Đại biểu Đồng Ngọc Ba - Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Định thảo luận tại phiên họp.
Thảo luận tại nghị trường về kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 6 tháng đầu năm 2021, kết quả 5 năm 2016-2020, dự kiến kế hoạch 2021-2025, đại biểu Đồng Ngọc Ba cho rằng, hầu hết các hạn chế trong các lĩnh vực kinh tế - xã hội, kể cả vướng mắc, lúng túng vừa qua ở một số địa bàn trong một số việc liên quan đến phòng, chống dịch Covid-19 có nguyên nhân do thể chế pháp luật còn hạn chế, bất cập.
Do đó, đại biểu Đồng Ngọc Ba cho rằng, việc Chính phủ xác định nhiệm vụ trọng tâm trong 5 năm tới là tiếp tục xây dựng, hoàn thiện thể chế, trong đó nòng cốt là hệ thống pháp luật là xác đáng.
Theo đại biểu, thời gian qua Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã thực hiện nhiều giải pháp để nâng cao chất lượng hệ thống pháp luật. Cụ thể từ đầu năm 2020, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã tổ chức rà soát, đánh giá hầu hết các văn bản quy phạm pháp luật, qua đó phát hiện hàng trăm văn bản có quy định chồng chéo, mâu thuẫn, không phù hợp thực tiễn và đã báo cáo Quốc hội một số nội dung. Đây là nguồn dữ liệu đầu vào rất quan trọng để có thể đề xuất chính sách mới hoặc sửa đổi, bổ sung văn bản quy phạm pháp luật sát thực tiễn.
Đại biểu Đồng Ngọc Ba đánh giá cao sự quan tâm của Thủ tướng Chính phủ vừa qua đã chỉ đạo quyết liệt, kịp thời xử lý các kết quả rà soát này. Tuy nhiên, đại biểu cũng cho rằng những bất cập đã được phát hiện qua rà soát văn bản còn rất lớn, ở các cấp độ văn bản khác nhau mới chỉ xử lý được một phần. Đề nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ tiếp tục quan tâm, coi đây là giải pháp cơ bản, thường xuyên để đảm bảo chất lượng của thể chế nói chung và hệ thống pháp luật nói riêng; đồng thời đề nghị Quốc hội, các đại biểu Quốc hội quan tâm, giám sát nội dung này.
Theo đại biểu Đồng Ngọc Ba, có một vấn đề không mới, cần đặt lên hàng đầu trong giai đoạn hiện nay là tăng cường năng lực đội ngũ công chức làm công tác xây dựng pháp luật, trước hết là đội ngũ pháp chế, chuyên trách ở các bộ, ngành và chính quyền cấp tỉnh, gọi chung là đội ngũ pháp chế. Mặc dù có nhiều giải pháp để huy động chuyên gia, trí tuệ xã hội nhưng đây vẫn là lực lượng nòng cốt, ảnh hưởng trực tiếp nhất đến chất lượng hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, kể cả hiệu quả thi hành pháp luật. Với tầm quan trọng đặc biệt của thể chế, rất cần phải có giải pháp đủ mạnh, ưu tiên củng cố, tăng cường năng lực đội ngũ pháp chế.
Thủ tướng Chính phủ vừa qua đã rất quan tâm, kịp thời chỉ đạo nhiều giải pháp đổi mới, trong đó có ý kiến chỉ đạo cần đầu tư thỏa đáng cả về con người và kinh phí cho công tác xây dựng pháp luật. Mặc dù đội ngũ pháp chế đã từng bước được củng cố, có nhiều đóng góp có kết quả tốt và công tác xây dựng tổ chức thi hành pháp luật, tuy nhiên, đại biểu Đồng Ngọc Ba cho rằng, đội ngũ này chưa ngang tầm nhiệm vụ, đặc biệt về tính chuyên nghiệp. Kỹ năng phân tích, dự báo, xây dựng chính sách áp dụng pháp luật, bất cân xứng giữa đội ngũ này với khối lượng công việc về xây dựng và thi hành pháp luật đặt ra ngày càng nhiều, nhiều việc mới, nhiều việc khó.
Theo thống kê sơ bộ, hiện nay đội ngũ pháp chế chuyên trách ở trung ương có khoảng 1.400 người, trong đó làm chuyên trách pháp chế tại các bộ, cơ quan ngang bộ khoảng 1/3. Chuyên trách pháp chế ở các cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh khoảng 450 người. Điều đáng quan tâm là đội ngũ này đang có xu hướng giảm, nguyên nhân chính là họ không muốn, không thể gắn bó với nghề, hoặc xin thôi việc để ra khu vực ngoài nhà nước, trong đó đáng tiếc là nhiều người được đào tạo cơ bản và có năng lực.
Do đó, đại biểu Đồng Ngọc Ba đề nghị Chính phủ tiếp tục quan tâm, khẩn trương hoàn thiện quy định về tổ chức pháp chế, trước mắt cần có biện pháp cụ thể để khắc phục các bất cập như nhiều cơ quan tuyển người cho biên chế là pháp chế nhưng bố trí công việc khác hoặc kiêm nhiệm; nhiều cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh hiện nay không có vị trí việc làm về pháp chế; nhiều công chức pháp chế, nhất là ở địa phương nợ tiêu chuẩn khoảng 30% chưa có bằng Cử nhân Luật theo quy định.
Trước thực trạng trên, đại biểu Đồng Ngọc Ba đề nghị lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương tiếp tục quan tâm, trước hết là thực hiện có kết quả những chỉ đạo vừa qua của Thủ tướng Chính phủ, đặc biệt là Bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ, thủ trưởng cơ quan thuộc Chính phủ, chủ tịch UBND cấp tỉnh trực tiếp phụ trách công tác pháp chế, chỉ đạo công tác pháp chế.
Đại biểu Đồng Ngọc Ba cũng đề nghị Chính phủ quan tâm nghiên cứu việc quy định chức danh nghề cho người làm công tác pháp chế chuyên trách. Thực tế cho thấy, làm ra quy định pháp luật tốt là công việc rất khó, tốn kém thời gian và công sức. Đổi lại, hệ thống pháp luật tốt có thể xem là tài sản vô cùng quý giá của quốc gia, là nguồn lực cho đất nước phát triển bền vững.
Từ đó, đại biểu Đồng Ngọc Ba đề nghị Chính phủ đặt công tác pháp chế, xây dựng pháp luật thuộc nhóm việc đòi hỏi khắt khe nhất về phẩm chất, tư duy, trí tuệ, đạo đức nghề để có cơ chế thu hút, đãi ngộ phù hợp, tiền lương thỏa đáng cho đội ngũ pháp chế khi triển khai thực hiện chính sách cải cách tiền lương trong thời gian tới.
Đồng thời đề nghị Quốc hội xem xét đưa vào Nghị quyết của Quốc hội về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021-2025 nội dung về giải pháp tăng cường năng lực cho đội ngũ pháp chế; hằng năm Chính phủ báo cáo nội dung này tại báo cáo chung về kết quả phát triển kinh tế - xã hội.