Phiên họp thứ Bảy của UBTVQH

* Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Dân sự : Ngân hàng Nhà nước phải là cơ quan công bố lãi suất cơ bản để làm cơ sở cho các quy định có liên quan đến lãi suất trong Bộ Luật Dân sự * Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thi đua khen thưởng: Cơ quan hành chính Nhà nước sẽ khen thưởng các cơ quan dân cử, cơ quan Đảng và cơ quan tư pháp...?

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Dân sự lần này có 2 điều, tập trung sửa đổi 2 nội dung liên quan đến quy định việc chọn “lãi suất trái phiếu Kho bạc” thay cho “lãi suất cơ bản do Nhà nước công bố” tại các quy định có liên quan đến lãi suất trong Bộ luật Dân sự và quy định về trần lãi suất đối với các hoạt động vay, cho vay vốn, thực hiện nghĩa vụ dân sự... Tuy nhiên, ở cả hai nội dung cơ bản nêu trên, các Ủy viên UBTVQH đều bày tỏ sự băn khoăn, thậm chí là thể hiện rõ thái độ không đồng tình.

Hiện nay, theo quy định của Bộ Luật Dân sự (khoản 1, điều 476) lãi suất cho vay do các bên tự thỏa thuận, nhưng không được vượt quá 150% của lãi suất cơ bản do Ngân hàng Nhà nước công bố đối với các loại cho vay tương ứng. Nhất trí rằng quy định với mức lãi suất 150% là thấp, không phản ánh đúng thực tế quan hệ cung- cầu của thị trường tín dụng, tuy nhiên, theo nhiều Ủy viên UBTVQH thì nếu tăng lên 300% của lãi suất trái phiếu Kho bạc thấp nhất của lần phát hành cuối cùng trước thời điểm cho vay như dự thảo luật là quá cao và quá bất hợp lý. Sự thay đổi này chưa phù hợp với mục đích của quy định về lãi suất trong Bộ luật Dân sự. Đó là không chỉ nhằm hạn chế việc cho vay nặng lãi mang tính bóc lột mà còn giúp định hướng lãi suất đối với các quan hệ về vay, cho vay trong các giao dịch dân sự. Nếu chấp nhận mức lãi suất trần là 300% như dự thảo luật thì chẳng khác nào mở ra một kênh rộng cho việc chạy đua về lãi suất- Chủ nhiệm UB Tài chính- Ngân sách Phùng Quốc Hiển cảnh báo. Và, không đơn thuần là những tác động tiêu cực tới quan hệ vay, cho vay trong các giao dịch dân sự của người dân mà rất có thể còn tác động đến nhiều lĩnh vực khác trong đời sống KT- XH của đất nước- Trưởng ban Dân nguyện Trần Thế Vượng nêu quan điểm- không biết một doanh nghiệp sẽ kinh doanh kiểu gì để đủ trả mức lãi suất 300%, đồng thời vẫn bảo đảm được sản xuất kinh doanh trong trường hợp có vay vốn các tổ chức tín dụng? Đây cũng là băn khoăn chung của Phó chủ tịch QH Nguyễn Đức Kiên, Chủ nhiệm UB Tư pháp Lê Thị Thu Ba, Chủ nhiệm VPQH Trần Đình Đàn... Cho rằng lý lẽ và cơ sở mà Ban soạn thảo nâng mức lãi trần lên gấp 3 lần so với quy định hiện hành là chưa thuyết phục, đa số các Ủy viên UBTVQH đều nhất trí với việc: Cần tính toán lại mức lãi trần này theo hướng bảo đảm hơn quyền lợi cho người đi vay nợ.

Về việc chọn lãi suất trái phiếu Kho bạc thay cho lãi suất cơ bản do Nhà nước công bố như quy định hiện hành để làm cơ sở cho các quy định của Bộ luật Dân sự có viện dẫn đến việc áp dụng lãi suất, có khá nhiều ý kiến khác nhau. Một số ý kiến nghiêng về chọn lãi suất trái phiếu kho bạc với lý lẽ lãi suất này phản ánh tương đối đúng lãi suất thị trường và dễ xác định... Một số ý kiến khác lại cho rằng việc thay đổi như trong dự thảo luật là chưa thuyết phục. Bởi, theo quy định hiện hành thì trái phiếu kho bạc có nhiều loại khác nhau với thời hạn và lãi suất khác nhau... Nếu chọn lãi suất trái phiếu kho bạc làm chuẩn thì rất khó xác định lãi suất nào là lãi suất được áp dụng. Hơn nữa, việc phát hành trái phiếu Kho bạc Nhà nước được thực hiện trong trường hợp bội chi ngân sách nhà nước. Vậy, nếu ngân sách Nhà nước không bội chi thì lấy căn cứ đâu để xác định? Với những lập luận như vậy, luồng ý kiến này cho rằng nếu chưa tìm được căn cứ mới nào phù hợp hơn thì chưa nên thay lãi suất cơ bản do Ngân hàng Nhà nước công bố bằng lãi suất trái phiếu Kho bạc.

Tuy nhiên, cũng lại có ý kiến cho rằng, việc chọn lãi suất trái phiếu Kho bạc hay lãi suất cơ bản do Ngân hàng Nhà nước công bố là nghiệp vụ của ngành Ngân hàng. Do vậy, QH không nên bàn sâu về nội dung này mà chỉ tập trung thống nhất quan điểm: Ngân hàng Nhà nước với quyền hạn và nhiệm vụ là cơ quan được giao quản lý Nhà nước về tài chính, tiền tệ... phải có trách nhiệm công bố lãi suất cơ bản. Còn việc lấy trái phiếu Kho bạc hay bằng cách nào đó để tính toán ra lãi suất cơ bản đó là công việc của Ngân hàng Nhà nước- Ý kiến của Chủ nhiệm UB Tư pháp Lê Thị Thu Ba, Trưởng ban Dân nguyện Trần Thế Vượng...

Buổi chiều, dưới sự điều khiển của Phó chủ tịch QH Tòng Thị Phóng, UBTVQH đã cho ý kiến về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thi đua Khen thưởng.

Kể từ lần sửa đổi, bổ sung năm 2005 đến nay, Luật Thi đua, Khen thưởng đã bộc lộ một số hạn chế. Quy định về tiêu chuẩn một số hình thức khen thưởng chưa chặt chẽ, chưa phù hợp với thực tiễn. Công tác thi đua khen thưởng có biểu hiện tràn lan, mang tính hình thức, hạn chế tính giáo dục, tôn vinh. Việc tặng danh hiệu thi đua, hình thức khen thưởng còn chưa bảo đảm công bằng, chưa tương xứng với thành tích, công lao mà cá nhân hay tổ chức đạt được. Hay như ý kiến của Chủ nhiệm VPQH Trần Đình Đàn là công tác thi đua, khen thưởng còn mang tính bình quân, chưa tạo được động lực thúc đẩy đối với các cá nhân, tổ chức tham gia thi đua, khen thưởng.

Đa số các Ủy viên UBTVQH nhất trí với sự cần thiết phải sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thi đua, Khen thưởng và cho rằng nhiều quy định của dự thảo luật đã góp phần khắc phục phần nào những vướng mắc, hạn chế trong công tác thi đua, khen thưởng. Tuy nhiên, một số ý kiến thẳng thắn chỉ ra rằng phạm vi sửa đổi, bổ sung của dự thảo luật hơi rộng, trong đó có những quy định chưa hợp lý. 

Đại biểu dân cử do nhân dân tín nhiệm bầu ra và nếu vi phạm pháp luật thì nhân dân có quyền bãi miễn. Tuy nhiên, theo Tờ trình của Chính phủ, dự thảo luật được sửa đổi, bổ sung theo hướng các đại biểu dân cử cũng bình đẳng về quyền lợi khen thưởng và được đề nghị khen thưởng khi kết thúc nhiệm kỳ. Về quy trình, thủ tục nội bộ khen thưởng và đề nghị khen thưởng do UBTVQH quy định theo hướng ở Trung ương sẽ giao cho VPQH là đầu mối để tổng hợp hồ sơ khen thưởng và trình Thủ tướng Chính phủ khen thưởng cho các cá nhân, tổ chức thuộc các cơ quan của QH, trong đó có VPQH. Tương tự như vậy, ở địa phương, đại biểu dân cử và các cán bộ, công chức (thuộc Văn phòng ĐBQH và HĐND) sẽ do Chủ tịch UBND tỉnh xem xét, khen thưởng hoặc trình Thủ tướng Chính phủ khen thưởng... Điều này đồng nghĩa rằng cơ quan hành chính Nhà nước sẽ khen thưởng các cơ quan dân cử, cơ quan Đảng và cơ quan tư pháp...- Trưởng ban Dân nguyện Trần Thế Vượng nêu vấn đề- quy định như vậy, nếu giải thích như thế nào thì nghe cũng thấy bất hợp lý. Cũng theo Trưởng ban Trần Thế Vượng, nếu ghi vào luật theo hướng chỉ để giải quyết vấn đề tại sao cùng là cán bộ, công chức Nhà nước, nhưng công tác ở Bộ, ngành, lĩnh vực này thì được khen thưởng, còn ở Bộ, ngành, lĩnh vực khác không được khen thưởng thì không nên. Cơ bản tán thành với ý kiến nêu trên, Chủ nhiệm UB Quốc phòng- An ninh Lê Quang Bình đề xuất dự án Luật nên sửa đổi, bổ sung theo hướng cơ quan quản lý cán bộ, công chức nào có quyền khen thưởng và kỷ luật thì thực hiện khen thưởng đối với cán bộ, công chức của mình. Theo đó, nếu là cán bộ, công chức của QH, VPQH thì sẽ do Chủ tịch QH khen thưởng... Như vậy sẽ phù hợp với công tác tổ chức và phân công quyền lực của bộ máy Nhà nước ta hơn. Với quan điểm chỉ nên sửa đổi, bổ sung những quy định nào mà qua thời gian triển khai thực hiện thấy nảy sinh vướng mắc, bất hợp lý, Phó chủ tịch QH Nguyễn Đức Kiên và Phó chủ tịch QH Uông Chu Lưu cho rằng chưa nên mở rộng phạm vi điều chỉnh của dự thảo luật. Riêng đối với vấn đề thi đua, khen thưởng trong các cơ quan dân cử hay cơ quan tư pháp cần phải có thời gian để nghiên cứu, cân nhắc thêm.