Chính sách vĩ mô về nông nghiệp cần linh hoạt hơn

Có hàng loạt lý do khiến ngành nông nghiệp đang trở nên tụt hậu nhanh chóng như tăng trưởng năng suất lao động trong ngành thấp, thiếu cơ sở hạ tầng nông thôn... Đặc biệt là khi chính sách kinh tế vĩ mô đang chống lại người nghèo- ông Amarakoon Bandara, chuyên gia kinh tế của Tổ chức Liên Hiệp Quốc nhận định. 

Tại Việt Nam, chính sách hội nhập kinh tế và tự do hóa thương mại đã và đang tác động tới người dân ở khu vực nông thôn. Và cũng tồn tại một nghịch lý là ngay cả khi giá tăng người nông dân cũng không được hưởng lợi từ việc tăng giá đó và đương nhiên, việc xóa đói giảm nghèo càng khó khăn hơn. Trong khi đó, đầu tư của Chính phủ cho lĩnh vực nông thôn, y tế, giáo dục, kết cấu hạ tầng - có tác động tích cực tới nông nghiệp cũng như giảm nghèo - lại chiếm tỷ lệ thấp trong cơ cấu chi ngân sách. Không chỉ riêng Việt Nam, tại các nước châu Á, đầu tư của Chính phủ vào nông nghiệp đang giảm nhanh chóng và thấp hơn nhiều so với giai đoạn thực hiện cuộc Cách mạng xanh. Tỷ trọng nông nghiệp trong GDP đang giảm nhanh, dẫn đến tỷ lệ tăng trưởng thấp trong nông nghiệp. Chính vì “bỏ qua” khu vực nông nghiệp, khiến bất bình đẳng giữa nông thôn và thành thị ngày càng lan rộng. Người nông dân đang chịu áp lực từ mọi phía từ thiên tai, dịch bệnh hay sự biến động thất thường của giá nông sản.

Theo phân tích của chuyên gia Bandara, có hai cách cho các nước đang phát triển lựa chọn: Hoặc tái sinh lại ngành nông nghiệp, hoặc hỗ trợ người dân đi ra khỏi ngành này. Nhưng để nông dân gắn với đất và để sản xuất nông nghiệp bảo đảm cuộc sống cho người nông dân không phải chuyện đơn giản. Các chuyên gia của Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế TƯ (CIEM) cũng cho rằng, chính sách thì có nhiều, nhưng thực hiện lại quá nhiều bất cập. Điển hình là các chính sách phát triển cây nông nghiệp hay phát triển chăn nuôi nhiều khi được thực hiện theo phong trào không hợp với thực tế địa phương, khiến nhiều người nông dân nghèo vô tình phải gánh thêm những khoản nợ do thất bại trong sản xuất. Do vậy, chính sách vĩ mô dành cho nông nghiệp của Chính phủ cần có sự linh hoạt với từng vùng cụ thể, không thể chung chung như hiện nay.

Cũng theo kiến nghị của chuyên gia, dù thắt chặt chính sách tiền tệ, Nhà nước vẫn phải duy trì đầu tư cho nông nghiệp, nông thôn và các lĩnh vực đầu tư công khác. Tăng trưởng nông nghiệp cũng phải cân bằng với phi nông nghiệp, đi kèm với đào tạo nghề, tránh tình trạng người nông dân lại tái nghèo khi mất đất, chuyển đổi cơ cấu ngành. Tuy nhiên, với tình trạng nông nghiệp yếu kém như hiện nay, muốn phát triển có hiệu quả phải tập trung vào nghiên cứu khoa học, chuyển giao kỹ thuật và giống mới, nâng cao hiệu quả ở khâu thu hoạch và chế biến.

Bài học từ các nước phát triển như Mỹ, EU cho thấy, nông nghiệp các nước này được Chính phủ bảo trợ rất lớn. Ngay như Nhật Bản, Hàn Quốc tới 70% thu nhập của người nông dân là tín dụng của Nhà nước. Không phải nông nghiệp tạo lãi cho người nông dân mà chính là sự hỗ trợ của Nhà nước. Nếu thương mại hóa hoàn toàn, bỏ trợ cấp dưới mọi hình thức, chắc chắn nông nghiệp sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Bởi thế, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế TƯ Lê Xuân Bá đề nghị, điều cần nhất là sự quan tâm đặc biệt của Nhà nước cả ở phương diện đầu tư công, cũng như tham gia bảo hiểm thu nhập cho người nông dân.