Phiên chất vấn và trả lời chất vấn của Ủy ban Thường vụ Quốc hội
Đại biểu Nguyễn Hữu Thông – Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Thuận đặt vấn đề qua việc đấu giá đất được dư luận xã hội quan tâm gần đây có ý kiến cho rằng quy định Luật Đấu giá tài sản về tiền đặt cọc tham gia đấu giá 20% là thấp, chưa có chế tài để hạn chế, ngăn chặn việc các doanh nghiệp trả giá rất cao để bỏ cọc. Thời gian nộp tiền trúng đấu giá đất là khá dài và khác nhau, dễ bị lợi dụng để bỏ cọc số tiền để trục lợi do giá lên ở những nơi khác là cao hơn so với số tiền đặt cọc.
Trong khi đó, đại biểu Đỗ Thị Việt Hà – Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Giang cho rằng, đấu giá quyền sử dụng đất thời gian qua có hiện tượng tham gia đấu giá để đầu cơ, găm hàng thổi giá, thao túng thị trường để trục lợi. Dẫn đến tình trạng sau khi trúng đấu giá, có những diện tích đất bị bỏ hoang, không hoặc chậm đầu tư gây lãng phí. Một số cử tri cũng đã đề xuất cần rà soát, hoàn thiện các quy định về xác định giá khởi điểm đấu giá đất để đảm bảo khách quan, minh bạch, phù hợp với giá thị trường. Đại biểu Đỗ Thị Việt Hà ch biết, đây cũng là nhiệm vụ được Quốc hội giao cho Chính phủ tại Nghị quyết số 82 và Thủ tướng Chính phủ cũng đã giao Bộ Tài nguyên và Môi trường tại Chỉ thị số 40 cần quy định chặt chẽ hơn về điều kiện, năng lực tài chính của người tham gia đấu giá, quy định chế tài xử lý mạnh hơn đối với trường hợp được giao đất nhưng không đầu tư hoặc chậm đầu tư, bổ sung chế tài xử lý đối với trường hợp người trúng đấu giá đất nhưng không nộp tiền trúng đấu giá. Đại biểu đề nghị Bộ trưởng Bộ Tư pháp cho biết trách nhiệm và quan điểm về những vấn đề trên.
Đại biểu Đỗ Thị Việt Hà – Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Giang
Cho biết, có ý kiến cho rằng pháp luật về đấu giá còn quá phức tạp, còn có nhiều quy định khác nhau ở các luật, nhiều cơ quan tham gia nên khó xác định và quy trách nhiệm trong quản lý nhà nước, đại biểu Nguyễn Văn Hiển – Đoàn ĐBQH tỉnh Lâm Đồng đề nghị Bộ trưởng Bộ Tư pháp cho biết quan điểm và giải pháp về vấn đề này.
Trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long nêu rõ, đấu giá tài sản là một câu chuyện giao dịch mua bán bình thường và phổ quát ở trong nền kinh tế thị trường. Rất nhiều nước có truyền thống bán đấu giá từ hàng trăm năm nay. Ở nước ta thực tế phát triển đấu giá và quy định pháp luật đấu giá muộn hơn nhiều, bắt đầu từ năm 1996 khi Chính phủ ban hành Nghị định về quy chế đấu giá tài sản.
Bộ trưởng Bộ Tư pháp cho hay quy định pháp luật của nước ta có một số khác biệt so với các nước trên thế giới. Cụ thể, về pháp luật điều chỉnh, chỉ có Việt Nam và Trung Quốc có luật, còn các nước khác chủ yếu theo Bộ luật Dân sự hoặc thậm chí không có quy định riêng. Tài sản đấu giá thì các nước chủ yếu là tư nhân, tài sản tư nhân. Việt Nam cho đến giai đoạn 2018-2021 trong số 110.000 cuộc đấu giá thành thì chỉ có 50 cuộc là tài sản tư nhân. Về giá khởi điểm không có quy định, chủ yếu là do các bên thỏa thuận, thậm chí bắt đầu bằng 0. Về tiền đặt trước và sau này chuyển thành tiền đặt cọc, kinh nghiệm và thực tiễn của các nước có khác nhau nhưng cũng nằm từ 5% cho đến 20%, một số nước 25%. Có những nước tăng lên đến 25% giá khởi điểm lại có mức trần, như không quá 25.000 đôla. Nguyên tắc của đấu giá dân sự là được càng nhiều tiền càng tốt.
Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long tham gia trả lời chất vấn
Bày tỏ nhất trí cao với nhận xét, đánh giá của đại biểu Nguyễn Văn Hiển, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cũng cho rằng, pháp luật đấu giá của nước ta quy định ở nhiều nơi, nhiều tác nhân tham gia vào đây và nhiều bộ, ngành có liên quan. Bộ trưởng chỉ rõ, chúng ta có Luật Đấu giá quy định về trình tự, thủ tục và những nguyên tắc chung nhất của đấu giá. Tuy nhiên, khi đi vào các quy định về pháp luật nội dung thì theo pháp luật chuyên ngành. Chẳng hạn như đấu giá tần số viễn thông là theo Luật Tần số viễn thông. Các vấn đề liên quan đến sử dụng đất thuộc nhánh pháp luật về đất đai. Giao dịch bảo đảm theo giao dịch bảo đảm hoặc theo thi hành án dân sự. Qua tổng hợp cho thấy có trên dưới 20 loại tài sản quy định bán đấu giá thì cũng chừng ấy các luật khác nhau. Về chế tài để áp dụng trong trường hợp có vi phạm về đấu giá cũng được điều chỉnh theo chế tài dân sự, hành chính và hình sự. Vấn đề đặt ra là phải đồng bộ hóa để áp dụng cho thuận tiện, cho dễ dàng và đưa về cùng một mặt bằng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp nhấn mạnh.
Liên quan đến vấn đề giá khởi điểm đấu giá đất, Bộ trưởng Bộ Tư pháp cho biết, giá khởi điểm thì liên quan đến quyền sử dụng đất, áp dụng theo quy định của pháp luật về đất đai, ngoài ra Điều 14 Nghị định 43 quy định rất cụ thể về năng lực tài chính và yêu cầu về ký quỹ… được tham gia đấu giá.
Liên quan đến vụ việc đấu giá đất Thủ Thiêm, theo Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long, câu chuyện này là theo cơ chế thị trường và khi phát hiện được các dấu hiệu bất bình thường có thể chứng minh được thì sẽ xử lý. Khung pháp luật hiện hành và quy định của pháp luật hiện hành tương đối đầy đủ để xử lý. Bộ trưởng Bộ Tư pháp cũng cho rằng cần phải có một số các giải pháp, trước mắt là tiếp tục thực hiện Chỉ thị 40 của Thủ tướng Chính phủ về công tác đấu giá tài sản năm 2020. Ngoài ra, một số vấn đề về trình tự, thủ tục cần quy định một cách chặt chẽ hơn trong Luật Đấu giá tài sản và rà soát lại các khung liên quan đến tiền đặt cọc, các khoản tiền thu có liên quan trong pháp luật về đất đai.