Sẽ lại xuất hiện "cuộc đua lãi suất" ngân hàng (?)

Trong cuộc chạy đua tăng lãi suất vừa qua, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã phải can thiệp bằng trần lãi suất huy động vốn không được vượt quá 12%/năm. Vì vậy, nội dung thảo luận tại phiên họp tập trung vào lãi suất huy động vốn, cho vay của tổ chức tín dụng và một số quy định khác liên quan đến việc áp dụng lãi suất cơ bản do NHNN công bố.

Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội Phùng Quốc Hiển giải thích: Lãi suất tín dụng là giá người muốn sử dụng vốn phải trả cho người sở hữu vốn. Giá này lên xuống theo cung cầu tiền tệ. Nếu chọn "lãi suất trái phiếu kho bạc" thay thế cho "lãi suất cơ bản do NHNN công bố" tức là chạy theo cơ chế thị trường, vậy việc quản lý nhà nước trong vấn đề này nằm ở đâu? Đây là vấn đề rất quan trọng, cần bàn thảo thật kỹ trước khi đi tới quyết định cuối cùng.

Bộ luật Dân sự (BLDS) vẫn giữ nguyên quy định "lãi suất vay do các bên thoả thuận nhưng không vượt quá 150% của lãi suất cơ bản do NHNN công bố đối với loại cho vay tương ứng".

Nhiều ý kiến cho rằng: Quy định này không phù hợp với các chuẩn mực, thông lệ quốc tế. Do đó, Chính phủ đề nghị nâng mức quy định lên không quá 300% lãi suất trái phiếu kho bạc thấp nhất của lần phát hành cuối cùng trước thời điểm cho vay.

Việc khống chế trần lãi suất đối với các quan hệ cho vay dân sự (hụi, họ, cho vay cầm đồ và các quan hệ cho vay dân sự khác) không quá 300% nói trên cũng làm cơ sở cho quy định của Bộ luật Hình sự về tội cho vay nặng lãi.

Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Văn Giàu thay mặt Chính phủ đề nghị dự luật thông qua sẽ có giá trị hồi tố đối với các hợp đồng cho vay tài sản phát sinh kể từ ngày 1.1.2006.

Trưởng ban Dân nguyện Trần Thế Vượng phản biện: Việc "hồi tố" này không những trái thông lệ, mà còn bất lợi cho một bên - bên vay. "Về mặt hình sự, tất cả những người cho vay với lãi suất trên 150% đều là phạm tội cho vay nặng lãi. Vậy nếu lãi suất tối đa không quá 300% áp dụng ngay từ 2006 thì tất cả những người bị bắt, kết án từ sau 1.1.2006 về tội cho vay nặng lãi có được thả không" (?).

"Vừa qua, lãi suất cho vay quá cao. Nếu theo quy định, các khoản cho vay của ngân hàng hiện nay đều vi phạm luật hết" - Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế Vũ Viết Ngoạn (nguyên Tổng Giám đốc Vietcombank) khẳng định.

Ông Giàu thừa nhận: Nếu áp dụng theo BLDS (khống chế lãi suất cho vay tối đa bằng 150% lãi suất cơ bản) thì sẽ dẫn đến rất nhiều hợp đồng cho vay của các tổ chức tín dụng vi phạm".

Nhiều ý kiến khác yêu cầu làm rõ dựa trên căn cứ nào để đưa ra con số 300%, mà không phải là 250% hay 200%...?

Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính - Ngân sách Phùng Quốc Hiển đặt vấn đề: Nếu không thận trọng, mức 300% này sẽ lại mở ra một cuộc chạy đua lãi suất mới. Hơn nữa, lấy theo lãi suất trái phiếu chính phủ cũng là điều bất hợp lý, bởi khi mất cân đối thu - chi, bội chi thì phải phát hành trái phiếu.