Tăng chất xám cho nền kinh tế

Ba tháng đầu năm 2008, giá trị xuất khẩu của Việt Nam đạt 13 tỉ USD, tuy nhiên, giá trị nhập khẩu lên tới 20,5 tỉ USD. Giá trị nhập siêu trong ba tháng đầu năm nay là 7,5 USD, nghĩa là tăng 21% so với cùng kì năm 2007 và bằng 22,15% mục tiêu kế hoạch tổng giá trị nhập siêu của năm 2008. Tuy nhiên, điều bài viết này đề cập lại là sự so sánh về giá trị công nghệ theo ba loại: cao, trung bình và thấp của nền kinh tế Việt Nam so với các nước trong khu vực.

Về giá trị công nghệ cao, trong khi nước ta vẫn đứng khiêm tốn ở hàng cuối cùng của khu vực thì ở hai lĩnh vực công nghệ trung và thấp, Việt Nam lại đang dẫn đầu. Ở cấp bậc công nghệ trung, Việt Nam chiếm 32%, vượt xa Thái Lan 20,5%, Malaysia 20,3%, Singapore 18,7%. Còn ở lĩnh vực công nghệ thấp thì sự vượt trội của Việt Nam còn rõ hơn nữa với 49,5%, trong khi Indonesia là 33%, Thái Lan là 25,3%, Philippines là 14,5%, Malaysia là 11%, Singapore chỉ là 7%.

Biểu thức này mới tổng kết đối với các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á. Đưa biểu thức này ra để đi đến một nhận định rằng, nền kinh tế Việt Nam vẫn đang nặng về cơ bắp mà thiếu hẳn chất xám. Một nền kinh tế nặng về giải quyết công ăn việc làm mà thiếu hẳn sức mạnh của sự cạnh tranh lành mạnh xuất phát từ nội lực. Đó chính là nguyên nhân vì sao vài năm trở lại đây, khi các nước tiên tiến đang dần từ bỏ ngành đóng tàu thì Việt Nam lại hăng hái lao vào lĩnh vực công nghiệp lời lãi không bao nhiêu mà tác hại cho môi trường lại quá lớn. Điều này cũng thêm một lần cắt nghĩa việc chúng ta luôn bị động trước các nhà đầu tư khi chấp nhận đổi đất ở những vùng đất nông nghiệp màu mỡ cho các dự án công nghiệp mà không biết rõ hiệu quả ra sao. Kiểu như tỉnh Long An cho các nhà đầu tư thoải mải chiếm đất nông nghiệp làm sân golf. Điều này cho thấy một tầm nhìn hạn hẹp và chắc chắn sẽ kéo theo những tác hại lâu dài.

Mục tiêu xuất khẩu của năm 2008 là 59,25 tỉ USD. Muốn đạt được mục tiêu này, bình quân mỗi tháng phải xuất được 5 tỉ USD. Các mặt hàng chủ lực phải tăng ít nhất là 20% so với năm 2007. Nhưng nhìn vào giá trị xuất khẩu của ba tháng đầu năm thì thuỷ sản mới tăng 10%, cà phê xấp xỉ năm 2007, ngành điện tử và linh kiện tăng 13,4%, thủ công mỹ nghệ tăng 12%... Nếu nhìn vào những con số này thì mục tiêu xuất khẩu của năm 2008 là khó đạt. Nhưng cứ cho là ngành xuất khẩu sẽ đạt được chỉ tiêu đi chăng nữa thì chắc chắn, giá trị nhập khẩu để phục vụ mục tiêu này cũng sẽ tăng vọt, đồng nghĩa với giá trị nhập siêu tăng lên gấp bội so với năm 2007. Như vậy mới thấy, nếu chúng ta không có đường hướng phù hợp để cải thiện bản chất của nền công nghiệp, từng bước thay đổi tỉ lệ giá trị công nghệ cao trong nền kinh tế quốc dân, giảm dần giá trị công nghệ trung và thấp thì cho dù giá trị xuất khẩu của chúng ta ngày càng tăng, sự tăng trưởng của chúng ta ngày càng lớn thì hiệu quả kinh tế thu được vẫn hạn chế./.