Để Bảo hiểm Y tế thực sự đồng hành cùng mọi người

(VOV)_Nghị định 299 kèm theo Điều lệ Bảo hiểm Y tế được Chính phủ ban hành ngày 15/8/1992 đã đánh dấu sự ra đời chính thức của chính sách Bảo hiểm Y tế (BHYT) ở nước ta. Sau 3 lần thay đổi, bổ sung, BHYT đã từng bước đi vào cuộc sống, được người dân ủng hộ. Điều này thể hiện qua việc người dân tham gia bảo hiểm ngày càng tăng, phạm vi BHYT ngày càng rộng, BHYT đã giúp cho hàng triệu người có thu nhập thấp, người nghèo được khám chữa bệnh.

Ngày càng có nhiều người tham gia BHYT

Việc Chính phủ ban hành nhiều Nghị định về BHYT như Nghị định 47, 58, 63… đã tạo ra nhiều đổi mới trong thực hiện chính sách, mở rộng đối tượng tham gia BHYT. Năm 2005, tổng số người tham gia bảo hiểm y tế là 23,2 triệu người thì đến năm 2006, số người tham gia bảo hiểm đã lên tới 36,8 triệu người, gấp 1,58 lần so với năm 2005.

Theo Bộ Y tế, đến nay cả nước đã có hơn 1.800 cơ sở khám chữa bệnh công lập và ngoài công lập; có khoảng 60% số trạm y tế xã, phường có hợp đồng khám chữa bệnh BHYT. Bác sĩ Phạm Ngọc Thành, Phó Giám đốc Sở Y tế tỉnh Thanh Hoá cho rằng, việc mở rộng khám chữa bệnh bảo hiểm y tế tại các tuyến cơ sở, nhất là tuyến xã ngày càng phát triển đã tạo điều kiện cho y tế các tuyến cơ sở phát triển, nâng cao chất lượng chăm sóc sức khoẻ ban đầu cho người dân ngay tại các tuyến này. Từ đó khuyến khích người dân đến khám chữa bệnh ở các tuyến cơ sở, góp phần giải quyết tình trạng quá tải ở các bệnh viện tuyến trên.

Quyền lợi người tham gia BHYT cũng đã cơ bản được bảo đảm đúng quy định, thuận lợi và dễ dàng hơn. Người tham gia BHYT ngày càng được hưởng quyền lợi khá đầy đủ và toàn diện, vừa đảm bảo khám chữa bệnh với kỹ thuật cao, vừa đảm bảo quyền lợi về y tế dự phòng và phục hồi chức năng. Hiện nay, Quỹ BHYT đã thanh toán các khoản chi phí dịch vụ kỹ thuật cao có chi phí lớn và thanh toán chi phí chuyển viện với một số nhóm đối tượng ưu đãi; trường hợp khám chữa bệnh theo yêu cầu không theo tuyến điều trị tiếp tục được thanh toán với mức phí điều chỉnh cao hơn; đối với BHYT tự nguyện, tuy mức đóng bình quân chỉ bằng 1/3 mức đóng BHYT bắt buộc nhưng được hưởng quyền lợi như y tế bắt buộc; đối tượng BHYT học sinh, sinh viên được chăm sóc sức khoẻ ban đầu tại nhà trường và được trợ cấp mai táng khi tử vong…

Bà Tống Thị Song Hương, Vụ trưởng Vụ BHYT, Bộ Y tế cho biết, cùng với việc gia tăng số người tham gia bảo hiểm y tế, nguồn kinh phí từ BHYT đã góp phần quan trọng trong việc đảm bảo ngân sách hoạt động của các bệnh viện, đồng thời nâng cao chất lượng dịch vụ của các cơ sở y tế. Nguồn thu thanh toán chi phí khám chữa bệnh từ BHYT từ chỗ chỉ chiếm tỷ lệ nhỏ trong tổng chi y tế, đến nay luôn chiếm 1/3 ngân sách Nhà nước dành cho y tế. Ở một số địa phương, chi phí khám chữa bệnh từ BHYT chiếm khoảng 50-60% ngân sách Nhà nước dành cho công tác khám chữa bệnh của địa phương. Tổng thu Quỹ BHYT năm 2006 khoảng 4.812 tỷ đồng, tăng gần 1.800 tỷ đồng so với năm 2005; trong đó tổng thu từ BHYT tự nguyện chiếm khoảng 15,5% với số người tham gia BHYT tự nguyện khoảng 30% tổng số người tham gia BHYT.

Hướng tới việc thực hiện BHYT toàn dân

Chính phủ và các Bộ, ngành liên quan đã ban hành nhiều văn bản pháp luật về BHYT, song vẫn chưa có Luật Bảo hiểm Y tế, do đó chưa bắt buộc toàn dân tham gia, thiếu cơ sở pháp lý để triển khai công tác BHYT. Mặc dù đối tượng tham gia BHYT đã mở rộng nhưng mới chỉ có 42% dân số tham gia. Đây vẫn là con số khá khiêm tốn so với mục tiêu thực hiện BHYT trong toàn dân.

Theo bà Tống Thị Song Hương, có nhiều nguyên nhân khiến số người tham gia BHYT chưa nhiều. Trước hết là việc khai thác đối với các nhóm đối tượng tham gia BHYT bắt buộc còn chưa triệt để, nhất là khu vực doanh nghiệp. Các doanh nghiệp thường kê khai không trung trực về người lao động, mức tiền lương, tiền công của người lao động so với thực tế. Nhiều doanh nghiệp không tham gia hay nợ đóng BHYT-BHXH đã ảnh hưởng không nhỏ tới nguồn thu BHYT. Bà Hương cho rằng, hiệu lực pháp lý chưa đủ mạnh, chưa có chế tài bắt buộc là nguyên nhân chính dẫn đến việc “chây ỳ” BHYT ở các khu vực ngoài quốc doanh.

Mặt khác, quyền lợi của người tham gia BHYT chưa cân đối, hài hòa, việc hạn chế thanh toán với những dịch vụ kỹ thuật cao, chi phí lớn làm tăng thêm gánh nặng tài chính cho người tham gia BHYT, nhất là người nghèo, thuộc diện chính sách. Chất lượng khám chữa bệnh, đặc biệt ở tuyến cơ sở vừa thiếu, vừa yếu làm ảnh hưởng không nhỏ đến công tác khám chữa bệnh. Trong khi đó, phương thức thanh toán chi phí KCB BHYT hiện nay dễ gây lạm dụng dịch vụ, thuốc, nhất là các xét nghiệm, chẩn đoán...

Việc tham gia BHYT tự nguyện cũng còn nhiều khó khăn để mở rộng đối tượng tham gia. Nhiều người tham gia BHYT tự nguyện khi có hiện tượng bất lợi như ốm đau, có nguy cơ cao… Một số đối tượng khác tham gia chỉ được một thời gian rồi dừng lại. Theo bà Hương, nguyên nhân chính là do tính tự nguyện của người dân chưa cao, sự hiểu biết về quyền và nghĩa vụ của người tham gia BHYT còn hạn chế.

Theo ông Phạm Lê Tuấn, Phó Giám đốc Sở Y tế Hà Nội, khó khăn trong việc khám chữa bệnh theo BHYT hiện nay là kinh phí điều trị cho bệnh nhân chuyển tuyến chiếm tỷ lệ khá cao trong quỹ khám chữa bệnh của các bệnh viện. Bệnh viện phải chi trả 100% viện phí tuyến trên, trong khi đó các bệnh viện tuyến trên chi phí bình quân/người bệnh tăng lên nhiều lần, do đó khi quyết toán các bệnh viện thường bị vượt trần quy định, nhưng cuối năm BHYT thanh toán không đủ tổng số kinh phí bệnh viện bị vượt.

Một khó khăn nữa là về giá thuốc. BHYT thường áp giá theo hoá đơn mua thuốc và quyết toán theo quý, tuy nhiên trong quý bệnh viện có thể mua cùng một loại thuốc với nhiều đơn giá khác nhau do sự biến động về giá thuốc, khi thanh toán BHYT cũng chưa có sự thống nhất chung về giá thuốc…

Bà Tống Thị Song Hương đề nghị, để tiến tới mục tiêu BHYT toàn dân, cần sớm có các văn bản pháp lý có hiệu lực đủ mạnh trong việc thực hiện BHYT, nhất là việc sớm ban hành Luật Bảo hiểm Y tế. Trước mắt, phải thực hiện việc mở rộng đối tượng tham gia BHYT và sự hỗ trợ của Nhà nước cho nhóm cận nghèo và nông dân nhằm đạt được mục tiêu xã hội hóa công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân và đảm bảo tính bền vững của chính sách BHYT. Mức phí BHYT phải đảm bảo được chi phí của nhu cầu chăm sóc sức khoẻ cơ bản. Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ ngân sách để đóng BHYT cho người tham gia thuộc khu vực lao động tự do, trước hết là cho đối tượng cận nghèo, nông dân. Nhà nước cũng cần sớm ban hành danh mục vật tư y tế được quỹ BHYT thanh toán; thực hiện việc đấu thầu mua thuốc để tránh lạm dụng thuốc như hiện nay; tăng cường củng cố hệ thống, tổ chức y tế, tiếp tục mở rộng đưa khám chữa bệnh BHYT về trạm y tế cơ sở... đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh của đông đảo người dân./.