Bầu cử ĐBQH khóa XII: Không nên xếp người tự ứng cử vào số dư

Tới thời điểm này đã có danh sách các cá nhân tự ứng cử chưa, thưa ông?

- Đến ngày 13.3 sẽ có danh sách những người tự ra ứng cử ĐBQH. Đồng thời UBMTTQ cũng đang đợi phản hồi từ phía Uỷ ban Thường vụ QH về xem xét việc kê khai tài sản đối với những người ứng cử.

Thưa ông, cơ cấu  số lượng dự kiến: Tổng số người ứng cử là 850 cho 500 ghế đại biểu và các cơ cấu khác... thì cũng khó còn chỗ cho những người tự ứng cử?

- Có tổng cộng 850 ứng viên cho 500 ghế đại biểu, như thế mỗi đơn vị bầu cử sẽ có số dư ít nhất là 2 người. Vì thế, khi đã thành danh sách hiệp thương thì chung tất cả người được giới thiệu với người tự ứng cử. Cử tri sẽ chọn lựa tuỳ vào sự tín nhiệm cụ thể của từng ứng viên.

Có thể những người tự ứng cử sẽ bị xếp vào diện số dư, chỉ để gạch?

- Thực tiễn không cơ quan nào muốn số dư nhiều, hơn nữa còn phải qua quá trình sàng lọc. Ví dụ ngay như QH khoá XI, đến giờ chót vẫn có 3 đồng chí tầm thứ trưởng rớt, không phải cứ được giới thiệu là trúng cả. Việc xếp người tự ứng cử vào số dư cũng không nên, vì dễ gây sự phân biệt. Cần bình đẳng: Uỷ ban, Hội đồng bầu cử sẽ xem xét nguyện vọng của người tự ứng cử trong danh sách muốn về đơn vị nào, nếu dư thừa người cùng về một đơn vị bầu cử thì xét tiếp các tiêu chí sau.

Theo ông vì sao mỗi kỳ bầu cử, số người tự ứng cử  lại khá ít?

- Tôi nghĩ, với xu thế hiện nay, năm nay con số này sẽ nhiều hơn. Thứ nhất vì sự dân chủ ngày càng nâng cao; thứ hai, cơ hội để cho những người tự ứng cử ra đóng góp mở rộng hơn, dù anh ở bất cứ vị trí nào, thành phần xã hội nào.

Những cá nhân tự ứng cử có nhất thiết phải đưa ra chương trình hành động của mình?

- Chúng ta khuyến khích việc này. Những người được cơ quan, tổ chức giới thiệu phải có báo cáo chương trình hành động ra trước cử tri, thì những cá nhân tự ứng cử cũng phải làm như vậy; những gì tâm huyết, có khả năng thì nói ra để cử tri còn chất vấn lại.

Xin nói thêm, tất cả những người ứng cử, dứt khoát phải đủ tiêu chuẩn thì được MTTQ hiệp thương vào một danh sách, gửi đến các địa phương. Lúc này sẽ tổ chức tiếp xúc cử tri, thông qua đó để đưa ra chương trình hành động của cá nhân. Đây chính là vận động bầu cử. Vì mỗi đơn vị bầu cử sẽ có số dư ít nhất là 2 người so với số lượng đại biểu được bầu, nên đó là cơ sở để cử tri có quyền chọn lựa người xứng đáng.

Ông có bình luận gì về việc sử dụng các kênh thông tin đại chúng để vận động tranh cử?

- Cần rà soát xem việc làm của người đó có trái pháp luật hay không. Nếu không thì anh được công khai, kể cả đăng tải trên cơ quan báo chí ở đơn vị anh ứng cử. Việc  này phải vừa dân chủ, vừa bình đẳng. Ví dụ có 5 ứng viên trong cùng một đơn vị bầu cử thì phải cùng được đưa lên đài truyền hình địa phương để anh nào cũng nói lên được tiếng nói của mình, chứ không phải chỉ 1 anh được báo, đài đưa lên, “bỏ quên” 4 anh kia.

Cá nhân ông đã có trong danh sách nào đó chưa và ông đã tiến hành vận động tranh cử?

- Cũng với một tinh thần như trên, còn danh sách nói chung là có, nhưng không nên nói cụ thể, vì biết họ có chịu hay không? 

Ông có nói: UBMTTQ hiện đang đợi phản hồi từ phía UBTVQH về việc xem xét  kê khai tài sản đối với những người ứng cử. Vậy thưa ông, trong hồ sơ của ứng viên (đặc biệt là người tự ứng cử) có phải kê khai tài sản và kê khai rồi có công khai không?

- Đến bây giờ vẫn chưa có một thông báo nào về việc này. Theo Luật Phòng, chống tham nhũng, công chức phải kê khai tài sản, tuy nhiên đối với trường hợp tự ứng cử mà không phải công chức thì chưa có hướng dẫn cụ thể về việc có kê khai hay không. Chính phủ đang soạn thảo nghị định quy định chung, đối tượng từ mức nào trở lên thì phải kê khai tài sản, và nộp cho ai. Còn công khai thì phải qua cơ quan thẩm định, chứ không phải mỗi người tự kê khai rồi dán cái bảng kê khai đó lên cho mọi người xem.

Nghị định về công khai minh bạch tài sản còn đang “thai nghén”, việc công khai tài sản của các ứng viên sẽ phụ thuộc vào nghị định này, liệu nghị định có được ban hành kịp không?

- Về phía MTTQ cũng đang kiến nghị phải có cách xử lý như thế nào đó, còn nếu đợi cái chung thì sợ chậm. Uỷ ban Thường vụ QH cần xem xét đối với việc kê khai tài sản đối với người ứng cử ĐBQH. Cái này đang chờ phản hồi.

Xin cảm ơn ông!

Theo số liệu được công bố tại Hội nghị hiệp thương lần thứ nhất bầu cử ĐBQH khoá XII, dự kiến số lượng ĐBQH sẽ là 500 người, trong đó có 167 ĐB thuộc cơ quan T.Ư, 331 ĐB địa phương và 2 ĐB dự phòng. So với khoá XI thì số ĐB tăng 26 ĐB chuyên trách, giảm 7 ĐB là thành viên Chính phủ, giảm 26 ĐB thuộc khối MTTQ và các tổ chức thành viên.

Nhiều ý kiến tại hội nghị không đồng tình vì số lượng cơ cấu như dự kiến. Như vậy “cánh cửa” cho người ứng cử thuộc diện ngoài Đảng là quá hẹp, vì số ĐB thuộc khối MTTQ đã bị giảm tới 26 ĐB, đặc biệt là không có cơ cấu cho các ĐB là người tự ứng cử và việc chỉ định đích danh bốn cơ quan khối thông tấn báo chí.

Ông Lê Truyền - Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQVN - nói rằng, theo cơ cấu thì không phù hợp với thực tế, nhất là khi chúng ta ngày càng mở rộng khối đại đoàn kết dân tộc. MTTQVN ngày càng được đặt ra những yêu cầu, vị trí mới trong xã hội. Các đại biểu tham dự Hội nghị hiệp thương lần thứ nhất nhất trí đề nghị tăng ĐB ngoài Đảng lên 20% (theo cơ cấu là 90% ĐB là đảng viên), giảm tối thiểu các thành viên thuộc cơ quan hành pháp tham gia QH. 

H.V