Liên quan đến biện pháp cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính (sửa đổi, bổ sung khoản 2 Điều 86 của Luật Xử lý vi phạm hành chính), Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính trình tại Kỳ họp thứ 10 Quốc hội Khóa XIV có hai loại ý kiến khác nhau:
Loại ý kiến thứ nhất đề nghị tiếp thu ý kiến của nhiều đại biểu Quốc hội, không bổ sung biện pháp “ngừng cung cấp các dịch vụ điện, nước...”, vì qua tổng kết thi hành Luật cho thấy, với các quy định hiện hành, việc thi hành và cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt không gặp nhiều khó khăn, vướng mắc. Trong khi đó, điện, nước là nhu cầu thiết yếu của cá nhân, tổ chức nên nếu áp dụng biện pháp này sẽ tác động tiêu cực không chỉ đến cá nhân, tổ chức vi phạm mà còn có thể ảnh hưởng đến cá nhân, tổ chức khác. Việc áp dụng biện pháp này là can thiệp sâu vào quan hệ dân sự nên cần được cân nhắc thận trọng, đánh giá tác động kỹ lưỡng nhằm bảo đảm xử lý hài hòa lợi ích của Nhà nước, bảo vệ trật tự công cộng với quyền, lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân cung ứng dịch vụ.
Loại ý kiến thứ hai cho rằng việc bổ sung biện pháp cưỡng chế này là cần thiết, đáp ứng yêu cầu của thực tiễn nhằm buộc cá nhân, tổ chức đã bị xử phạt vi phạm hành chính phải chấm dứt hành vi vi phạm; tuy nhiên, quy định như dự thảo Luật trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 9 là quá rộng, chưa tương xứng với chế tài bị áp dụng trong một số trường hợp, có thể ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của người dân. Do vậy, đề nghị thu hẹp phạm vi áp dụng và bổ sung nguyên tắc việc áp dụng biện pháp này không được làm ảnh hưởng đến cá nhân, tổ chức khác.
-.jpg)
Đại biểu Nguyễn Sĩ Cương, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Ninh Thuận.
Cho ý kiến về nội dung này, đại biểu Nguyễn Sĩ Cương, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Ninh Thuận đề nghị bỏ quy định này, còn nếu như trong trường hợp vẫn giữ quy định này thì nên chăng chỉ áp dụng trong lĩnh vực xây dựng.
Đại biểu Nguyễn Sỹ Cương phân tích, trên thực tế các biện pháp này gắn với sự tồn tại của thanh tra xây dựng trước đây, kể cả lực lượng thanh tra xây dựng ở xã, phường. Hiện nay theo Nghị định 139 thì biện pháp này đã được bỏ và không được thực hiện trong thực tế. Đại biểu cho biết, trước đây các biện pháp này được áp dụng nhưng không mấy hiệu lực bởi chủ các công trình không thực hiện vì việc áp dụng cắt điện, nước cũng chỉ áp dụng có thời hạn, không phải là cắt vĩnh viễn, hơn nữa nếu thực hiện quy định này trong thực tế cũng gây phiền hà do không có sức răn đe. Trong khi đó, hiện lực thanh tra xây dựng chỉ có ở cấp bộ và cấp sở, còn ở cấp phường thì chỉ có cán bộ của đội trật tự xây dựng đô thị (mỗi phường có 1-2 người). Khi phát hiện vi phạm thì kiểm tra, lập biên bản, trình Ủy ban nhân dân phường ra quyết định xử phạt. Nếu vượt quá mức xử phạt của phường thì làm hồ sơ gửi lên quận hoặc thậm chí lên thành phố, thế nhưng thực tế đến nay cũng không có trường hợp nào như vậy.
Ngoài ra, đại biểu đặt câu hỏi mối quan hệ giữa Ủy ban nhân dân phường với ngành điện lực là gì? Bởi thực tế cứ có văn bản của Ủy ban nhân dân phường là bên điện lực và bên cung cấp nước sạch cắt, vậy hợp đồng điện lực ký với khách hàng đã ký được xử lý ra sao, đây là một vấn đề cần được Ban soạn thảo xem xét cho thấu đáo.
Cho ý kiến về việc áp dụng biện pháp cắt điện, cắt nước để thực hiện quyết định xử lý vi phạm hành chính, đại biểu Trần Đình Gia, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Hà Tĩnh cho rằng có thể cho phép áp dụng 2 biện pháp này. Theo đại biểu, chúng ta căn cứ vào hành vi cụ thể, trường hợp cụ thể để quyết định chứ không căn cứ vào lĩnh vực. Nếu trong môi trường chúng ta áp dụng biện pháp cắt điện, cắt nước, ví dụ như một đồng tôm mà cắt điện thì chắc chắn một thời gian rất ngắn cả cánh đồng tôm sẽ chết, vừa thiệt hại kinh tế, còn gây hậu quả môi trường lớn hơn. Do vậy, áp dụng biện pháp này bằng hành vi cụ thể và trường hợp cụ thể. Điện, nước phải là công cụ để thực hiện hành vi vi phạm phạm hành chính, chỉ sử dụng trong trường hợp đó.
-.jpg)
Đại biểu Phan Thị Mỹ Dung, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Long An.
Tranh luận với các đại biểu về nội dung này, đại biểu Phan Thị Mỹ Dung, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Long An cho rằng, với chức năng là cơ quan chuyên môn, tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh, quản lý công tác này ở địa phương trong thời gian qua, đại biểu thể hiện mong muốn được bổ sung giải pháp ngừng cấp điện nước bởi các lý do như sau:
Thứ nhất, áp dụng như thế thì để giảm được thiệt hại xã hội, vì thực tiễn trong thời gian qua các doanh nghiệp, cá nhân đã có hành vi vi phạm pháp luật, như xây dựng không phù hợp với quy hoạch, chưa có giấy phép xây dựng, xây dựng sai nội dung giấy phép, xây dựng trên đất trồng lúa, v.v. và cũng nhiều trường hợp doanh nghiệp thực hiện các dự án đầu tư hoặc tiến hành các hoạt động kinh doanh nhưng chưa hoàn tất các thủ tục về môi trường, xây dựng đất đai, đã bị cơ quan có thẩm quyền phát hiện, lập biên bản vi phạm và đình chỉ thi công hoặc yêu cầu dừng ngay hoạt động gây ô nhiễm để cơ quan có thẩm quyền lập thủ tục xử phạt. Nhưng trong điều kiện pháp luật quy định về thực hiện đình chỉ hoạt động còn chung, người vi phạm cố tình chống đối, do đó lập biên bản thì cứ lập, làm thì cứ làm, khi lực lượng đến thì họ ngừng, khi lực lượng đi thì họ lại làm, thậm chí tạm giữ máy móc, thiết bị thi công thì họ lại mang cái khác đến. Chưa kể có tình trạng phạt cho tồn tại, nên tiếp tục hoạt động đầu tư kinh doanh, tiếp tục thực hiện hành vi vi phạm, đến khi áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả là buộc tháo dỡ công trình, buộc trả lại hiện trạng ban đầu, khi đó dù là tài sản của ai đi chăng nữa thì cũng đã gây thiệt hại cho xã hội, ảnh hưởng đến tình hình an ninh trật tự địa phương, đặc biệt là gây ô nhiễm môi trường. Nếu không có giải pháp hữu hiệu buộc phải dừng ngay hoạt động gây ô nhiễm thì hành vi vi phạm vẫn tiếp tục, khi họ chấp nhận mức phạt tối đa tăng nặng. Do đó, đại biểu cho rằng chỉ có ngừng cung cấp dịch vụ điện, nước thì mới buộc dừng ngay các hành vi gây ô nhiễm môi trường.
Thứ hai, đây cũng là biện pháp hữu hiệu trong tổ chức thi hành các quyết định xử phạt vi phạm hành chính, giảm rất nhiều áp lực về nhân lực, tài lực trong việc tổ chức thi hành, nhất là trong giai đoạn hiện nay cả nước đang trong quá trình tinh gọn bộ máy nhà nước, cơ quan của Nhà nước. Bởi trên thực tế, nhiều trường hợp dù có quyết định xử phạt, buộc khôi phục lại hiện trạng ban đầu, buộc tháo dỡ công trình, phần công trình vi phạm hoặc khắc phục ô nhiễm môi trường bị tước giấy phép hoặc đình chỉ hoạt động. Nhưng đối tượng vi phạm vẫn không chấp hành, cố tình chây ỳ, không hợp tác trong quá trình xử lý, thậm chí không dừng mà còn tiếp diễn vi phạm, gây thiệt hại cho xã hội và ảnh hưởng đến trật tự, an toàn xã hội.
-.jpg)
Đại biểu Nguyễn Hữu Cầu, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Nghệ An.
Chưa đồng tình với quan điểm của đại biểu Phan Thị Mỹ Dung, đại biểu Nguyễn Hữu Cầu, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Nghệ An cho rằng không nên bổ sung biện pháp cắt điện, nước ở trong bất cứ một biện pháp cưỡng chế nào. Lý do là trong Dự thảo Luật hiện có rất nhiều biện pháp để nhà nước cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt và đình chỉ các vị phạm, nếu bổ sung thêm cắt điện nước thì cơ quan công quyền của chúng ta rất yếu kém, rất bất bực, pháp luật không nghiêm. Bên cạnh đó, đại biểu Nguyễn Hữu Cầu cho rằng, nếu đưa biện pháp này vào luật thì dễ bị lạm dụng vì đây là biện pháp rất dễ làm nhưng hậu quả vô cùng lớn.
Đại biểu nhấn mạnh, không có một vụ vi phạm hành chính nào mà chính quyền các cấp từ xã, huyện đến tỉnh phát hiện kịp thời và ngăn chặn một cách quyết liệt theo Luật Xử lý vi phạm hành chính mà không thành công. Chúng ta chỉ có thể bỏ qua, thờ ơ rồi làm không đến nơi đến chốn thì nó mới tồn tại, còn chúng ta đã quyết tâm, quyết liệt thì không có một doanh nghiệp nào, không có một cá nhân nào có thể chống lại các quyết định của cơ quan nhà nước. Chúng ta không nên tạo điều kiện cho cơ quan hành pháp một cách quá dễ dàng khi các biện pháp của pháp luật đã có thừa và có đủ rồi.
Đại biểu lấy ví dụ một nhà dân xây dựng ở địa bàn vùng, thành phố phải có giấy phép hoặc là họ thi công không đúng, chúng ta cắt điện, nước tòa nhà đó thì bà già lấy nước đâu để uống? Trẻ con lấy nước đâu để tắm? Đi đâu để kiếm nước để uống? Trong lúc đó chúng ta có thể khấu trừ, có thể đình chỉ và thậm chí chúng ta tháo dỡ công trình, họ phải chấp hành theo luật. Chúng ta cắt như thế thì tính nhân đạo của chúng ta không còn, do vậy đại biểu đề nghị là không nên tạo điều kiện thuận lợi quá cho cơ quan hành pháp khi thực hiện mà chưa hết trách nhiệm của mình./.