Theo đại biểu Đặng Thị Phương Thảo, Luật Giáo dục 2019 đã quy định chương trình giáo dục phổ thông là để thể hiện mục tiêu giáo dục và có phạm vi áp dụng trên cả nước. Sách giáo khoa được biên soạn nhằm cụ thể hóa các yêu cầu của chương trình này, từ đó cho thấy sự đúng đắn của chủ trương xã hội hóa việc biên soạn sách giáo khoa.
“Nhưng vấn đề là việc thực hiện xã hội hóa như thế nào để vừa đảm bảo được tinh thần đổi mới, vừa đảm bảo được mục tiêu về hiệu quả của giáo dục toàn diện”, đại biểu Đặng Thị Phương Thảo nêu vấn đề.
.jpg)
Đại biểu Đặng Thị Phương Thảo – Đoàn ĐBQH tỉnh Nam Định phát biểu tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XIV.
Đại biểu nhận định, năm học vừa qua, ngành giáo dục cũng đã có nhiều thành tích đáng ghi nhận, như sự kịp thời trong tổ chức dạy học trực tuyến trước tình hình của dịch bệnh Covid-19, sự thành công trong tổ chức kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông 2020, hay kết quả đáng biểu dương trong cuộc thi Olympic trên các đấu trường quốc tế. Tính đến nay, giáo dục Việt Nam đã trải qua 4 cuộc cải cách lớn vào các năm 1950, 1956, 1979 và 2013 với nhiều nhóm nội dung để cải cách, trong đó việc thay đổi chương trình sách giáo khoa luôn nhận được sự quan tâm của đông đảo nhân dân.
“Tháng 9/2020, ngành giáo dục bắt đầu triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới, sử dụng sách giáo khoa mới cho đối tượng học sinh lớp 1, bước đầu thực hiện đương nhiên khó tránh sai sót, song việc kéo theo nhiều bất cập nổi lên thì thiết nghĩ, cần phải nhìn nhận lại”, đại biểu Đặng Thị Phương Thảo nhận định.
Cụ thể, năm học này mỗi nhà trường được lựa chọn các cuốn sách giáo khoa lớp 1 trong số 5 bộ sách khác nhau của Nhà xuất bản Giáo dục và Nhà xuất bản Đại học Sư phạm, mỗi bộ sách gồm từ 9 đến 10 cuốn với giá thành từ 180 đến 200.000 đồng/ 1 bộ. Đại biểu Đặng Thị Phương Thảo cho rằng, dù giá thành cao hơn so với những năm trước nhưng vẫn trong phạm vi có thể chấp nhận được.
Tuy nhiên, ở một số nơi đã xảy ra tình trạng bắt học sinh mua thêm sách tham khảo. Cá biệt có những phụ huynh đã phải bỏ ra hàng triệu đồng để mua sách giáo khoa lớp 1 cho con cùng với các sách tham khảo. Ngoài ra, sách giáo khoa tiếng Việt ở một số bộ sách còn có sự thiếu trong sáng về ngôn ngữ, thiếu hệ thống logic và chưa khai thác được kho tàng văn hóa dân gian của Việt Nam dẫn tới giáo viên phải vừa dạy và vừa điều chỉnh.
Theo đại biểu Đặng Thị Phương Thảo, đây là một tình trạng thực tế và đang để lại dư luận không tốt.
"Điều đáng nói là những tồn tại này chỉ đến khi chính thức đi vào sử dụng thì mới bộc lộ và không được phát hiện sớm hơn từ quá trình biên soạn, thẩm định hay quá trình phê duyệt để ban hành. Là đại biểu đang công tác trong ngành giáo dục, bản thân tôi cảm thấy rất tiếc về sự cố này”, đại biểu Đặng Thị Phương Thảo nói.
Mặc dù Bộ Giáo dục và Đào tạo khẳng định phê duyệt sách là đúng quy định; hội đồng thẩm định quốc gia cho biết đã làm hết sức trách nhiệm; nhóm tác giả biên soạn sách cho biết nội dung đưa vào sách giáo khoa đã được chọn lọc và phù hợp, tuy nhiên, để tạo sự đồng thuận từ trong ngành đến toàn xã hội, đại biểu Đặng Thị Phương Thảo đã đề xuất một số biện pháp cụ thể.
Thứ nhất, để không đánh đồng, quy kết tất cả các bộ sách giáo khoa lớp 1 đều có vấn đề, cần phải làm rõ có hay không tình trạng sai sót, nếu có thì sai ở đâu, thuộc cuốn nào, bộ sách nào và trách nhiệm xử lý, khắc phục hậu quả thuộc về ai.
“Theo quan điểm của tôi, sách giáo khoa đã sai thì bắt buộc phải sửa. Không thể để một thế hệ học sinh trẻ của chúng ta phải học sách giáo khoa sai sót như vậy”, đại biểu Đặng Thị Phương Thảo khẳng định.
Đối với các bộ sách giáo khoa lớp 1 đang lưu hành trên thị trường, đại biểu đề nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo tạm dừng thực hiện. Cần khẩn trương tiến hành rà soát và cho thẩm định lại toàn bộ các sách giáo khoa này. Đối với từng môn học, cần thành lập một Hội đồng thẩm định cấp quốc gia với tất cả các thành viên mới hoàn toàn thẩm định lại khách quan, minh bạch từng bài học, từng nội dung. Chỉ khi nào thật sự kỹ lưỡng, chính xác thì mới đưa sách giáo khoa vào sử dụng nhằm tạo sự yên tâm cho toàn xã hội.
Trong thời gian thẩm định lại sách giáo khoa, cần tránh trường hợp việc thu hồi sách chỉ diễn ra cục bộ ở từng địa phương, từng bộ sách và tránh việc sử dụng học liệu thiếu tính nhất quán. Cần phải có phương án dạy cho trẻ lớp 1, thống nhất tại các nhà trường trên toàn quốc. Trong thời gian này cần sử dụng các bài học tương đương trong sách giáo khoa cũ hoặc có thể tăng thời lượng trải nghiệm hay giáo dục vận động cho học sinh.
Cùng với đó, để thực hiện thẩm định lại cần làm rõ trách nhiệm của các bên liên quan từ biên soạn, thẩm định đến phê duyệt để ban hành. Trước hết, với các nhóm tác giả, nguồn lợi về kinh tế mà họ thu được phải gắn với trách nhiệm đến khâu cuối cùng. Sách của nhóm nào sai sót thì chủ biên của nhóm đó phải chịu trách nhiệm. Đặc biệt, khi buộc phải thu hồi để chỉnh sửa thì cần cung cấp sách thay thế và miễn phí cho học sinh, tránh để phụ huynh cũng như học sinh chịu thiệt hại kép. Ngoài ra, cũng cần xem xét lại hiệu quả của quy trình thực nghiệm. Thực nghiệm là hết sức quan trọng nhưng phải chặt chẽ, phải đảm bảo cả trước, trong và sau khi tiến hành.
Về việc quy trách nhiệm trước cơ quan có thẩm quyền, đại biểu Đặng Thị Phương Thảo đề nghị cần xem xét kỹ lưỡng từng khâu để làm rõ mức độ sai sót. Pháp luật đã có đầy đủ các quy định tạo căn cứ để có thể tiến hành xử lý hay kỷ luật các cá nhân có trách nhiệm khi có dấu hiệu sai phạm. Mặt khác, thu hồi sách giáo khoa để chỉnh sửa là việc làm có phạm vi lớn, không còn là nội bộ trong ngành giáo dục, nó có đối tượng chịu tác động rất rộng từ học sinh, giáo viên, phụ huynh tới nhà trường, các địa phương và kéo theo cả sự vào cuộc của nhiều cơ quan.
Để khắc phục, dự kiến sẽ tốn kém về tiền của, gây ảnh hưởng tới việc sử dụng tài sản cá nhân, tổ chức tới tài sản của nhà nước. Vì vậy, để tránh làm tăng bức xúc cho nhân dân, đại biểu Đặng Thị Phương Thảo đề nghị cần có sự vào cuộc của cơ quan điều tra. Bên cạnh đó, cũng cần đẩy nhanh tiến độ điều tra, đưa ra xét xử để truy cứu trách nhiệm đối với các hành vi in ấn trái phép, làm giả sách giáo khoa, sách tham khảo để đảm bảo công bằng về quyền tác giả, về quyền xuất bản của từng bộ sách.
“Trẻ em ở lứa tuổi bắt đầu học tiểu học như một tờ giấy trắng. Thầy cô, cha mẹ là người đang tô vẽ những nét đầu đời sơ khai cho tờ giấy ấy. Bất luận thế nào, sách dùng để dạy cho trẻ phải được cân nhắc một cách thận trọng”, đại biểu Đặng Thị Phương Thảo nhấn mạnh, đồng thời đề nghị cần tập trung tổng rà soát các bộ sách giáo khoa này nhằm rút kinh nghiệm để thực hiện tốt cho năm học này và chu đáo cho các năm học tiếp theo.