CHỈ ĐỊNH THẦU TIỀM ẨN NHIỀU RỦI RO TRỤC LỢI CHÍNH SÁCH
Dự án Luật Đấu thầu (sửa đổi) là một trong 07 dự án luật được Quốc hội xem xét, cho ý kiến tại kỳ họp thứ 4 này. Đóng góp ý kiến vào dự án Luật, đại biểu Lý Thị Lan - Đoàn Đại biểu Quốc hội (ĐBQH) tỉnh Hà Giang đồng tình với sự cần thiết ban hành Luật Đấu thầu (sửa đổi) cũng như bố cục, nội dung của dự án Luật.
Về chỉ định thầu, đại biểu Lý Thị Lan cho rằng, trên thực tế thực hiện Luật hiện hành năm 2013, đã có những trường hợp việc chỉ định thầu diễn ra dù không thuộc trường hợp chỉ định thầu diễn ra theo quy định tại khoản 1 Điều 22 Luật Đấu thầu năm 2013 do áp dụng cơ chế đặc biệt để thực hiện các dự án cấp bách để tránh việc đấu thầu.
Đại biểu Lý Thị Lan - Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Hà Giang.
Tuy nhiên, khi triển khai lại rất chậm tiến độ hoặc vấn đề quy định về hạn mức được chỉ định thầu cũng đã dẫn đến hiện tượng xé lẻ gói thầu, chia giai đoạn đầu tư để lạm dụng chỉ định thầu, trúng thầu. Để khắc phục tình trạng này trong dự án Luật Đấu thầu (sửa đổi), đại biểu Lý Thị Lan đề xuất về quy định chỉ định thầu cụ thể như sau:
Thứ nhất, đối với những người có thẩm quyền phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu, cần phải xem xét kỹ lưỡng căn cứ trường hợp, điều kiện áp dụng chỉ định thầu khi đưa ra quyết định vì không ai khác người có thẩm quyền và chủ đầu tư phải chịu trách nhiệm pháp luật về quyết định của mình.
Thứ hai, cần tăng cường tính công khai, minh bạch các vấn đề liên quan đến gói thầu để người dân và các cơ quan thông tin, báo chí có thể tham gia theo dõi, giám sát, thanh tra để phát hiện vi phạm, sai sót về việc áp dụng hình thức chỉ định thầu trái quy định.
Thứ ba, cần sửa đổi quy định rõ ràng, cụ thể, chi tiết đối với dự án BT, BOT, đặc biệt các dự án về cơ sở hạ tầng. Cụ thể về quy trình lựa chọn nhà thầu, trình tự, thủ tục chỉ định, các điều kiện nhà đầu tư, nhà thầu phải đáp ứng và xử lý các sai phạm của nhà đầu tư, nhà thầu.
Thứ tư, cần sửa đổi giảm bớt các thủ tục rườm rà, không cần thiết trong quy trình đấu thầu; đưa ra những quy định rõ ràng hơn thế nào là gói thầu cấp bách, vì lợi ích quốc gia, đặc biệt và giảm bớt tình trạng chỉ định thầu đối với các công trình dùng ngân sách Nhà nước. Không quy định về hạn mức chỉ định thầu, tránh tình trạng xé nhỏ gói thầu. Phải có cơ chế báo cáo, giám sát chặt chẽ, có chế tài xử phạt, trách nhiệm cụ thể đối với các cấp quản lý từ chủ đầu tư đến các Bộ, ngành, địa phương.
Về tư cách hợp lệ của nhà thầu, nhà đầu tư, đại biểu Lý Thị Lan cho rằng, Điểm c khoản 1 Điều 5 dự thảo quy định điều kiện nhà thầu, nhà đầu tư có tư cách hợp lệ khi “không thuộc trường hợp mất khả năng thanh toán theo quy định của pháp luật về phá sản hoặc pháp luật của nước mà nhà thầu được cấp Quyết định thành lập hoặc Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp hoặc các tài liệu tương đương khác”.
Theo đại biểu Lý Thị Lan, việc Ban soạn thảo quy định như vậy là chưa rõ ràng. Như thế nào được cho là “mất khả năng thanh toán” và nội dung này có áp dụng theo quy định tại Luật Phá sản năm 2014 không? Ngoài ra, nhà thầu, nhà đầu tư phải chứng minh mình không “mất khả năng thanh toán ” như thế nào. Vì vậy, đại biểu đại biểu Lý Thị Lan đề nghị Ban soạn thảo xem xét quy định rõ vấn đề này để đảm bảo thuận lợi khi tổ chức thực hiện.
Về đền bù chi phí khi hủy thầu, Khoản 4 Điều 17 dự thảo Luật Đấu thầy (sửa đổi) quy định “Tổ chức, cá nhân vi phạm quy định pháp luật về đấu thầu dẫn đến hủy thầu theo quy định tại điểm c, d khoản 1 và điểm c, d khoản 2 Điều này phải đền bù chi phí cho các bên liên quan để bù đắp chi phí đấu thầu lại và bị xử lý theo quy định của pháp luật”.
Đại biểu Lý Thị Lan cho rằng, quy định về cơ chế đền bù chi phí như dự thảo Luật là chưa rõ, đền bù như thế nào, các bên liên quan phải khởi kiện ra tòa đòi bồi thường thiệt hại theo pháp luật dân sự hay là theo trình tự thủ tục nào? Đây là quy định quan trọng, góp phần tạo tính cạnh tranh, minh bạch của hoạt động đấu thầu và bảo vệ quyền lợi chính đáng của các nhà thầu tham dự thầu. Đại biểu Lý Thị Lan đề nghị Ban soạn thảo quy định rõ ràng và cụ thể hơn về đền bù chi phí khi hủy thầu trong các trường hợp trên./.
