TỔNG THUẬT TRỰC TIẾP CHIỀU 20/11: QUỐC HỘI THẢO LUẬN VỀ DỰ THẢO NGHỊ QUYẾT ÁP DỤNG THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP VÀ TỜ TRÌNH GIẢM THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG
Các quy định về việc áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu của OECD, hay còn gọi là quy định về chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu được OECD đề xuất và bắt đầu áp dụng từ kỳ tính thuế thu nhập doanh nghiệp năm 2024. Nội dung thực hiện thuế tối thiểu toàn cầu này đã đạt được sự thoả thuận tham gia của hơn 100 quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Hiện nhiều nước đã nội luật hoá các quy định này để áp dụng cho kỳ tính thuế thu nhập doanh nghiệp năm 2024.
Vì sự cần thiết này, đa số đại biểu Quốc hội đều nhất trí cao việc ban hành Nghị quyết của Quốc hội về việc áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu theo quy trình rút gọn tại Kỳ họp này, để bảo đảm lợi ích quốc gia, lợi ích dân tộc. Đồng thời, thể hiện sự tiến bộ, minh bạch trong hệ thống quản lý thuế; khẳng định môi trường đầu tư kinh doanh của Việt Nam tiệm cận với xu thế chung của thế giới…
Tuy nhiên, việc ban hành Nghị quyết này dự kiến sẽ có tác động rất lớn làm giảm sức hấp dẫn của môi trường đầu tư kinh doanh ở nước ta, đặc biệt là với các nhà đầu tư chiến lược trong bối cảnh cạnh tranh rất gay gắt trong thu hút đầu tư nước ngoài hiện nay.
Đại biểu Vũ Tiến Lộc, đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội
Đưa ra vấn đề này, đại biểu Vũ Tiến Lộc, đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội cho rằng, song hành với việc ban hành Nghị quyết, Chính phủ cần trình Quốc hội thêm Nghị quyết về các chính sách ưu đãi, hỗ trợ để bảo đảm duy trì môi trường đầu tư hấp dẫn. Qua đó, đáp ứng cùng lúc hai mục tiêu là thúc đẩy được dòng vốn đầu tư chất lượng cao vào nền kinh tế nước ta, phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế của Đảng và Nhà nước; đồng thời không vi phạm các cam kết quốc tế, không đi ngược với xu thế hội nhập. Trong khi, chưa ban hành được Nghị quyết về các chính sách ưu đãi, hỗ trợ đầu tư hoặc chưa điều chỉnh pháp luật theo hướng này, Quốc hội cần khẳng định trong Nghị quyết chung tại Kỳ họp thứ 6 về việc Quốc hội sẽ ban hành chính sách hỗ trợ theo các nội dung định hướng để yên lòng các nhà đầu tư chiến lược.
Đại biểu Nguyễn Quang Huân, đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Dương
Đồng quan điểm, đại biểu Nguyễn Quang Huân, đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Dương nhận thấy, hiện Chính phủ chưa có đánh giá tác động toàn diện khi thực hiện nhưng đây là một xu thế và việc đánh giá tác động này, đặc biệt với các doanh nghiệp Việt Nam đầu tư ra nước ngoài chưa được đánh giá, và nguy cơ các nước thứ ba có thể thu hoàn thuế bổ sung.
Đại biểu cho rằng, nếu như chúng ta không kịp thời ban hành Nghị quyết này trong bối cảnh chưa sửa được Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp thì việc ban hành Nghị quyết này là hết sức cần thiết.
Theo đại biểu, việc thực hiện Nghị quyết sớm sẽ tạo điều kiện thu được tới 14.600 tỉ tiền thuế, bổ sung được 122 tập đoàn và tránh cạnh tranh không công bằng, ưu đãi quá mức cho các doanh nghiệp cơ sở của các tập đoàn đa quốc gia. Đồng thời việc ban hành Nghị quyết kịp thời cũng là một hình thức giúp cho các nước OECD giữ chân được các nhà sản xuất và tạo công ăn việc làm cho chính nước của họ, qua đó, Việt Nam cũng thực hiện các nghĩa vụ quốc tế. Vì vậy, song song với việc ban hành Nghị quyết này, cần nhìn trước các rủi ro, có thể thị trường Việt Nam sẽ kém hấp dẫn hơn so với các nhà đầu tư FDI thì chúng ta cần phải có chính sách hỗ trợ bổ sung. Bên cạnh việc cần sớm đánh giá toàn diện tác động, Chính phủ cũng nên nghiên cứu các chính sách hỗ trợ, trong đó nên nhấn mạnh chính sách phụ trợ, công nghiệp hỗ trợ, bởi vì công nghiệp hỗ trợ chính là điều giữ chân các doanh nghiệp FDI tốt nhất và Việt Nam cũng tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu nhiều hơn thay vì hiện nay là các giá trị xuất khẩu.
Đại biểu Đinh Thị Phương Lan, đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Ngãi
Cũng cho rằng đây là nội dung tác động rất lớn đến môi trường đầu tư, trong đó có thu hút vốn đầu tư từ nước ngoài”, Đại biểu Đinh Thị Phương Lan, đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Ngãi đề nghị, Chính phủ tiếp tục rà soát, đánh giá kỹ lưỡng các quy định trong dự thảo Nghị quyết; tích cực thực hiện các giải pháp triển khai Nghị quyết số 50-NQ/TW của Bộ Chính trị về định hướng hoàn thiện thể chế, chính sách hiệu quả đầu tư nước ngoài đến năm 2030. Đồng thời, trình các chính sách hỗ trợ đầu tư đồng bộ với hoàn thiện hệ thống thuế suất và ưu đãi thuế; nghiên cứu giải pháp hỗ trợ về tài chính hoặc thực hiện phân bổ nguồn thu thuế bổ sung này để hỗ trợ các doanh nghiệp thuộc đối tượng chịu thuế tối thiểu toàn cầu, qua đó thu hút các nhà đầu tư mới phù hợp với chiến lược phát triển của quốc gia.
Tại Báo cáo thẩm tra, Ủy ban Tài chính - Ngân sách nêu rõ, dự thảo Nghị quyết quy định việc thu thuế tối thiểu toàn cầu của Việt Nam cũng liên quan trực tiếp đến nội dung phân chia quyền đánh thuế quốc tế đối với các tập đoàn đa quốc gia thuộc diện điều chỉnh của nhiều nước có liên quan. Do vậy, khi thực hiện có thể dẫn đến khả năng vướng mắc, khiếu nại về số thuế phải nộp, về cách tính toán… của các doanh nghiệp là thành viên tập đoàn đa quốc gia.
Do vậy, Ủy ban Tài chính - Ngân sách đề nghị, các cơ quan quản lý liên quan chuẩn bị các giải pháp để bảo đảm việc triển khai thực hiện các quy định của Nghị quyết được thuận lợi, tránh phát sinh các mâu thuẫn, tranh chấp quốc tế như Cơ chế trao đổi thông tin hoặc phối hợp giải quyết các vướng mắc phát sinh trong quá trình thực hiện với các quốc gia hoặc doanh nghiệp có liên quan...
Đại biểu Trương Trọng Nghĩa, đại biểu Quốc hội TP. Hồ Chí Minh
Đồng tình với quan điểm của cơ quan thẩm tra, đại biểu Trương Trọng Nghĩa, đại biểu Quốc hội TP. Hồ Chí Minh cho rằng, Việt Nam có chuẩn mực tài chính kế toán riêng, nên nếu sử dụng cụm từ "chuẩn mực tài chính kế toán" được chấp nhận và "chuẩn mực tài chính kế toán phải áp dụng" tại các điều, khoản trong dự thảo Nghị quyết những vấn đề kỹ thuật có thể dẫn đến tranh chấp. Ngoài ra, cần làm rõ quy định về năm tài chính theo căn cứ của Việt Nam hay theo quy định của quốc gia khác.
Đồng tình với vấn đề nêu ra, đại biểu Trần Anh Tuấn, đại biểu Quốc hội TP. Hồ Chí Minh cũng nêu vấn đề, tại khoản 3 Điều 6 dự thảo Nghị quyết quy định: “Trường hợp tập đoàn đa quốc gia có nhiều hơn 1 công ty thành viên nộp thuế tại Việt Nam, thì công ty mẹ tối cao tại nước ngoài có văn bản thông báo chỉ định một trong những công ty thành viên tại Việt Nam nộp tờ khai và nộp thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo Quy định thuế tối thiểu toàn cầu; trường hợp tập đoàn đa quốc gia không thông báo chỉ định công ty thành viên tại Việt Nam nộp tờ khai và nộp thuế thì cơ quan thuế sẽ chỉ định.
Quan điểm đại biểu Trần Anh Tuấn nêu rõ, quy định như vậy là đúng nhưng cần có những nguyên tắc để chỉ định. Bởi, nếu hai công ty thành viên ở hai địa phương khác nhau, mà cơ quan thuế chỉ định doanh nghiệp ở một địa phương đóng, thì vô hình chung làm cho môi trường đầu tư của địa phương đó không được tốt như địa phương còn lại. Chính phủ cần hướng dẫn rõ điều này để bảo đảm nguyên tắc chỉ định sao cho thật bình đẳng, công bằng giữa 63 tỉnh, thành phố.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nhất trí với sự cần thiết phải sớm ban hành một Nghị quyết theo thủ tục rút gọn tại một kỳ họp về áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu. Đồng thời lưu ý, phải có chính sách ưu đãi đầu tư song hành để "giữ chân" các nhà đầu tư, tiếp tục thu hút đầu tư; đánh giá kỹ tác động để quy định phù hợp trong Nghị quyết và có giải pháp để bảo đảm môi trường đầu tư...
Đối với đề nghị “sửa đổi toàn diện các quy định có liên quan cho phù hợp với tình hình mới, có tính toán đến các ưu đãi đối với các tập đoàn, doanh nghiệp Việt Nam”, Phó Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thống nhất sẽ báo cáo Quốc hội nội dung về ưu đãi đầu tư tại Kỳ họp này và đưa vào Nghị quyết chung của kỳ họp. Các nội dung cụ thể sẽ giao Chính phủ xây dựng một Nghị định phù hợp với các doanh nghiệp trong nước và nước ngoài trong các lĩnh vực cần được ưu đãi, với các chính sách phù hợp.