Phát biểu tại phiên thảo luận về tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước những tháng đầu năm 2022, đại biểu Lý Thị Lan- Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Giang cho biết, về một số Chương trình mục tiêu quốc gia, đến nay đã 2 năm làm công tác chuẩn bị, chỉ còn thời gian gần 3 năm để triển khai thực hiện tại cơ sở. Với tinh thần Nghị quyết số 517 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội ngày 22/5/2022, đại biểu đề nghị Chính phủ cần có chỉ đạo quyết liệt các bộ, ngành, đơn vị khẩn trương hướng dẫn kịp thời, sớm bố trí vốn về địa phương để triển khai đồng bộ, thống nhất, hiệu quả các chương trình tại cơ sở đến với người dân. Đại biểu cho rằng, nếu không khẩn trương thực hiện, chương trình đầy nhân văn và ý nghĩa của Đảng và Chính phủ dành cho đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi sẽ không thể đạt được tiến độ và ảnh hưởng đến mục tiêu đề ra. Đồng bào và đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đang rất mong mỏi và chờ đợi từ chương trình này để cải thiện điều kiện sản xuất và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân.
Đại biểu Lý Thị Lan- Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Giang tham gia thảo luận
Cùng quan tâm đến đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, đại biểu Lê Thu Hà- Đoàn ĐBQH tỉnh Lào Cai cho biết, về việc đảm bảo chất lượng nguồn nhân lực. Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030 đặt ra mục tiêu đến năm 2025 tỷ lệ học sinh học mẫu giáo 5 tuổi đến trường trên 98%, học sinh trong độ tuổi học tiểu học trên 97%, trung học cơ sở trên 95%, trung học phổ thông trên 60% và người từ 15 tuổi trở lên đọc thông viết thạo tiếng phổ thông trên 90%. Để đạt được mục tiêu này trong 3 năm tới, ngoài việc thực hiện các nội dung như chương trình mục tiêu đặt ra chủ yếu là đầu tư cơ sở vật chất cho các trường học thì sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị là hết sức cần thiết. Đại biểu cho rằng, ngành nội vụ và các cấp chính quyền cần quan tâm đến đội ngũ giáo viên ở miền núi cả về số lượng và chất lượng.
Đại biểu Lê Thu Hà chia sẻ, hầu hết các tỉnh miền núi phía Bắc đều thiếu số lượng giáo viên so với định biên quy định của Bộ Giáo dục. Một số địa phương chỉ ưu tiên mở các lớp 5 tuổi để chuẩn bị tiếng Việt cho học sinh trước khi vào lớp 1, ưu tiên giáo viên để dạy cấp tiểu học và trung học cơ sở. Điều này đã đặt trẻ em từ 0 đến 2 và 3 đến 4 tuổi ở vùng sâu, vùng xa đối diện với nguy cơ khó có khả năng đến trường. Trong khi lộ trình tinh giản biên chế giai đoạn 2022-2026 vẫn thực hiện tinh giản 10% và tinh giản cả với đội ngũ giáo viên.
Đại biểu Lê Thu Hà- Đoàn ĐBQH tỉnh Lào Cai phát biểu thảo luận
Đại biểu Lê Thu Hà cho biết, với số lượng biên chế thời điểm cuối năm 2021, ngành giáo dục các tỉnh miền núi đã phải căng hết sức mới đảm trách được nhiệm vụ. Nếu tiếp tục cắt giảm 10% trong giai đoạn tới sẽ ảnh hưởng tới tỷ lệ học sinh chuyên cần, chất lượng phổ cập giáo dục miền núi, tiểu học nói riêng và chất lượng giáo dục nói chung. Mặt khác, do điều kiện kinh tế - xã hội của vùng còn rất khó khăn, nên dư địa để đẩy mạnh xã hội hóa, nâng cao tỷ lệ tự chủ tài chính, giảm số người hưởng lương từ ngân sách của các đơn vị sự nghiệp công lập ở các tỉnh, địa phương miền núi, vùng cao, vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số không có nhiều. Do vậy, đại biểu đề nghị Chính phủ khi giao chỉ tiêu giảm biên chế trong giai đoạn tới không cào bằng tỷ lệ 10% đối với các tỉnh miền núi vùng cao.
Bên cạnh đó, đại biểu cũng cho rằng, việc duy trì sĩ số học sinh của các lớp học, cấp học ở các trường miền núi cũng là một nhiệm vụ rất quan trọng. Sự tuyên truyền, vận động của ngành giáo dục, các thầy cô giáo vẫn là chưa đủ, cần có sự vào cuộc của hệ thống chính trị tại các cơ sở thông qua công tác vận động, cơ chế giám sát và chế tài cụ thể, phát huy vai trò của đội ngũ bí thư chi bộ, trưởng thôn, bản và người có uy tín trong thực hiện. Đồng thời, đại biểu Lê Thu Hà kiến nghị cần có cơ chế, chính sách hỗ trợ học sinh các xã khu vực III hoàn thành nông thôn mới trở về xã khu vực I. Theo đó, đại biểu đề nghị Chính phủ xem xét, sửa đổi, bổ sung Nghị định 116/2016 theo hướng có chế độ hỗ trợ cho học sinh ở xã khu vực I mức hỗ trợ tiền ăn bằng 40% mức lương cơ sở, 10 kg gạo/tháng/học sinh và được hưởng không quá 9 tháng/năm học nhằm duy trì các trường phổ thông dân tộc bán trú, huy động tối đa học sinh học tại trường chính, nhằm nâng cao chất lượng giáo dục.
Chia sẻ quan điểm về việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030, đại biểu K' Nhiễu- Đoàn ĐBQH tỉnh Lâm Đồng cho biết, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo hết sức quyết liệt, mạnh mẽ các bộ, ngành khẩn trương xây dựng, ban hành các văn bản hướng dẫn thực hiện chương trình cũng như tổ chức thực hiện hiệu quả việc lồng ghép nhiệm vụ, nguồn lực để bảo đảm mục tiêu các chương trình mục tiêu quốc gia. Tuy nhiên, theo báo cáo giải trình của Chính phủ, việc triển khai thực hiện 3 chương trình mục tiêu quốc gia, trong đó có Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi chậm do nhiều nguyên nhân, lý do khác nhau, do vậy đã dẫn đến không bảo đảm tiến độ đề ra, làm ảnh hưởng đến hiệu quả nguồn lực trong bối cảnh ngân sách nhà nước còn hạn hẹp, trong khi đối tượng thụ hưởng của nguồn này là người dân tộc thiểu số, người yếu thế trong xã hội đang gặp nhiều khó khăn cần hỗ trợ kịp thời.
Đại biểu K’Nhiễu – Đoàn ĐBQH tỉnh Lâm Đồng phát biểu thảo luận
Để tháo gỡ những vướng mắc này, đại biểu K' Nhiễu đề nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ quan tâm chỉ đạo các bộ, ngành địa phương phải có quyết tâm chính trị cao nhất để tập trung nguồn lực, công sức, trí tuệ để triển khai tổ chức thực hiện hiệu quả chương trình, phấn đấu giải ngân 100% vốn kế hoạch được giao. Cùng với đó, cần tăng cường tuyên truyền, vận động nhân dân chung sức tham gia thực hiện chương trình, kịp thời tuyên dương, khen thưởng những điển hình tiên tiến, những tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc. Cần phổ biến, giới thiệu mô hình tốt, đặc biệt là việc ứng dụng chuyển giao mô hình khoa học công nghệ để ứng dụng điểm trên địa bàn các xã, thôn đặc biệt khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
Ngoài ra, đại biểu K' Nhiễu nhấn mạnh cần phát huy sự chủ động, sáng tạo và ý chí tự lực, tự cường, khát vọng vươn lên của đồng bào các dân tộc thiểu số nhằm khơi gợi và đánh thức sức mạnh nội tâm để chương trình này thực sự hiệu quả, đời sống của đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi ngày càng được nâng cao.