáo Quốc hội việc xem xét thông qua dự thảo Luật hay không thông qua vào giai đoạn sau của Kỳ họp này.