TỔNG THUẬT TRỰC TIẾP SÁNG 16/01: CHÍNH PHỦ TRÌNH QUỐC HỘI DỰ THẢO NGHỊ QUYẾT VỀ MỘT SỐ CƠ CHẾ, CHÍNH SÁCH ĐẶC THÙ THỰC HIỆN CÁC CHƯƠNG TRÌNH MỤC TIÊU QUỐC GIA
Kỳ họp bất thường lần thứ năm
Dự thảo Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia do Chính phủ trình Quốc hội gồm 6 Điều quy định về: Phạm vi điều chỉnh; đối tượng áp dụng; giải thích từ ngữ; nội dung các cơ chế đặc thù; tổ chức thực hiện và điều khoản thi hành. Nội dung cơ bản của 08 cơ chế đặc thù, bao gồm: Cơ chế phân bổ, giao dự toán chi thường xuyên ngân sách trung ương hằng năm; Cơ chế điều chỉnh dự toán ngân sách nhà nước, điều chỉnh kế hoạch đầu tư vốn hằng năm; Ban hành quy định trình tự, thủ tục, tiêu chí, mẫu hồ sơ lựa chọn dự án phát triển sản xuất; Cơ chế sử dụng ngân sách nhà nước trong trường hợp giao chủ dự án phát triển sản xuất tự thực hiện việc mua sắm hàng hóa, Chính phủ đề xuất Quốc hội quyết nghị cơ chế khác quy định tại khoản 1 Điều 2 Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15; Cơ chế quản lý, sử dụng tài sản hình thành từ dự án hỗ trợ phát triển sản xuất, Chính phủ đề xuất cơ chế đặc thù chưa được quy định tại Luật Quản lý, sử dụng tài sản công năm 2017 và các quy định khác có liên quan;…
Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình về dự thảo Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia
Dự thảo Nghị quyết cũng đề xuất: cơ chế ủy thác vốn cân đối của ngân sách địa phương qua hệ thống ngân hàng chính sách xã hội; cơ chế thí điểm phân cấp cho cấp huyện trong quản lý, tổ chức thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia; cơ chế giao kế hoạch đầu tư công trung hạn, đầu tư vốn hằng năm đối với dự án đầu tư quy mô nhỏ, kỹ thuật không phức tạp, trên cơ sở thực tiễn triển khai và nguyện vọng của nhiều địa phương.
Phiên thảo luận tại Tổ 10
Tại phiên thảo luận Tổ 10, sáng 16/1, nhất trí sự cần thiết ban hành, đại biểu Nguyễn Văn Huy - Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Bình nhấn mạnh Nghị quyết được xây dựng nhằm mục tiêu xử lý các vấn đề khó khăn, vướng mắc trong việc áp dụng các quy định của Luật Ngân sách nhà nước, Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Luật Đấu thầu, v.v…. đã được chỉ ra thông qua chương trình giám sát của Quốc hội để đẩy nhanh tiến độ thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia.
Góp ý hoàn thiện dự thảo Nghị quyết trước khi trình Quốc hội biểu quyết thông qua, đại biểu đề nghị cần tiếp tục rà soát, làm rõ hơn quy định về cơ chế quản lý, sử dụng tài sản hình thành từ dự án hỗ trợ phát triển sản xuất; … Cụ thể:
Quy định phải chặt chẽ, tránh trục lợi chính sách
Về cơ chế quản lý, sử dụng tài sản hình thành từ dự án hỗ trợ phát triển sản xuất, đại biểu cho biết, tài sản hình thành từ các dự án hỗ trợ phát triển sản xuất thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia được hỗ trợ từ cả nguồn ngân sách nhà nước cũng như nguồn vốn tự có của chủ dự án, ở đây cụ thể là chủ trì liên kết rồi cộng đồng của người dân. Tuy nhiên, Luật quản lý, sử dụng tài sản công năm 2017 và Nghị định 151 của Chính phủ chỉ quy định việc quản lý, sử dụng tài sản dự án sử dụng vốn nhà nước và không quy định về việc xử lý tài sản của dự án hỗn hợp trong đó, có một phần ngân sách của nhà nước để hỗ trợ cho dự án. Vì vậy, thông qua chương trình giám sát cho thấy, các địa phương gặp rất gặp nhiều khó khăn trong việc triển khai thực hiện các hoạt động để hỗ trợ phát triển sản xuất và việc có cơ chế, chính sách để hỗ trợ nội dung này là thuận lợi. Trên cơ sở rà soát các quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công hiện hành và tính đặc thù trong quản lý, tổ chức thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia gắn với đối tượng chính sách thì dự thảo hiện giờ đang thiết kế hai phương án.
Bày tỏ thống nhất với phương án một, đại biểu cũng lưu ý, cần bảo đảm cơ sở pháp lý rõ ràng, đồng bộ cho các địa phương trong thực hiện việc quản lý cũng như sử dụng và giám sát quá trình sử dụng tài sản công được hình thành trong quá trình thực hiện các hoạt động hỗ trợ sản xuất. Việc quy định thực hiện chính sách hỗ trợ mà không áp dụng quy định quản lý tài sản công đối với loại tài sản có tổng mức vốn hỗ trợ từ ngân sách nhà nước dưới 55 triệu đồng hoặc là tài sản hỗ trợ cho cộng đồng người dân cần bảo đảm dễ thực hiện, tiếp nối được chính sách hỗ trợ của Nhà nước tới đối tượng hộ nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số để tiếp tục duy trì hoạt động phát triển sản xuất và có thể tổ chức thực hiện ngay sau khi nghị quyết được thông qua; không phải ban hành quy định chi tiết, bảo đảm mục tiêu để đẩy nhanh tiến độ thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia. Đồng thời, trong phương án này cũng cần cân nhắc bổ sung quy định để tránh việc trục lợi chính sách, gây thất thoát, lãng phí.
Đại biểu Nguyễn Văn Huy - Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Bình
Đối với phương án hai, đại biểu cho rằng, quy trình bảo đảm chặt chẽ hơn để tránh thất thoát. Tuy nhiên, hiện nay Chính phủ cũng chưa xây dựng được dự thảo mà chương trình mục tiêu quốc gia còn rất ít thời gian, nếu lựa chọn theo phương án hai sẽ mất rất nhiều thời gian và như vậy mục tiêu đẩy nhanh tiến độ không bảo đảm thực hiện được.
Ngoài ra, đại biểu cũng đặt vấn đề, trường hợp người dân không có ý thức mong muốn thoát nghèo, chủ động tạo sinh kế việc làm, thu nhập ổn định thì việc Nhà nước hỗ trợ chuyển giao tài sản công đối với đối tượng hộ gia đình cũng sẽ khó đạt được mục tiêu là duy trì kết quả thực hiện các hoạt động phát triển sản xuất. Do vậy, đề nghị, bên cạnh việc triển khai chính sách thì cần phải tích cực đẩy mạnh các hoạt động mà tuyên truyền, truyền thông để nâng cao ý thức người dân về giảm nghèo bền vững cũng như phát triển kinh tế - xã hội và xây dựng nông thôn mới.
Bảo đảm phân cấp triệt để cho cấp huyện chủ động, linh hoạt trong việc điều hành
Liên quan đến cơ chế thí điểm phân cấp cho cấp huyện trong quản lý, tổ chức thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia, dự thảo nghị quyết thiết kế hai phương án cho cơ chế này. Tán thành phương án thứ hai, đại biểu cho rằng, Hội đồng nhân dân cấp tỉnh căn cứ điều kiện thực tiễn được quyết định lựa chọn một huyện thực hiện thí điểm cơ chế phân cấp, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định giao nhiệm vụ, giao mục tiêu, nhiệm vụ, yêu cầu cụ thể đối với từng chương trình mục tiêu quốc gia cho cấp huyện được lựa chọn thí điểm và Hội đồng nhân dân cấp huyện được quyết định điều chỉnh phương án phân bổ vốn đầu tư công, kinh phí thường xuyên giữa các chương trình mục tiêu quốc gia trong kế hoạch đầu tư công trung hạn, kế hoạch đầu tư vốn hàng năm, dự toán ngân sách nhà nước hằng năm đã được cấp có thẩm quyền giao; cơ cấu nguồn vốn ngân sách nhà nước giữa chi đầu tư, chi thường xuyên của các dự án thành phần không còn đối tượng hỗ trợ để tập trung vốn thực hiện các dự án thành phần khác thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025. Theo đại biểu, phương án này sẽ bảo đảm phân cấp triệt để cho cấp huyện chủ động, linh hoạt trong việc điều hành, cũng như là quản lý, triển khai thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia, đồng thời là cơ sở để phục vụ xây dựng các chương trình mục tiêu quốc gia của giai đoạn tiếp theo.
Tuy nhiên, để tránh việc cảm tính và tùy tiện trong việc lựa chọn huyện thực hiện thí điểm cơ chế này, đại biểu đề nghị, trong nghị quyết của Quốc hội cần phải quy định rõ tiêu chí lựa chọn huyện, điều kiện để thực hiện cơ chế này và trong quá trình triển khai thực hiện, cần chỉ đạo để tránh tình trạng các địa phương chỉ ưu tiên vốn để đầu tư cơ sở hạ tầng mà ít quan tâm đến việc thực hiện các chính sách an sinh, hỗ trợ người dân và không được làm thay đổi cơ cấu vốn đã được Quốc hội quyết nghị thông qua nghị quyết./.