EVFTA: Cơ hội và thách thức với ngành nông nghiệp
Ngày 12/02/2020, Nghị viện châu Âu (EP) đã tiến hành bỏ phiếu phê chuẩn Hiệp định Thương mại Tự do giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (gọi tắt là EVFTA) với tỷ lệ 63,35% số phiếu tán thành. Ngày 30 tháng 3 năm 2020, Hội đồng Châu Âu cũng đã phê duyệt Hiệp định EVFTA.
Quốc hội biểu quyết thông qua Nghị quyết phê chuẩn Hiệp định EVFTA
Về phía Việt Nam, sáng ngày 08/6/2020, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Nghị quyết phê chuẩn Hiệp định EVFTA với tỷ lệ 100% số đại biểu tán thành. Các đại biểu Quốc hội cho rằng, việc phê chuẩn EVFTA là phù hợp với chủ trương, đường lối đối ngoại, hội nhập quốc tế của Đảng và Nhà nước. Đây cũng là hiệp định có chuẩn mực cao nhất, hướng tới một không gian thị trường tiềm năng lớn nhất, trong đó có nhiều quốc gia thuộc nhóm đứng đầu thế giới về thương mại, đầu
Đại biểu Vũ Tiến Lộc: VN-EU sẽ đáp ứng được mục tiêu phát triển và tăng cường tính tự chủ của nền kinh tế
Ông Vũ Tiến Lộc, Đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Bình nhận định: Trong bối cảnh Việt Nam vừa phải đứng trước yêu cầu phục hồi kinh tế vừa phải đứng trước yêu cầu tăng cường tính tự chủ của nền kinh tế, có được đường cao tốc VN-EU sẽ đáp ứng được mục tiêu phát triển, đáp ứng được đa dạng hóa thị trường và tăng cường tính tự chủ của nền kinh tế. Việt Nam, với 80% dân số sống bằng nghề nông, các chuyên gia nhận định, EVFTA sẽ mở ra nhiều cơ hội hơn nữa cho ngành nông nghiệp nước ta, nhất là một số mặt hàng nông sản đang có thế mạnh như: Gạo, thủy sản, cà phê, rau quả… Những năm qua, Việt Nam từng bước khẳng định vị thế cạnh tranh trên thị trường thế giới khi nông sản Việt đã có mặt tại 185 quốc gia và vùng lãnh thổ, đứng thứ 2 Đông Nam Á và thứ 15 thế giới về xuất khẩu.
Theo ông Vũ Tiến Lộc, riêng với thị trường Châu Âu, năm 2019, Việt Nam đã xuất khẩu khoảng 5 tỷ USD nông lâm thủy sản sang thị trường này. Tới đây khi Hiệp định EVFTA có hiệu lực, 99% dòng thuế quan giảm về 0%, tiếp tục mở ra cơ hội lớn cho ngành nông nghiệp. Cụ thể, đối với nhóm hàng thịt trâu bò tươi, ướp lạnh, đông lạnh, thịt heo tươi, đông lạnh... cơ bản thuế sẽ giảm xuống còn 0%. Đối với mặt hàng rau quả, 530/556 dòng thuế về 0% khi hiệp định có hiệu lực. 93% sản phẩm cà phê, hồ tiêu cũng được giảm về 0%.
Ông Nguyễn Quốc Toản, Cục trưởng Cục Chế biến và phát triển thị trường, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho rằng: EVFTA thúc đẩy gia tăng thương mại giữa hai bên, tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu và có tính bổ trợ lẫn nhau. Đối với ngành nông nghiệp nước ta, hiệp định sẽ đem lại nhiều lợi ích khi nhiều mặt hàng nông sản của Việt Nam đang có thế mạnh cạnh tranh và xuất khẩu. EVFTA sẽ tác động sâu từ vấn đề nguyên liệu đầu vào trong sản xuất cho đến khâu tổ chức sản xuất, chế biến và lưu thông…
Cùng với việc người tiêu dùng Việt Nam có cơ hội tiếp cận với các sản phẩm có chất lượng từ những nước tiên tiến EU, đặc biệt là một số sản phẩm trái cây ôn đới, thuỷ sản mà Việt Nam không có, Hiệp định EVFTA cũng đẩy mạnh tái cơ cấu, nâng cao năng lực cạnh tranh nông thuỷ sản của nước ta thông qua chất lượng sản phẩm, truy xuất nguồn gốc, quy cách đóng gói…, góp phần đưa hàng hóa nông, lâm, thủy sản của Việt Nam tham gia sâu hơn vào các chuỗi cung ứng toàn cầu.
Ông Hồ Xuân Hùng, Chủ tịch Tổng hội Nông nghiệp Phát triển nông thôn Việt Nam, cho rằng EVFTA sẽ thúc đẩy ngành nông nghiệp nước ta vươn xa hơn. Tăng xuất khẩu sẽ không chỉ tăng trưởng về đô la mà lớn hơn là tăng niềm tin của người tiêu dùng. Và để tăng được niềm tin của người tiêu dùng, nhất là thị trường EU đòi hỏi khắt khe về chất lượng thì vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm tới đây là vấn đề sống còn của doanh nghiệp, người dân khi gắn với đồng ruộng.
Tại Hội nghị hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu nông, lâm, thủy sản vào thị trường EU, thực thi hiệu quả Hiệp định EVFTA do Bộ Nông nghiệp Phát triển nông thôn Việt Nam phối hợp cùng Bộ Công Thương tổ chức mới đây, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh nhấn mạnh, EU là thị trường có kim ngạch nhập khẩu đứng thứ 2 thế giới, chiếm 14,9% tổng nhập khẩu toàn cầu. Mặc dù EU là thị trường xuất khẩu lớn thứ 2 của Việt Nam, nhưng hàng hóa của chúng ta mới chỉ chiếm khoảng 2% thị phần nhập khẩu của EU. Do vậy, chúng ta đang có cơ hội để tăng trưởng xuất khẩu, đặc biệt là đối với nhóm hàng nông, lâm, thủy sản. Tuy nhiên, EU vẫn là thị trường có yêu cầu rất cao về hàng rào kỹ thuật, đặc biệt là kiểm dịch động, thực vật; quản lý chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm; sở hữu trí tuệ; truy xuất nguồn gốc, chống khai thác bất hợp pháp
Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường: Tính đồng nhất trong hàng hóa là thách thức lớn khi chúng ta hội nhập
Theo Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường, thời cơ để đẩy mạnh xuất khẩu nông sản sang EU là rất lớn nhưng thách thức cũng rất nhiều. Bởi lẽ ngành nông nghiệp của Việt Nam còn nhiều hạn chế: “Khi thị trường mở ra thì tần suất kiểm tra, khối lượng kiểm tra, quy trình kiểm tra sẽ nghiêm khắc hơn, trong khi đó sản xuất nông nghiệp của nước ta vẫn còn nhỏ lẻ là chủ yếu, do đó tính đồng nhất trong hàng hóa là thách thức lớn khi chúng ta hội nhập”. Cũng theo Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường, các điều kiện khắt khe của thị trường EU cũng sẽ là động lực tích cực để thay đổi các tiêu chuẩn, quy chuẩn, lề lối làm việc từ Bộ Nông nghiệp Phát triển Nông thôn tới các địa phương, doanh nghiệp và người nông dân.
Các chuyên gia nhận định: Khi EVFTA đi vào thực thi, sẽ tạo ra sức ép cạnh tranh lớn cho ngành nông nghiệp Việt ngay trên sân nhà do Việt Nam phải mở cửa thị trường với hàng hóa, dịch vụ từ EU. Thực tế, khi EVFTA chưa thực thi, dù đang chịu thuế nhập khẩu cao song giá các sản phẩm nông nghiệp từ EU vẫn rất cạnh tranh so với hàng Việt và đang dần chiếm được tin tưởng của người tiêu dùng Việt. Cụ thể, trong 4 tháng đầu năm nước ta đã nhập khẩu gần 377 triệu USD rau, hoa, quả. 5 tháng đầu năm 2020, Việt Nam cũng đã nhập khẩu tới 1,7 tỷ USD các sản phẩm chăn nuôi, tăng 10,6% so với cùng kỳ năm 2019. Riêng với các sản phẩm từ thịt lợn, Việt Nam nhập khẩu gần 68.000 tấn, tăng gần 300% so với cùng kỳ năm 2019. Đáng chú ý, giá thịt lợn nhập khẩu hiện rẻ hơn khoảng 20% so với thịt nội - dù thịt ngoại từ EU đang chịu thuế 15 - 27%.
Cần phải thay đổi nhận thức, tư duy để hội nhập sâu rộng
Thời gian qua, vai trò và kết quả của hội nhập kinh tế quốc tế đã được thể hiện toàn diện trong các lĩnh vực đời sống kinh tế, trong đó có lĩnh vực nông nghiệp và phát triển nông thôn. Ngay khi Hiệp định EVFTA có hiệu lực, EU sẽ xóa bỏ thuế nhập khẩu đối với khoảng 85,6% số dòng thuế. Với cam kết xóa bỏ gần 100% biểu thuế quan, mở cửa thị trường trong thời gian ngắn, Hiệp định EVFTA được kỳ vọng sẽ là cú hích lớn cho tăng trưởng xuất khẩu và thu hút đầu tư của Việt Nam, nhất là lĩnh vực nông nghiệp Việt Nam đang có nhiều thế mạnh. Cổng Thông tin điện tử Quốc hội đã ghi nhận ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội về vấn đề này
Đại biểu Trần Hoàng Ngân: Nông nghiệp Việt sẽ chịu sức ép cạnh tranh từ hàng nhập khẩu chất lượng cao từ thị trường EU
Phóng viên: Thưa đại biểu, khi Hiệp định EVFTA có hiệu lực sẽ có tác động như thế nào đối với ngành nông nghiệp nước ta?
- Ông Trần Hoàng Ngân, Đại biểu Quốc hội thành phố Hồ Chí Minh: Hiệp định EVFTA là hiệp định thương mại tự do thế hệ mới quan trọng mà Việt Nam tham gia. Hiệp định nâng mối quan hệ thương mại song phương Việt Nam – Liên minh châu Âu lên một tầm cao mới nói riêng và thúc đẩy quá trình hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam nói chung, góp phần vào công cuộc đổi mới và hiện đại hóa đất nước.
Việt Nam có bề dày phát triển nông nghiệp, với nhiều mặt hàng xuất khẩu chủ lực thì Hiệp định sẽ là cơ hội để nhóm ngành nông, lâm, thuỷ sản của nước ta tiếp tục có cơ hội hội thâm nhập sâu hơn, rộng hơn vào 27 nền kinh tế EU, một thị trường lớn với hơn 500 triệu dân.
Bên cạnh những thời cơ thì cũng đặt ra không ít thách thức đối với ngành nông nghiệp nước ta khi phần lớn sản xuất vẫn còn nhỏ lẻ và mang tính tự phát là chủ yếu. Đồng thời, ngành nông nghiệp Việt cũng sẽ chịu sức ép cạnh tranh từ hàng nhập khẩu chất lượng cao từ thị trường EU. Tuy nhiên, cạnh tranh luôn có tính hai mặt. Một mặt, các doanh nghiệp yếu kém sẽ chịu nhiều áp lực. Mặt khác, cạnh tranh sẽ tạo động lực cho các doanh nghiệp đổi mới và sáng tạo.
.png)
Đại biểu Nguyễn Văn Thân: Hàng xuất khẩu sang EU cần thoả mãn quy tắc xuất xứ
- Ông Nguyễn Văn Thân, Đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Bình: Ngay sau khi Hiệp định có hiệu lực, EU cam kết xóa bỏ thuế nhập khẩu đối với khoảng 85,6% số dòng thuế, tương đương 70,3% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang EU. Sau 07 năm, EU sẽ xóa bỏ thuế nhập khẩu đối với 99,2% số dòng thuế, tương đương 99,7% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam. Như vậy, gần 100% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang EU sẽ được xóa bỏ thuế nhập khẩu sau một lộ trình ngắn (07 năm). Đây là cơ hội rất lớn cho các mặt hàng nông nghiệp của nước ta vốn đã có dư địa xuất khẩu tiếp tục có cơ hội mở rộng thị trường, thâm nhập mạnh hơn, sâu hơn trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Tuy nhiên, để được hưởng mức ưu đãi này, hàng xuất khẩu sang EU cần thoả mãn quy tắc xuất xứ. Ngoài ra, doanh nghiệp nước ta chủ yếu là nhỏ lẻ, phần lớn người nông dân có thói quen sản xuất không theo quy chuẩn, trong khi đó, thị trường EU đòi hỏi vô cùng cao về tiêu chuẩn chất lượng. Do vậy, đòi hỏi người dân, doanh nghiệp phải thay đổi tư duy và nhận thức từ khâu sản xuất đến khâu tiêu thụ sản phẩm.
Người dân nào, doanh nghiệp nào đi sớm đáp ứng được các tiêu chuẩn cao của EU thì càng nhanh chóng thành công. Còn nếu bằng lòng với cách làm ăn cổ điển thì sản phẩm của chúng ta chỉ có thể tiêu thụ trong nước, thậm chí thua ngay trên sân nhà vì không thể cạnh tranh với hàng hoá nhập khẩu.
- Ông Nguyễn Ngọc Phương, Đại biểu Quốc hội thành phố Quảng Bình: Hiệp định EVFTA được ký kết sẽ giúp hàng xuất khẩu của Việt Nam có sức cạnh tranh lớn so với hàng hóa cùng chủng loại từ các nước đối thủ cạnh tranh như Trung Quốc và một số nước ASEAN do chênh lệch thuế nhập khẩu từ 10-15% và có thể cạnh tranh bình đẳng về giá với những nước hiện EU không áp dụng thuế quan và hạn ngạch. Như vậy, thị phần thị trường của Việt Nam sẽ rộng lớn hơn. Nông sản Việt Nam sẽ được phát huy hơn và giá trị gia tăng sẽ cao hơn.
Tuy nhiên, nhu cầu sử dụng các sản phẩm ngoại nhập đặc biệt là những sản phẩm có xuất xứ từ châu Âu đang ngày một gia tăng trong thời gian gần đây. Do vậy, khi rào cản thuế quan được gỡ bỏ, hàng châu Âu sẽ dễ dàng thâm nhập vào thị trường Việt Nam, lúc này các doanh nghiệp Việt Nam sẽ gặp sức ép lớn từ phía các doanh nghiệp châu Âu.
Ngoài ra, các doanh nghiệp EU chủ yếu là doanh nghiệp lớn còn ở Việt Nam doanh nghiệp chủ yếu là doanh nghiệp vừa và nhỏ chiếm tới 95%. Chính vì vậy khi tiếp cận với các nước có bề dày phát triển buộc doanh nghiệp nước ta phải thực sự quyết tâm mới có thể cạnh tranh được.
Phóng viên: Để tận dụng hiệu quả các lợi ích từ Hiệp định EVFTA, theo đại biểu ngành nông nghiệp cần phải có những thay đổi như thế nào để nông sản của nước ta không chỉ đứng vững trên sân nhà mà còn xuất khẩu?
- Ông Trần Hoàng Ngân, Đại biểu Quốc hội thành phố Hồ Chí Minh: Với mức độ cam kết cao, tầm ảnh hưởng rộng từ Hiệp định EVFTA, ngành nông nghiệp Việt Nam cần phải thay đổi về nhận thức, tư duy trong hội nhập, đồng thời cải cách thể chế và chính sách để tạo thuận lợi thúc đẩy hơn nữa môi trường kinh doanh, môi trường đầu tư và đảm bảo tuân thủ các cam kết. Theo đó, phải hoàn thiện thể chế, các văn bản pháp luật phải được điều chỉnh tương thích với nội dung của Hiệp định để thúc đẩy qúa trình hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường cũng như thúc đẩy chúng ta phải cải thiện môi trường đầu tư, cải cách hành chính nhiều hơn.
Các doanh nghiệp chủ động tìm hiểu nội dung của EVFTA đặc biệt là các cam kết liên quan tới thuế quan và quy tắc xuất xứ, chủ động điều chỉnh quy trình sản xuất, nguồn nguyên liệu để đáp ứng được quy tắc xuất xứ của Hiệp định. Ngoài ra, cần nâng cao chất lượng sản phẩm, chuyên nghiệp hóa quy trình bán hàng, tích cực xây dựng và quảng bá thương hiệu…
Đại biểu Hoàng Văn Cường: Sản phẩm nông nghiệp cần phải tạo nguồn hàng có chất lượng
- Ông Hoàng Văn Cường, Đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội: Thách thức khi hội nhập với những quốc gia có bề dày phát triển sản xuất nông nghiệp, hoàn thiện thể chế và có kinh nghiệm thị trường đòi hỏi nền nông nghiệp Việt Nam phải thay đổi mạnh mẽ. Trước tiên cần phải tạo nguồn hàng có chất lượng, đáp ứng các yêu cầu khắt khe của Hiệp định và tiêu chuẩn cao của EU.
Đồng thời, có đánh giá chiến lược xem chúng ta có những sản phẩm gì, những ngành hàng nào có thế mạnh để có thể tiếp cận được với thị trường các nước Châu Âu. Từ đó một mặt xây dựng chiến lược phát triển ngành hàng, mặt khác đánh giá những ràng buộc để tìm cách tháo gỡ những khó khăn, thách thức.
Do nông nghiệp Việt Nam vẫn nhỏ lẻ cho nên phải tái cơ cấu một cách quyết liệt. Đặc biệt để giá trị nông sản Việt Nam hội nhập sâu rộng đòi hỏi phải áp dụng khoa học công nghệ với nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp công nghệ cao.
Đại biểu Nguyễn Ngọc Phương: Doanh nghiệp cần phải nắm chắc nội dung hiệp định EVFTA
- Ông Nguyễn Ngọc Phương, Đại biểu Quốc hội thành phố Quảng Bình: Khi Hiệp định có hiệu lực, các cơ quan quản lý, doanh nghiệp phải nắm chắc nội dung hiệp định để từ đó tư vấn cho doanh nghệp, người dân để có những giải pháp khắc phục khó khăn và định hướng cạnh tranh với các nước. Chính phủ và các bộ, ngành thúc đẩy phát triển hỡn nữa dịch vụ logistics phục vụ cho xuất khẩu, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, cải cách thủ tục hành chính, triển khai đồng bộ hoạt động xúc tiến thương mại cho nhóm hàng nông, lâm, thủy sản ở tất cả các cấp độ.... Đồng thời doanh nghiệp cần chủ động hợp tác, liên kết để nâng cao sức mạnh, tạo chuỗi cung ứng thông qua thúc đẩy liên kết sản xuất giữa doanh nghiệp, hợp tác xã và người nông dân, hộ sản xuất; Nâng cao giá trị, chất lượng sản phẩm nhằm củng cố tính cạnh tranh của sản phẩm tại thị trường EU.
Phóng viên: Trân trọng cảm ơn các đại biểu!
EU hiện là đối tác thương mại hàng đầu của Việt Nam với tỷ trọng xuất khẩu của hàng hóa Việt Nam sang EU chiếm khoảng 18,3% và nhập khẩu từ EU là 7,2%. Trong năm 2019, Việt Nam đã xuất khẩu khoảng 5 tỷ USD nông lâm thủy sản sang thị trường Châu Âu. Việc ký kết và thực thi EVFTA hứa hẹn sẽ mở ra nhiều cơ hội mới cho ngành nông nghiệp nước ta, đồng thời góp phần thiết lập quan hệ đối tác bình đẳng, trên cơ sở đôi bên cùng có lợi với một số nền kinh tế phát triển nhất thế giới./.
