Phiên họp thứ Bảy của UBTVQH

Ngày 31.3, tiếp tục Phiên họp thứ Bảy, dưới sự điều khiển của Phó chủ tịch QH Nguyễn Đức Kiên, UBTVQH đã cho ý kiến về dự án Luật Đa dạng sinh học và dự án Luật Công nghệ cao. Phó chủ tịch Nước Nguyễn Thị Doan dự Phiên họp.

Việt Nam được biết đến như một trung tâm đa dạng sinh học của thế giới với các hệ sinh thái tự nhiên phong phú nhưng hiện nay đang bị suy thoái nhanh, dẫn đến mất cân bằng sinh thái và ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của con người, đe dọa sự phát triển bền vững của đất nước. Theo Tờ trình do Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Phạm Khôi Nguyên trình bày, dự án Luật Đa dạng sinh học sẽ bao gồm các quy định về: Quy hoạch bảo tồn đa dạng sinh học; Bảo tồn và phát triển bền vững các hệ sinh thái tự nhiên; Bảo tồn và phát triển bền vững các loài hoang dã; Tiếp cận, đánh giá nguồn gen và chia sẻ lợi ích; Lưu giữ và bảo quản mẫu vật di truyền; Quản lý an toàn sinh vật biến đổi gen và kiểm soát các loài ngoại lai xâm hại tới môi trường; Quyền và trách nhiệm của cơ quan nhà nước, tổ chức, cá nhân, hộ gia đình và cộng đồng dân cư trong việc bảo tồn và phát triển bền vững đa dạng sinh học; Hợp tác quốc tế về đa dạng sinh học và cơ chế, nguồn lực bảo đảm cho công tác bảo tồn và phát triển đa dạng sinh học.

Báo cáo thẩm tra của UB Khoa học Công nghệ và Môi trường do Chủ nhiệm Đặng Vũ Minh trình bày, đánh giá cao sự chuẩn bị công phu của Chính phủ. Tuy nhiên, một số nội dung cần được cân nhắc, quy định theo hướng rõ ràng, cụ thể hơn, giảm thiểu các điều khoản giao Chính phủ quy định như: Quy định về tiêu chí của khu dự trữ thiên nhiên; Quy định về phí đa dạng sinh học và bồi thường thiệt hại về đa dạng sinh học... UB Khoa học Công nghệ và Môi trường cũng cho rằng: Để bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật thì Luật Đa dạng sinh học cần quy định thống nhất các vấn đề chung nhất về bảo tồn và phát triển bền vững đa dạng sinh học còn các vấn đề mang tính đặc thù quy định tại các luật chuyên ngành. Tuy nhiên, Trưởng ban Dân nguyện Trần Thế Vượng băn khoăn về sự phân chia ranh giới không rõ ràng giữa Luật Đa dạng sinh học và các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành có liên quan đến công tác bảo tồn và phát triển đa dạng sinh học. Có một thực trạng là các quy định về bảo tồn và phát triển đa dạng sinh học còn tản mát ở nhiều văn bản quy phạm pháp luật và cũng mới chỉ đề cập đến một vài khía cạnh. Nhưng thử đặt vấn đề nếu khía cạnh nào chưa được quy định trong các luật chuyên ngành thì đưa vào Luật Đa dạng sinh học còn khía cạnh nào đã được quy định thì thực hiện theo quy định của luật chuyên ngành - thì sẽ nảy sinh mâu thuẫn: Cùng một vấn đề nhưng khía cạnh này được quy định bằng luật, khía cạnh kia quy định bằng Nghị định, thông tư và mỗi khía cạnh lại nằm ở một văn bản quy phạm pháp luật khác nhau - lằng nhằng không biết đâu mà lần - Trưởng ban Trần Thế Vượng nhấn mạnh. Cùng băn khoăn này, Phó chủ tịch Nước Nguyễn Thị Doan đề nghị: Chính phủ cần rà soát, tổng kết, đánh giá các quy định có liên quan còn tản mát trong các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành, xác định xem vướng ở chỗ nào; Nếu quy định như dự thảo Luật thì có giải quyết được những chỗ vướng đó hay không, có phủ định các luật chuyên ngành hay không?

Một vấn đề khác cũng được nhiều Ủy viên UBTVQH quan tâm là tên gọi của dự án Luật Đa dạng sinh học. Ủng hộ tên gọi mà Ban soạn thảo đưa ra, Chủ nhiệm Đào Trọng Thi cho rằng việc sử dụng thuật ngữ đa dạng sinh học là sai nhưng đây là thói quen sử dụng từ lâu, nếu sửa lại thành đa dạng sinh vật sẽ đánh động cả một hệ thống tài liệu khoa học, từ điển... Nhưng theo Trưởng ban Trần Thế Vượng, Trưởng ban Công tác đại biểu Phạm Minh Tuyên, QH làm luật về bảo tồn và phát triển bền vững đa dạng sinh vật chứ không làm luật về việc nghiên cứu bộ môn sinh học; Không nên hợp thức hóa cái sai bằng việc ban hành một đạo luật thừa nhận một khái niệm không đúng. Hơn nữa, việc lấy tên luật là Luật Đa dạng sinh học cũng sẽ khó hiểu với đa phần người dân nên đề nghị lấy tên là Luật Bảo tồn và phát triển đa dạng sinh vật.

Cho ý kiến vào dự án Luật Công nghệ cao, một số Ủy viên UBTVQH tán thành ý kiến thẩm tra của UB Khoa học Công nghệ và Môi trường là: Dự án Luật quá... khung;  Một số nội dung trọng tâm như khái niệm công nghệ cao, lĩnh vực công nghệ cao và sản phẩm công nghệ cao được ưu tiên phát triển, các chính sách ưu đãi, mức ưu đãi, tổ chức thẩm định, phê duyệt chế độ ưu đãi, công tác thanh tra, kiểm tra cần được điều chỉnh, bổ sung để vừa tạo điều kiện thuận lợi cho các đối tượng thụ hưởng chính sách, vừa tránh được việc lợi dụng, sử dụng sai mục đích ưu đãi. Tuy nhiên, Chủ nhiệm UB Pháp luật Nguyễn Văn Thuận lại cho rằng những nội dung được quy định trong dự thảo Luật là quá dàn trải. Vấn đề khó nhất khi ban hành Luật này là phải nhận diện được đạo luật về công nghệ cao trong Chiến lược phát triển khoa học công nghệ. Theo kinh nghiệm của các nước phát triển mạnh về công nghệ cao, cứ động đến công nghệ cao là phải bảo đảm được hai yếu tố: Kinh phí và Nguồn nhân lực. Rõ ràng, cả hai yếu tố này Việt Nam đều khó có thể đáp ứng được trong giai đoạn hiện nay. Băn khoăn về tính thuyết phục, khả thi của dự thảo luật, Trưởng ban Trần Thế Vượng cũng cho rằng, ngay từ khái niệm công nghệ cao mà dự thảo Luật đưa ra đã có phần hơi... mơ hồ. Nếu không giải mã được công nghệ cao là gì thì mọi quy định đều khó thuyết phục và nguy hiểm hơn, còn dẫn đến tình trạng chạy đua giành ưu đãi công nghệ cao. Tham gia giải trình thêm về dự án Luật Công nghệ cao, Phó chủ nhiệm UB Khoa học Công nghệ và Môi trường Phan Xuân Dũng cho rằng: Vấn đề khó khăn nhất đối với Bộ Khoa học, Công nghệ và Ban soạn thảo là chúng ta muốn gì ở đạo luật về công nghệ cao để đặt hàng với Ban soạn thảo? Và Việt Nam đang đứng ở đâu trong bản đồ công nghệ cao của thế giới? Thực tế, nhóm các nước công nghệ cao có trình độ thấp nhất cũng chưa có tên Việt Nam. Nếu quy định như dự thảo Luật thì khi Luật có hiệu lực các công nghệ thấp của nước ngoài nhưng sản phẩm chứa hàm lượng công nghệ cao hơn, năng suất và hiệu quả kinh tế cao hơn so với công nghệ nội địa sẽ ào ào vào nước ta mà vẫn được hưởng các chính sách ưu đãi đối với công nghệ cao. Theo đề nghị của đa số Ủy viên UBTVQH thì: Chính phủ cần phải xác định rõ các nguồn lực phục vụ cho việc nghiên cứu, ứng dụng và phát triển công nghệ cao để định ra được trong từng giai đoạn phát triển sẽ tập trung vào lĩnh vực nào và trong từng lĩnh vực đó thì cần tập trung vào vấn đề gì - Có như vậy mới có thể xác định cần tập trung nguồn lực gì và tập trung như thế nào. Nếu anh nào cũng muốn có mặt như cách đặt vấn đề của dự thảo luật mà không xác định được anh nào là then chốt thì rõ ràng luật quy định ưu tiên mà lại thành ra không ưu tiên. Về vấn đề này, Chủ nhiệm UB Văn hóa Giáo dục Thanh niên Thiếu niên và Nhi đồng Đào Trọng Thi cũng đề nghị: Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, công nghệ cao phải là con bài của mỗi quốc gia để giành ưu thế trong cạnh tranh nên việc xác định lĩnh vực nào là công nghệ cao để ưu tiên phát triển cũng phải phù hợp với chuẩn công nghệ cao của quốc tế.

Dự án Luật Đa dạng sinh học và Luật Công nghệ cao sẽ được trình QH cho ý kiến lần đầu tại Kỳ họp thứ Ba sắp tới.