Theo đại biểu Hoàng Thị Thu Trang, để chương trình được sớm đi vào cuộc sống một cách có hiệu quả, cần đảm bảo một số yếu tố. Thứ nhất, về nguồn kinh phí phải đảm bảo. Có thể nói đây là vấn đề được nhiều đại biểu Quốc hội cũng như nhiều người dân quan tâm, trăn trở nhất. Sự trăn trở này là có cơ sở, bởi vì trước đây chúng ta cũng đã ban hành ra một số cơ chế, chính sách nhưng không có nguồn lực đảm bảo, nhất là những chính sách về dân tộc và miền núi. Việc bố trí ngân sách Trung ương để đảm bảo thực hiện chính sách này đã khó thì việc địa phương đối ứng để đảm bảo kinh phí thực hiện lại càng khó khăn hơn vì đa số các tỉnh được thụ hưởng chính sách này đều là tỉnh nghèo, hiện đang hưởng trợ cấp từ ngân sách Trung ương.
Để tránh tình trạng chính sách ban hành nhưng không thực hiện được, mang tính dàn trải, lãng phí và không ảnh hưởng đến việc thực hiện các chương trình khác, đại biểu Hoàng Thị Thu Trang cho rằng, cần xây dựng lộ trình giai đoạn và hàng năm, đặc biệt là xác định những việc làm rất cụ thể theo hướng chọn một số dự án trọng tâm, trọng điểm, những dự án mang tính cấp thiết, đột phá và có tính dẫn dắt để làm trước, thay vì thực hiện cùng một lúc 10 dự án như trong dự thảo chương trình. "Chúng ta nên xác định giai đoạn đầu chỉ nên thực hiện tập trung một số dự án. Ví dụ, dự án giải quyết đất ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt, dự án ổn định, sắp xếp lại dân cư, dự án phát triển sản xuất, đầu tư hạ tầng và phát triển giáo dục. Có như vậy thì mới đảm bảo được nguyên tắc mà Nghị quyết số 88 của Quốc hội đã đặt ra, đó là ưu tiên đầu tư có trọng tâm, trọng điểm và đảm bảo hiệu quả, hiệu lực đầu tư" - đại biểu Hoàng Thị Thu Trang nhấn mạnh.
Đại biểu Hoàng Thị Thu Trang - Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Nghệ An.
Về vấn đề tạo kế sinh nhai cho đồng bào dân tộc thiểu số: Cơ bản đồng tình với Dự án 03 của Chính phủ đã trình nhưng từ thực tiễn, đại biểu Hoàng Thị Thu Trang cho rằng, để tạo kế sinh nhai cho đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi thì cần chú trọng 2 vấn đề. Hiện nay, một trong những khó khăn của nông nghiệp miền núi là sản xuất không có đầu ra, giá cả bấp bênh, được mùa thì mất giá, được giá thì mất mùa. Người dân nhiều khi không có động lực để sản xuất. Để giải quyết vấn đề này cần quan tâm hỗ trợ, phát huy mô hình liên kết giữa doanh nghiệp và người dân để đảm bảo đúng định hướng doanh nghiệp là hạt nhân dẫn dắt bà con. Theo mô hình này, doanh nghiệp cũng không cần quá nhiều đất, trong khi nhiều hộ dân tộc thiểu số chưa có đất sản xuất và người dân thì lại phấn khởi sản xuất trên chính mảnh đất của mình, cũng không phải lo về kỹ thuật, không phải lo đầu ra sản phẩm. Làm được sản phẩm nào thì được doanh nghiệp thu mua. Tuy nhiên, trong thực tiễn mô hình này cũng chưa thực sự mạnh mẽ bởi vì nó còn gặp nhiều khó khăn, nhiều khi người dân cũng chưa chung thủy với doanh nghiệp, thị thường tiêu thụ sản phẩm của doanh nghiệp cũng không ổn định...
Đại biểu Hoàng Thị Thu Trang cho rằng, Nhà nước cần có sự quan tâm, hỗ trợ, giải quyết các vướng mắc cho các doanh nghiệp để tạo sự liên kết chặt chẽ và rộng rãi giữa người dân và doanh nghiệp. Vì vậy, cần nghiên cứu thêm một tiểu dự án trong Dự án 03 này, đó là tăng cường thúc đẩy mối liên kết giữa doanh nghiệp và người dân
Đối với dự án 3 này, Quốc hội, Chính phủ nên phân cấp, giao cho các địa phương tự khảo sát, xây dựng đề án riêng cho địa phương mình. Vì mỗi địa phương sẽ có những tiềm năng, lợi thế, có những khó khăn riêng, sẽ xác định những cây, con chủ lực và thế mạnh riêng, tránh tình trạng Quốc hội, Chính phủ xác định một mẫu số chung về cây, con chủ lực dễ dẫn đến tình trạng không sát với thực tiễn của từng địa phương, có thể sẽ dẫn đến tình trạng người dân sản xuất ra một loạt cây, con, sau đó sẽ cung nhiều hơn cầu, dẫn đến tình trạng phải giải cứu nông sản.
Về cơ chế: trong 10 dự án, dự thảo chương trình đưa ra, đại biểu Hoàng Thị Thu Trang nhận thấy cơ bản vẫn là những dự án mang tính hỗ trợ nguồn lực nhiều hơn những dự án mang tính hỗ trợ cơ chế. Trong khi nguồn lực có hạn, để làm giảm đi tính ỷ lại, trông chờ vào ngân sách nhà nước, phát huy được tính tự lực, tự cường của người dân thì việc hỗ trợ cơ chế sẽ phù hợp và quan trọng hơn. Ví dụ, cơ chế về tài chính, tăng tỷ lệ điều tiết ngân sách từ thuế các hoạt động khai thác tài nguyên khoáng sản, thuế từ các dự án lớn trên địa bàn của miền núi như thủy điện sẽ tạo động lực cho các địa phương chăm lo, nuôi dưỡng nguồn thu trên địa bàn./.
