Trong Phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại Phiên họp thứ 9 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, nhiều đại biểu Quốc hội đã chất vấn Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà liên quan đến vấn đề quản lý đất đai. Theo đó, các đại biểu nêu vấn đề, dư luận, cử tri quan tâm là việc đấu giá đất tại nhiều nơi có hiện tượng bắt tay ngầm, có nhiều trường hợp nhà đầu tư trả giá “trên trời” rồi âm thầm bỏ cọc. Kết quả phiên đấu giá cao bất thường, gấp nhiều lần giá khởi điểm, điển hình như cuộc đấu giá đất tại Khu đô thị mới Thủ Thiêm, Tp.Hồ Chí Minh trong thời gian vừa qua. Điều đó làm nhiễu loạn thị trường, đẩy giá đất các khu vực lân cận lên cao, tạo ra hiện tượng sốt đất ảo, thiết lập mặt bằng giá đất mới khiến quá trình giải phóng mặt bằng, triển khai dự án gặp nhiều khó khăn, gây mất trật tự an ninh xã hội. Các đại biểu cũng đề nghị Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà cho biết giải pháp để khắc phục tình trạng nêu trên trong thời gian tới.
Phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại Kỳ họp thứ 9 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Trả lời về vấn đề trên, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà cho biết, việc đấu giá đất trong thời gian qua nổi lên không chỉ có vấn đề thổi giá, mà còn dìm giá, “quân xanh quân đỏ”. Đó là vấn đề rất bức xúc, nghiêm trọng, ảnh hưởng đến thị trường bất động sản, làm thất thoát tài sản nhà nước. Việc thổi giá lên cao cũng tạo ra một mặt bằng giá mới, gây nhiều hệ lụy, đặc biệt là đối với các ngân hàng khi các mức giá đó không thực, gây mất an ninh tiền tệ. Khẳng định đã nghiên cứu kỹ lưỡng vấn đề trên, Bộ trưởng Trần Hồng Hà chỉ ra nguyên nhân. Đó là việc đấu giá đất đang được điều chỉnh bởi Luật Đấu giá, Luật Đất đai, các quy định về thuế, tài chính. Vì có nhiều luật điều chỉnh nên về quy trình, trình tự, phương thức đấu giá đất còn bất cập. Giá trị tài nguyên như đất đai không giống với các vật thể giá trị khác. Vì vậy, phải có quy định về phương thức, trình tự đấu giá với tài sản đất đai chặt chẽ hơn.
Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà cũng cho rằng, đã có quy định về điều kiện doanh nghiệp tham gia đấu giá đất, nhưng chưa cụ thể về điều kiện năng lực, trách nhiệm, kinh nghiệm thực tiễn. Vì vậy, phải có chế tài mạnh mẽ hơn, nếu doanh nghiệp sau khi đấu giá rồi bỏ cọc thì phải xử lý, để lần sau họ không tham gia được, như vậy mới đủ sức răn đe; đồng thời đề nghị tăng cường thanh tra, kiểm tra để xử lý cơ quan công quyền và doanh nghiệp lợi dụng vấn đề đấu giá. Ngoài ra, chế tài xử lý cần mạnh hơn, cả về hình sự, kinh tế để đủ tính răn đe. Ngoài ra, thời gian thẩm định hồ sơ đấu giá chỉ 15 ngày là không được. Cần đi trước bước đấu giá là thẩm định và làm căn cơ, tức là thẩm định thông qua hồ sơ ngân hàng, hồ sơ đất đai, lý lịch nhà tham gia đấu giá... Thời gian thẩm định hồ sơ đấu giá đất là 15 ngày tương tự với đấu giá một vật dụng quý là không phù hợp.
Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà trả lời chất vấn của các đại biểu Quốc hội liên quan đến vấn đề quản lý đất đai tại Kỳ họp thứ 9 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Đóng góp thêm ý kiến vào việc giải quyết tình trạng thổi giá đất lên cao, bỏ cọc sau khi đã trúng đấu giá, trả giá với mức giá vượt xa giá thị trường trong các phiên đấu giá đất, Đại biểu Hoàng Văn Cường- Ủy viên Ủy ban Tài chính ngân sách của Quốc hội, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế quốc dân nêu quan điểm: Cần nâng cao trách nhiệm của các cơ quan quản lý Nhà nước không chỉ dựa trên tiêu chí đánh giá đã làm đúng các quy định pháp luật chưa mà còn phải dựa trên hiệu quả, mục tiêu đề ra cũng như tránh xảy ra bất ổn trong nền kinh tế, thị trường đất đai. Điều này cũng là để cơ quan quản lý Nhà nước nâng cao tinh thần trách nhiệm, luôn luôn phải tìm hiểu xem có những bất thường trên thị trường đất đai để có biện pháp ngăn chặn, xử lý kịp thời.
Đại biểu Hoàng Văn Cường- Ủy viên Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế quốc dân.
Phóng viên: Đại biểu đánh giá như thế nào về phần trả lời và các giải pháp đưa ra của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà để ngăn chặn tình trạng thổi giá đất lên cao, bỏ cọc sau khi đã trúng đấu giá, trả giá với mức giá vượt xa giá thị trường trong các phiên đấu giá đất?
Đại biểu Hoàng Văn Cường- Ủy viên Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội: Có thể nói, phần trả lời của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà về nguyên nhân cũng như giải pháp để ngăn chặn tình trạng thổi giá đất lên cao, bỏ cọc sau khi đã trúng đấu giá, trả giá với mức giá vượt xa giá thị trường trong các phiên đấu giá đất khá thuyết phục.
Phóng viên: Thưa đại biểu, tình trạng thổi giá đất lên cao, bỏ cọc sau khi đã trúng đấu giá, trả giá với mức giá vượt xa giá thị trường trong các phiên đấu giá đất đã ảnh hưởng, tác động như thế nào tới thị trường bất động sản cũng như quyền lợi của các nhà đầu tư chân chính hay những người trực tiếp tham gia đấu giá đất?
Đại biểu Hoàng Văn Cường- Ủy viên Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội: Việc bỏ cọc sau khi đã trúng đấu giá đất lên cao không còn là hiện tượng đơn lẻ nữa, không còn là sự vô tình mà là sự cố ý có chủ mưu, chủ định và là vấn nạn. Hậu quả của của việc làm này là giá đất bị thổi lên rất cao so với thực tế. Điều này đã khiến cho những người có nhu cầu mua đất thực sự sẽ bị thiệt hại lớn khi mua đất ở thời điểm đất bị làm giá quá cao.
Mặt khác, những người thực sự có nhu cầu mua đất không thể tiếp cận được với khu đất mà mình yêu thích vì giá đất bị thổi lên quá cao hoặc đất ở thời điểm đó đang bị bỏ trống nhưng giá lại cao nên nhà đầu tư không thể trúng thầu. Việc bỏ cọc sau khi đã trúng đấu giá đất lên cao có thể còn có động cơ trục lợi khác về mặt tài chính như có người cố tình thổi giá đất lên cao nhằm nâng các giá trị tài sản định giá khi thế chấp ngân hàng để vay vốn được nhiều hơn hoặc làm cho các khoản nợ có yếu tố được bảo đảm. Điều này hết sức nguy hại cho nền kinh tế của đất nước.
Phóng viên: Theo đại biểu, những nguyên nhân chủ yếu nào đã dẫn đến bất cập trên và cũng tác động rất lớn đến thị trường đất đai trong thời gian qua?
Đại biểu Hoàng Văn Cường- Ủy viên Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội: Trong thời gian qua, nhiều nơi đã để xảy ra những tiêu cực trong đấu giá đất quyền sử dụng đất. Những tiêu cực đó đã được quy trách nhiệm, thậm chí có những nơi đã bị xử lý hình sự vì công tác tổ chức chưa tốt, gây ra hậu quả không nhỏ. Tuy nhiên, việc giá đất tăng lên cao không chỉ có nguyên nhân từ những người tự tăng giá đất lên rất cao mà còn có việc cố tình của người tham gia đấu giá. Mặc dù cơ quan, tổ chức có thực hiện đúng quy định nhưng cũng không thể làm gì được vì việc đưa ra bao nhiêu tiền là thuộc về quyền của người tham gia đấu giá đất.
Có thể nói, để xảy ra tình trạng trên, có lỗ hổng về luật pháp. Trước hết là Luật Đấu thầu chưa quy định thẩm tra thật kỹ các tư cách, điều kiện, năng lực của người tham gia đấu giá đất. Tham gia đấu giá đất không phải chỉ thu tiền về cho Nhà nước mà còn xem xét việc người đó thực sự có năng lực để sử dụng quỹ đất đó không. Đặc biệt với những quỹ đất có giá trị lớn thì việc thẩm tra năng lực có vai trò hết sức quan trọng. Tuy nhiên, hiện chúng ta chưa quy định về điều này hoặc thực hiện chưa tốt. Ngoài ra, việc tổ chức đấu giá đất còn để xảy ra bất cập là sau khi trúng giá rồi thì một thời gian lâu sau người trúng thầu mới hoàn thiện thủ tục mua bán. Chính thời gian kéo dài đó đã khiến người trúng thầu trục lợi rất nhiều.
Phóng viên: Để xảy ra những bất cập liên quan đến đấu giá đất, đại biểu nhìn nhận như thế nào về trách nhiệm của cơ quan quản lý Nhà nước?
Đại biểu Hoàng Văn Cường- Ủy viên Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội: Việc có cá nhân lợi dụng lỗ hổng trong chính sách pháp luật để kiếm lợi khi tham gia đấu giá đất đai nhưng lại gây thiệt hại cho các cá nhân khác và khiến cho nguồn lực đất đai không được đưa vào sử dụng, làm cản trở các nhà đầu tư không thể triển khai các dự án vì không thể tiếp cận được các nguồn lực đất đai có trách nhiệm từ phía cơ quan quản lý Nhà nước. Vấn đề thổi giá đất tăng lên không phải bây giờ mới xuất hiện mà đã có từ nhiều năm nay. Tuy nhiên, cơ quan quản lý Nhà nước về đất đai lại không biết được lỗ hổng trong quản lý về tài nguyên này để đề xuất biện pháp thay đổi quy định pháp luật, các chế tài ngăn chặn kịp thời như để xảy ra ở Khu đô thị mới Thủ Thiêm, Tp.Hồ Chí Minh trong thời gian vừa qua. Nếu để sự việc diễn ra rồi thì cơ quan quản lý Nhà nước mới nghĩ đến việc quay trở lại hoàn thiện hệ thống pháp luật thì thiệt hại đã là rất lớn.
Phóng viên: Để giải quyết những bất cập trên, theo đại biểu, trong thời gian tới, cơ quan quản lý Nhà nước quản lý về đất đai cần phải thực hiện những biện pháp quyết liệt nào?
Đại biểu Hoàng Văn Cường- Ủy viên Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội: Để khắc phục thực trạng trên, cần đưa đấu giá đất trở thành quy định chặt chẽ hơn trong Luật Đấu thầu. Ngoài ra, trong Luật Đất đai đang có một kẽ hở là giá đất theo quy định của Nhà nước hiện nay còn đang thấp hơn nhiều so với giá trên thị trường nên khi đưa ra đấu giá đất thì việc định giá khởi điểm không sát với giá thị trường. Vì thế, những người tham gia đấu giá đã đẩy giá tăng lên và rất khó để biết được việc đưa ra giá đất như vậy là bình thường hay bất thường. Do đó, trách nhiệm của cơ quan quản lý Nhà nước đã không phát hiện ra được là cuộc đấu giá đất đó là có bình thường hay không. Nếu không bình thường thì phải có các biện pháp điều tra, khảo sát, đánh giá và cảnh báo cho người dân biết để không bị mắc mưu của những người thổi giá đất lên cao. Do đó, cơ quan quản lý Nhà nước phải chủ động phát hiện ra những lỗ hổng, chủ động hoàn thiện các công cụ quản lý để ngăn chặn trước tình trạng bỏ cọc sau khi đã trúng đấu giá đất lên cao cũng như các hệ lụy liên quan.
Mặt khác, cần phải nâng cao trách nhiệm của các cơ quan quản lý Nhà nước không chỉ dựa trên tiêu chí đánh giá đã làm đúng các quy định pháp luật chưa mà còn phải dựa trên hiệu quả, mục tiêu đề ra cũng như tránh xảy ra bất ổn trong nền kinh tế, thị trường đất đai. Điều này cũng là để cơ quan quản lý Nhà nước nâng cao tinh thần trách nhiệm, luôn luôn phải tìm hiểu xem có những bất thường trên thị trường đất đai để có biện pháp ngăn chặn, xử lý kịp thời.
Phóng viên: Trân trọng cảm ơn đại biểu!