(VOV)_ Trao đổi với báo giới, Thứ trưởng Nguyễn Thành Biên cho biết, năm 2007, kim ngạch xuất khẩu Việt Nam đạt gần 49 tỷ USD, tăng 21,9% so với năm 2006. Để có được thành công đó, các Tham tán thương mại đã góp một phần đáng kể vào việc cung cấp thông tin, tìm kiếm đối tác, tổ chức giao thương, hỗ trợ doanh nghiệp trong việc tiếp cận và phát triển thị trường xuất khẩu… Tuy nhiên, trước những thách thức hội nhập và biến động của một số thị trường nhập khẩu lớn đòi hỏi Tham tán cần đổi mới vai trò cũng như phương pháp làm việc trong điều kiện mới.
PV: Thưa Thứ trưởng, tại Hội nghị tham tán các năm trước chúng ta vẫn nói nhiều đến sự thiếu liên kết giữa Tham tán và doanh nghiệp làm ảnh hưởng đến chỉ tiêu xuất khẩu. Xin ông cho biết đến nay vấn đề này đã được cải thiện chưa?
Thứ trưởng Nguyễn Thành Biên: Quan hệ giữa các tham tán và doanh nghiệp về cơ bản đã có nhiều tiến bộ nhưng chưa có đột biến. Hiện vẫn còn tồn tại thực trạng là Tham tán không biết rõ doanh nghiệp có thế mạnh như thế nào, sức cạnh tranh đến đâu, phải cải tiến hàng hoá ra sao… để xâm nhập hiệu quả thị trường. Ngược lại, doanh nghiệp thông qua Tham tán còn biết rất hạn chế về thông tin thị trường, về các kênh nhập khẩu, lưu thông phân phối... Trong khi đó, ngoài kênh trực tiếp thì cầu nối giữa Tham tán và doanh nghiệp như: Vụ Thị trường ngoài nước (Bộ Công Thương), Cục Xúc tiến thương mại, Trung tâm Xúc tiến thương mại tại các địa phương... hiện nay hoạt động vẫn còn hạn chế, ảnh hưởng không nhỏ tới công tác xúc tiến thương mại nói chung…
Tuy nhiên, tôi cũng xin khẳng định, các thông tin về việc Tham tán không đáp ứng được yêu cầu công việc, hứa với doanh nghiệp rồi... bỏ đấy trong năm qua đã giảm, và thậm chí là không có. Đến nay, chúng tôi chưa nhận được phản ánh nào của doanh nghiệp và người dân về vấn đề này.
PV: Sau hơn 1 năm Việt Nam gia nhập WTO, ông đánh giá như thế nào về vai trò của các Tham tán thương mại trong việc giúp doanh nghiệp tận dụng lợi thế để đẩy mạnh xuất khẩu?
Thứ trưởng Nguyễn Thành Biên: Sau 1 năm Việt Nam gia nhập WTO, kinh tế đã có nhiều khởi sắc: xuất khẩu tăng mạnh, đặc biệt thu hút vốn đầu tư trực tiếp (FDI) đạt 20,7 tỷ USD. Có được kết quả đó một phần là nhờ một số Tham tán ở các khu vực đã làm tốt công tác tuyên truyền, phổ biến các kết quả ta đạt được trong đàm phán gia nhập WTO, giúp các doanh nghiệp, hiệp hội tận dụng hiệu quả các lợi thế ưu đãi.
Tuy nhiên đánh giá chung thì công việc còn nhiều, đòi hỏi các Tham tán phải phát huy vai trò của mình tốt hơn nữa trong việc hỗ trợ doanh nghiệp mở rộng thị trường xuất khẩu. Muốn làm được như vậy thì các Tham tán cũng như các Vụ trực thuộc Bộ cần có sự gắn kết rõ ràng, minh bạch và có hệ thống hơn trong công tác tuyên truyền, khuyến cáo với doanh nghiệp.
PV: Nhiều Tham tán cho biết lực lượng của họ ở các khu vực rất mỏng, khó lòng đảm nhiệm được một khối lượng lớn công việc. Xin Thứ trưởng cho biết hướng giải quyết vấn đề này đang được Bộ Công thương tính toán như thế nào?
Thứ trưởng Nguyễn Thành Biên: Đội ngũ Tham tán thương mại ở các nước cũng như cán bộ làm công tác thị trường ngoài nước của Bộ Công Thương hiện nay còn nhiều khó khăn về biên chế, kinh phí, trình độ, cơ sở đào tạo... Hiện Bộ Công thương đang có kế hoạch cải tiến nguồn nhân lực cho đội ngũ Tham tán. Lãnh đạo Bộ đã giao cho Cục Xúc tiến thương mại và các Vụ thị trường ngoài nước thông qua các dự án hợp tác với Pháp tổ chức khóa đào tạo Tham tán thương mại, ổn định đội ngũ giáo viên giảng dạy cho các Tham tán...
Chúng tôi cũng đang thực hiện các công việc theo quyết định của Thủ tướng về việc sắp xếp lại biên chế của cơ quan đại diện Việt Nam tại nước ngoài, trong đó có các Tham tán thương mại, theo hướng gọn nhẹ, tinh giản nhưng vẫn đạt được yêu cầu đề ra. Dự kiến trong thời gian tới, chúng tôi sẽ bổ sung thêm thương vụ ở một số nước. Chẳng hạn, hiện chúng ta mới có Thương vụ Việt Nam tại Bỉ, trong khi đó Thương vụ ở đây phải giải quyết công việc với tất cả các thành viên EU. Do vậy chúng tôi sẽ bàn với Bộ Ngoại giao và Bộ Nội vụ theo hướng sẽ thành lập Thương vụ Việt Nam tại EU.
Ngoài ra, Bộ cũng dự kiến sẽ mở thêm thương vụ tại một số thị trường mới như châu Phi, châu Mỹ Latin...; điều chỉnh biên chế tại một số thương vụ lâu nay không phát huy được tác dụng, nếu xét thấy cần thiết thì giảm hoặc rút Tham tán sang thị trường khác...
PV: Theo Thứ trưởng, để thực hiện tốt nhiệm vụ thúc đẩy mở rộng thị trường xuất khẩu như Thủ tướng đã yêu cầu tại Hội nghị tham tán 2008 vừa diễn ra thì các Tham tán cần phải làm gì, và vai trò của Bộ trong việc tạo điều kiện giúp các tham tán hoàn thành công việc của mình đến đâu?
Thứ trưởng Nguyễn Thành Biên: Năm 2008 chúng ta có nhiều cơ hội thuận lợi cho phát triển xuất khẩu, nhưng cũng sẽ gặp nhiều khó khăn do kinh tế thế giới đang có những biến động bất lợi, giá cả thị trường tăng cao, một số thị trường lớn biểu hiện trì trệ. Trong bối cảnh như vậy, các Tham tán phải làm tốt hơn nữa công tác thị trường ngoài nước, trong đó yêu cầu đầu tiên là phải đổi mới cơ chế, hình thức, cũng như nội dung hoạt động xúc tiến thương mại. Lâu nay, Tham tán không được trực tiếp tham gia việc thẩm định các chương trình xúc tiến thương mại quốc gia. Thời gian tới, vai trò của các Tham tán vấn đề này sẽ cần được thay đổi. Các Tham tán cần chủ động đề xuất các chương trình xúc tiến thương mại, đặc biệt là đề xuất các chương trình xúc tiến thương mại quốc gia; chủ động kết nối với các doanh nghiệp ở nước ngoài để làm sao khi doanh nghiệp Việt Nam sang tìm hiểu thị trường là có điều kiện trực tiếp tiếp xúc với doanh nghiệp bạn. Ngoài ra, Bộ cũng khuyến khích các Tham tán thương mại mời các doanh nghiệp nước ngoài, nhất là trong lĩnh vực nhập khẩu, phân phối, bán buôn bán lẻ vào Việt Nam để khảo sát thị trường, giao thương ký kết hợp đồng.
Tới đây, Bộ Công thương sẽ công khai các hộp thư điện tử, website… của các Tham tán cũng như cơ quan thương vụ trên hệ thống tin học của Bộ để các doanh nghiệp có thể biết và liên lạc. Chúng tôi sẽ tạo điều kiện làm sao để các Tham tán có thêm thông tin về các doanh nghiệp trong nước và thông tin thị trường nhiều hơn nữa. Bên cạnh đó, chúng tôi cũng sẽ cải tiến hệ thống tin học của Bộ để duy trì kênh thông tin liên lạc giữa Tham tán với doanh nghiệp, giữa Tham tán về các cơ quan trực thuộc Bộ luôn hoạt động hiệu quả.
PV: Xin cảm ơn Thứ trưởng!