Tăng giá sách giáo khoa - những bất cập cần làm rõ: Lỗi là không có chương trình đào tạo chuẩn

Bên lề Quốc hội, ngày 7.5, chúng tôi đã phỏng vấn về tất cả những bất cập của SGK mà loạt bài Báo Lao Động đã đề cập với GS-VS-TSKH Đào Trọng Thi. Ông cũng thẳng thắn đề cập những nội dung được nêu ra.

Thưa ông, rất nhiều người cho rằng hiện nay chúng ta chưa có bộ SGK chuẩn, là một nhà giáo, một nhà khoa học, ông nhận xét như thế nào về điều này?

- Nói không có bộ sách giáo khoa chuẩn là không đúng, hiện nay chúng ta đang sử dụng khái niệm bộ SGK chuẩn và mỗi môn học đang có 2 bộ SGK chuẩn, đó là 1 bộ SGK cho học sinh bình thường và một bộ nâng cao dành cho lớp phân ban. Chỉ có điều, bộ SGK ấy không đạt yêu cầu "chuẩn" mà người ta mong đợi ở nó mà thôi. Vấn đề chính của giáo dục chúng ta hiện nay không phải là ở bộ SGK chưa "chuẩn", mà là chương trình đào tạo. Hiện nay, chúng ta chưa có một chương trình đào tạo chuẩn làm khung pháp lý để SGK - là phương tiện truyền tải phản ánh chương trình đào tạo đó. Còn SGK có thể có nhiều bộ SGK khác nhau, Nhà nước có thể chọn bộ SGK mà Nhà nước đầu tư nhiều nhất làm một bộ chuẩn.

Chương trình đào tạo của chúng ta hiện nay, theo đánh giá của các nhà chuyên môn là quá nặng so với khả năng tiếp thu của học sinh, vì chỉ có một số không lớn khu vực học sinh, sinh viên có khả năng tiếp thu được những kiến thức trong chương trình, còn lại đa số vùng sâu, vùng xa lại không thể đủ khả năng tiếp thu. Nếu xét về mặt đào tạo thì thà rằng chúng ta dạy ở trình độ vừa phải, học sinh tiếp thu được, còn hơn dạy nhiều ở trình độ cao mà học sinh không tiếp thu được cái gì. Đối với SGK hiện nay thì có quá nhiều tác giả, tổ chức biên soạn và người biên soạn ai cũng muốn đưa phần mình yêu thích vào. Hơn thế nữa, nó có quá nhiều ban bệ, hội đồng biên soạn, thẩm định, thử nghiệm... nên khi xảy ra vấn đề gì thì không biết quy trách nhiệm cho ai.

Hiện nay, dư luận đang rất quan tâm đến việc SGK lên giá, vậy theo ông có phải sự độc quyền xuất bán SGK của NXBGD khiến cho NXB này tha hồ áp đặt giá, theo ông có nên xoá bỏ sự độc quyền đó không và việc tăng giá vào thời điểm này có thích hợp không?

- Về lâu dài, tôi tán thành ý tưởng không nên tạo ra sự độc quyền mà phải tạo sự cạnh tranh cả về giá cả và chất lượng, nhưng cũng cần phải hiểu rằng SGK không phải là một loại xuất bản phẩm bình thường, mà nó là chuẩn mực của kiến thức trang bị cho học sinh, vì thế nếu như ngay bây giờ phá bỏ độc quyền mà chưa xây dựng được một thiết chế kiểm soát, quản lý chặt chẽ về chất lượng, nội dung tư tưởng thì rất nguy hiểm.

Việc xoá bỏ độc quyền là cần thiết và phải có lộ trình, không thể ngay chốc lát làm được. Đối với vấn đề tăng giá SGK, tôi nghĩ rằng trong bối cảnh giá cả tăng hiện nay, chắc là NXBGD họ cũng tính toán đến việc giá đầu vào lên, không đảm bảo chi phí nên họ đặt ra mức giá mới.

Tuy nhiên, việc tăng giá này có đúng hay không thì phải kiểm tra mới làm rõ được, nhưng nếu đúng là việc tăng giá có cơ sở thì cũng không nên tăng giá trong bối cảnh này, vì Chính phủ đang bỏ ra bao nhiêu công sức để bình ổn giá cả thì không nên đặt vấn đề tăng giá SGK. Có lẽ Bộ GDĐT cùng với NXBGD và Nhà nước nên tìm biện pháp trợ giá để qua giai đoạn khó khăn này.

*  Theo giá SGK năm 2008 mà ông Ái cung cấp cho chúng tôi thì tuỳ loại sách mà giá tăng từ 9,09 - 10,16% và mức tăng trung bình là 9,85%.

* Về câu hỏi tại sao môn hoá phải cần tới 12 hội đồng biên soạn, 12 HĐ thẩm định và 64 hội đồng thí điểm? Ông Ái cho biết là không rõ số HĐ này có bao nhiêu và có ở các môn khác không. Nội dung này chỉ có Tổng Biên tập của NXB mới nắm chắc, nhưng hôm nay đang bận.

* Việc thay đổi chương trình SGK liên tục cho thấy thiếu sự chỉ đạo xuyên xuốt, vậy đâu là lý do? Với câu hỏi này, ông Ái cho biết là trách nhiệm thuộc về Viện Chiến lược giáo dục. Nhưng khi chúng tôi điện thoại đến Viện trưởng thì được báo đang rất bận và đề nghị chúng tôi liên hệ với Phó Viện trưởng Nguyễn Đình Dũng. Tuy nhiên, ông Dũng hẹn sẽ làm việc sau 19.5 - ngày Bộ GDĐT sẽ đứng ra tổ chức hội thảo đánh giá chương trình SGK.

Rà soát lại phương án tăng giá SGK

Theo tin từ Bộ GDĐT, hôm nay (9.5), Vụ Kế hoạch - Tài chính (Bộ GDĐT) sẽ báo cáo lãnh đạo bộ sau khi rà soát lại phương án tăng giá SGK. Đây sẽ là cơ sở để lãnh đạo bộ báo cáo Chính phủ về việc tăng giá SGK với phương án khả thi nhất. Được biết, ngày 21.3, Bộ GDĐT đã có văn bản gửi Phó Thủ tướng Nguyễn Sinh Hùng đề nghị điều chỉnh giá SGK với mức giá không vượt quá 10% so với giá của năm học 2007-2008.

Ngày 26.3, Phó Thủ tướng Nguyễn Sinh Hùng đã có ý kiến chỉ đạo đồng ý với đề nghị của Bộ GDĐT (thời điểm này chưa có chỉ đạo của Chính phủ về các giải pháp kiềm chế lạm phát, không tăng giá các mặt hàng thiết yếu). Tuy nhiên trước tình hình hiện nay, trả lời phỏng vấn Báo NLĐ, Phó Thủ tướng Nguyễn Sinh Hùng cho biết, đã yêu cầu Bộ GDĐT nghiên cứu báo cáo rõ hơn để trình Chính phủ quyết định.