Tiếp thu đầy đủ các ý kiến thảo luận của đại biểu Quốc hội tại tổ và hội trường
Báo cáo giải trình làm rõ một số nội dung tại phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng nêu rõ, phải xác định đây là một vấn đề lớn và khó, có ý nghĩa hết sức quan trọng không chỉ đối với kinh tế mà còn đối với cả các vấn đề về xã hội và hệ thống y tế ở nước ta, không chỉ là tác động trong ngắn hạn mà cả trong trung hạn và đặc biệt là chúng ta chưa có tiền lệ về việc này bao giờ.
Trước đây, để đối phó với một số cuộc khủng hoảng tài chính, tiền tệ đã có một số chính sách được ban hành nhưng tính chất, phạm vi và đối tượng thì hẹp hơn, quy mô nhỏ hơn. Do vậy, Chính phủ đã khẩn trương, nghiêm túc tổ chức nghiên cứu, bám sát chủ trương của Đảng, các nghị quyết của Quốc hội và tình hình thực tiễn, điều kiện cụ thể của đất nước ta, nghiên cứu kinh nghiệm của các quốc gia trên thế giới và các bài học rút ra từ các gói kích thích kinh tế của nước ta trước đây.
Bên cạnh đó, có tham vấn các tổ chức quốc tế, các chuyên gia trong và ngoài nước, các doanh nghiệp, hiệp hội, ý kiến các bộ, ngành, địa phương, đặc biệt là đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan của Quốc hội, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Chủ tịch Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội để xây dựng và hoàn thiện chương trình phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội cũng như đề án về chính sách tài khóa, tiền tệ để hỗ trợ chương trình để trình Quốc hội.
Theo Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, hầu hết các đại biểu đều nhất trí với sự cần thiết, quan điểm, mục tiêu và các nội dung của chính sách tài khóa, tiền tệ để hỗ trợ thực hiện chương trình, các chính sách này cần sớm được ban hành, đi vào thực tiễn một cách hiệu quả để hỗ trợ người dân, người lao động và doanh nghiệp vượt qua khó khăn, khôi phục sản xuất, kinh doanh và góp phần sớm đưa đất nước ta nhanh chóng quay trở lại quỹ đạo tăng trưởng và phát triển, thực hiện thắng lợi mục tiêu của các kế hoạch 5 năm và chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm đã đề ra nhiều.
.jpg)
Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng
Nhiều ý rất xác đáng của các đại biểu Quốc hội về vai trò, vị trí, tầm quan trọng của chính sách tài khóa, tiền tệ để hỗ trợ chương trình và coi đây là một nguồn lực bổ sung quan trọng bên cạnh các nguồn lực 5 năm và hàng năm đã được Quốc hội quyết định, giúp nền kinh tế sớm tận dụng cơ hội, vượt qua khó khăn, thách thức để phục hồi, phát triển. Các mục tiêu của chính sách được xây dựng gắn kết chặt chẽ với các mục tiêu của chiến lược và các kế hoạch 5 năm, như ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn, kiểm soát lạm phát, phục hồi để phát triển bền vững.
Các chính sách được xây dựng bám sát các quan điểm, nguyên tắc là phải gắn kết chặt chẽ giữa chính sách tài khóa và tiền tệ, hỗ trợ cả phía cung và cầu, có quy mô đủ lớn, có thời gian đủ dài và giải ngân được ngay. Chính sách đưa ra cần đúng, trúng và hiệu quả, có trọng tâm, trọng điểm, tránh dàn trải, đáp ứng cả về nhu cầu ngắn hạn và dài hạn. Nâng cao và củng cố niềm tin của doanh nghiệp, nhà đầu tư, triển khai phải nhanh, quyết liệt và kịp thời, bảo đảm tính công bằng, hài hòa, hợp lý giữa các ngành, lĩnh vực, giữa các địa phương vùng, miền.
Thay mặt Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và đầu tư ghi nhận, tiếp thu những ý kiến tâm huyết, sâu sắc và trách nhiệm của các vị đại biểu Quốc hội. Bộ trưởng cho biết, các ý kiến sẽ được nghiêm túc tiếp thu, nghiên cứu, xây dựng và cụ thể hóa trong các văn bản hướng dẫn cũng như trong quá trình chỉ đạo, điều hành thực hiện các chính sách cũng như chương trình trong năm 2022 vào năm 2023, bảo đảm thiết thực và hiệu quả nhất.
Quy mô tổng thể chính sách tài khóa được tính toán kỹ lưỡng
Về quy mô tổng thể chính sách, tài khóa, tiền tệ và phương thức huy động, Bộ trưởng cho biết, Chính phủ đã nghiên cứu và đánh giá tình hình phát triển các ngành, lĩnh vực nói riêng và kinh tế - xã hội nói chung, những khó khăn trong sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp, người dân người lao động và nhu cầu hỗ trợ. Khả năng huy động nguồn lực và hấp thụ của nền kinh tế để xây dựng chính sách tài khóa, tiền tệ với quy mô phù hợp. Trên cơ sở đó, đề xuất các quy mô, phạm vi, đối tượng và lộ trình thực hiện của từng chính sách, như chính sách miễn, giảm thuế ngay trong năm 2022, năm đầu thực hiện chương trình có thể thực hiện được ngay 100%. Hỗ trợ đầu tư công, nhất là y tế cơ sở, y tế dự phòng, hạ tầng giao thông chiến lược cần phải có thời gian để hoàn tất các công tác chuẩn bị, nên cần phải có sự điều hòa linh hoạt giữa kế hoạch đầu tư trung hạn và chính sách tài khóa để hỗ trợ đầu tư công trong chương trình, nhằm giải ngân hiệu quả nguồn lực bổ sung quan trọng này.
Để đảm bảo nguồn vốn phục vụ triển khai, trước hết Chính phủ thực hiện nghiêm túc và đầy đủ việc triển khai tiết kiệm các khoản chi từ ngân sách nhà nước, phấn đấu tăng thu và thông qua đẩy mạnh lộ trình cải cách thuế, chống thất thu, chuyển giá, trốn thuế, thoái vốn, cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, v.v. sau đó mới đến huy động các nguồn vốn vay từ trái phiếu Chính phủ trong nước, rồi mới đến vay ODA và từ các tay tài trợ nước ngoài.
Bộ trưởng nhấn mạnh, việc đề xuất quy mô tổng thể và phương thức, lộ trình huy động, giải ngân các nguồn vốn cho từng năm đã được Chính phủ tính toán trên quan điểm giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế và cơ bản đáp ứng được yêu cầu. Trong đó, năm 2022 sẽ thực hiện và giải ngân khoảng 42% tổng số vốn của chương trình, phần còn lại sẽ thực hiện và giải ngân trong năm 2023.
Liên quan đến phân bổ và quản lý, sử dụng thực hiện nguồn vốn từ các chính sách tài khóa và tiền tệ một cách hiệu quả. Trước hết, phải tuân thủ các quy định của pháp luật hiện hành, nhất là đối với chính sách tài khóa, ngoài ra phải đáp ứng được các nguyên tắc, tiêu chí phân bổ của chương trình. Trên cơ sở quan điểm, mục tiêu của chính sách thì Chính phủ đã nghiên cứu và đề xuất hỗ trợ có trọng tâm, trọng điểm, vừa đáp ứng nhu cầu trước mắt, vừa phục vụ nhu cầu tăng trưởng, phát triển bền vững lâu dài, thúc đẩy cả cung và cầu của nền kinh tế, chính sách tập trung vào các ngành, lĩnh vực cần thiết trước mắt để đảm bảo nâng cao năng lực phòng, chống dịch bệnh gắn với nâng cao năng lực về hiện đại hóa các trung tâm chuyên sâu CDC cấp vùng, bệnh viện tuyến trung ương, hỗ trợ nâng cao năng lực giải quyết việc làm, đào tạo lao động, phục hồi ngành du lịch, v.v.. Tiếp đó, phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng giao thông chiến lược, kết nối các cửa khẩu phía Đông Bắc, các khu công nghiệp, khu kinh tế, ..
Phân bổ nguồn vốn đảm bảo công bằng nhưng không cào bằng
Ngoài ra, Bộ trưởng cũng nêu rõ, việc phân bổ nguồn vốn cũng bảo đảm hài hòa giữa các vùng miền, tạo động lực mới cho phát triển, đảm bảo công bằng nhưng không cào bằng, xác định thứ tự ưu tiên đầu tư, ưu tiên ngành, lĩnh vực có tính lan tỏa. Nhìn chung, chính sách đã được chuẩn bị nghiêm túc, bảo đảm thiết thực, có hiệu quả đến quá trình phục hồi và phát triển kinh tế. Tuy nhiên, như nhiều đại biểu Quốc hội đã phát biểu, đây là một chương trình quy mô tương đối lớn, thời gian thực hiện của chương trình tương đối ngắn và khả năng hấp thụ để đảm bảo đạt được hiệu quả cũng như mục tiêu đề ra của chương trình đó là một thách thức rất lớn đối với nền kinh tế nước ta hiện nay.
Do vậy, vấn đề quan trọng nhất đó là bảo đảm cho sự thành công của chính sách chính là khâu tổ chức thực hiện ở các cấp, các ngành sau khi các chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ chương trình được Quốc hội thông qua, đấy là khâu tổ chức thực hiện như các đại biểu đã nêu. “Đây vừa phải xác định là một nhiệm vụ, trách nhiệm nặng nề đối với cả hệ thống chính trị, các cấp, các ngành, đòi hỏi mỗi chúng ta phải phát huy trách nhiệm, nỗ lực, cố gắng đóng góp sức mình vào thành công chung. Chính phủ mong muốn và đề nghị các đại biểu Quốc hội sẽ phát huy vai trò chủ động, tích cực tham gia giám sát quá trình thực hiện chính sách tài khóa, tiền tệ ngay sau khi được Quốc hội thông qua tại địa phương mình sinh sống, ứng cử và làm việc…”, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư khẳng định.
Bộ trưởng cũng cho biết thêm, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã chủ động phối hợp với các Ủy ban của Quốc hội, các bộ, ngành hoàn thiện dự thảo nghị quyết của Quốc hội. Đồng thời, Bộ cũng đã chủ động xây dựng và trình ban hành nghị quyết của Chính phủ để các cấp, các ngành có thể thực hiện được các chính sách này được ngay sau khi Quốc hội thông qua Nghị quyết này.
Về các cơ chế, chính sách đặc thù, ngoài chính sách tài khóa và tiền tệ, Chính phủ trình Quốc hội 3 cơ chế đặc thù. Đây là những quy định mới chưa được quy định tại các văn bản quy phạm pháp luật nên Chính phủ trình Quốc hội cho phép thí điểm thực hiện đối với các dự án thuộc chương trình và việc thực hiện các quy định này sẽ rút ngắn được thời gian đối với công tác đấu thầu của các dự án đầu tư công, đấu giá quyền khai thác khoáng sản và cấp phép. Các cơ chế, chính sách đặc thù này cũng huy động được sự tham gia của các địa phương trong việc thực hiện các dự án đầu tư đường cao tốc đi qua tại địa phương mình.
Công tác giải phóng mặt bằng, tái định cư, cấp phép cho các mỏ vật liệu bảo đảm cung cấp vật liệu cho dự án, kiểm soát giá nhân công, vật tư, đảm bảo an ninh, trật tự trên địa bàn. Đây là những chính sách đặc thù, rất có ý nghĩa trong thời điểm hiện nay, vừa góp phần đẩy nhanh tiến độ dự án sử dụng hiệu quả nguồn lực bổ sung từ chương trình, đẩy nhanh tiến độ giải ngân và quan trọng hơn là góp phần nâng cao năng lực, sức cạnh tranh của nền kinh tế, sớm thực hiện được các mục tiêu chiến lược về phát triển hệ thống đường cao tốc của Việt Nam mà đã được Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng đề ra. Bộ trưởng nêu rõ, Chính phủ sẽ chịu trách nhiệm tổ chức thực hiện và huy động sự tham gia ngay từ đầu của Kiểm toán nhà nước và các cơ quan chức năng để bảo đảm công khai, minh bạch, chống tiêu cực, tham nhũng, lợi ích nhóm, báo cáo Quốc hội kết quả thực hiện sau khi kết thúc thời hạn thực hiện chức trách.
Chính phủ đã nhận diện và chuẩn bị các giải pháp để kiểm soát rủi ro
Đối với kiểm soát rủi ro và phòng, chống tham nhũng, lãng phí, lợi ích nhóm. Do quy mô của chính sách tài khóa, tiền tệ để hỗ trợ chương trình phục hồi là khá lớn, bên cạnh đánh giá tác động của chính sách thì Chính phủ đã nhận diện và chuẩn bị các giải pháp để kiểm soát rủi ro có thể xảy ra, nhất là về áp lực lạm phát gia tăng trong năm 2022 và 2023 do cộng hưởng từ các biện pháp hỗ trợ và tác động của các yếu tố bên ngoài. Trong quá trình thực hiện, Chính phủ sẽ theo dõi chặt chẽ, thường xuyên diễn biến tình hình giá cả trong nước và thế giới để kịp thời có phản ứng, chính sách phù hợp để kiểm soát lạm phát, để nâng cao tính công khai, minh bạch và chống tiêu cực, tham nhũng, xin cho, lợi ích nhóm, tăng cường kiểm tra, giám sát, kiểm toán, thanh tra, nhất là trước, trong quá trình xây dựng công trình.
Bộ trưởng cho biết, Chính phủ sẽ đề nghị Kiểm toán nhà nước và yêu cầu các cơ quan liên quan tham gia vào cuộc ngay từ đầu việc triển khai thực hiện các cơ chế, chính sách đặc thù, nhất là các cơ chế chỉ định thầu, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin để bảo đảm năng suất, hiệu quả, hiệu lực trong quản lý. Bên cạnh đó, trong thời gian tới Chính phủ sẽ tiếp tục rà soát và đề xuất sửa đổi, hoàn thiện các quy định, thực hiện quyết liệt, khơi thông các điểm nghẽn, giải phóng các nguồn lực phát triển, tập trung nâng cao hơn nữa năng lực quản trị quốc gia, hiệu quả công tác xây dựng, thi hành pháp luật, giải quyết các vướng mắc trong thủ tục hành chính, đẩy nhanh thủ tục phê duyệt, điều chỉnh các chính sách mới, giải quyết các bất cập làm cản trở doanh nghiệp phát triển, nhất là khu vực tư nhân, phấn đấu thực hiện thắng lợi mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội 5 năm đã được Quốc hội đề ra và thực hiện hiệu quả chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội../.