GÓC NHÌN ĐẠI BIỂU: LỰA CHỌN KỸ LƯỠNG NHÀ THẦU ĐỂ GIÁ THUỐC, TRANG THIẾT BỊ Y TẾ KHÔNG BỊ CAO HƠN NHIỀU SO VỚI THỰC TẾ
Quốc hội thảo luận về dự án Luật Đấu thầu (sửa đổi)
Tại Kỳ họp thứ 4, Quốc hội đã thảo luận tại tổ và hội trường về dự án Luật Đấu thầu (sửa đổi). Ủy ban thường vụ Quốc hội cũng đã tổ chức Hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách để thảo luận về dự án Luật này. Sau khi tiếp thu, chỉnh lý, dự thảo Luật gồm 10 chương và 99 điều (giữ nguyên số chương, tăng thêm 1 điều). Trong đó: bỏ 5 điều và thêm 6 điều, giữ nguyên 21 điều, sửa đổi nội dung 48 điều, chỉnh sửa câu chữ, kỹ thuật văn bản 20 điều so với dự thảo Luật trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 4.
Trao đổi bên lề đối với một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật, đại biểu Phạm Khánh Phong Lan – Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hồ Chí Minh cho biết, bản chất của gói đấu thầu, kỹ thuật đấu thầu có rất nhiều bí mật. Tất cả tham gia đấu thầu đều phải nộp hồ sơ, bảo đảm bí mật của hồ sơ, phải thống nhất về kỹ thuật, sau đó mới bàn về giá cả. Dù quy định như vậy nhưng có những người lợi dụng chức quyền để bắt tay với nhau, dẫn đến bí mật hồ sơ bị lộ. Ví dụ, một nhà thầu có thể cung ứng một mặt hàng chất lượng tốt, lại có kinh nghiệm trên thị trường, đã bỏ thầu 1.000 đồng. Nếu đối thủ cạnh tranh biết, mặc dù hàng hóa của đối thủ này chất lượng kém hơn, nhưng chỉ cần 999 đồng là trúng thầu. Ngoài ra, còn một vấn đề khác là chuyện bắt tay nhau để nâng giá rồi ăn chia chênh lệch giữa chủ đầu tư với những người tham gia thầu.
Trước nhiều ý kiến cho rằng đấu thầu đang bị lợi dụng, đại biểu Phạm Khánh Phong Lan đặt vấn đề, rất nhiều công trình trúng thầu với mức giá rất thấp nhưng sau đó là nhiều vấn đề, hệ luỵ. Trong lĩnh vực y tế, nếu chỉ nhìn đấu thầu ở mục tiêu có giá thấp nhất sẽ dẫn đến vấn đề về chất lượng thuốc. Đại biểu cũng cho biết đã đề nghị rất nhiều trong các kỳ họp là phải có tiêu chí kỹ thuật khi đánh giá thuốc và trang, thiết bị y tế. Tiêu chí này không phải chỉ dựa vào thuốc sản xuất ở đâu, nhà máy nào, có đạt chuẩn hay không, nguồn nguyên liệu ở Ấn Độ, Trung Quốc hay châu Âu. Nếu dựa theo tiêu chí đó thì sẽ tìm được rất nhiều mặt hàng giống nhau và không thể phân biệt được. Đại biểu nhấn mạnh, điều quan trọng phải là chất lượng điều trị, bệnh nhân hài lòng. Không nên đặt nặng chuyện mỗi lần đấu thầu tiết kiệm được bao nhiêu tiền.
Đối với việc áp dụng Luật Đấu thầu, đại biểu Phạm Khánh Phong Lan cho rằng, hiệu quả, chất lượng phải là vấn đề quan trọng nhất, nếu chỉ đặt mục tiêu tiết kiệm tiền cho ngân sách Nhà nước hay lo những chuyện này, chuyện khác thì chỉ thu hút được các đối tượng đấu thầu “giá cả là hàng đầu”. Một sản phẩm giá quá rẻ, giá rẻ nhất, giá thấp nhất thì không thể bảo đảm chất lượng. Nếu chỉ coi Luật Đấu thầu nhằm mục tiêu tiết kiệm tiền ngân sách sẽ có nguy cơ dẫn đến thiếu đi sự phát triển bền vững, thiếu động lực để sáng tạo.
Đại biểu Phạm Khánh Phong Lan – Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hồ Chí Minh
Chia sẻ trong lĩnh vực y tế, ngành công nghiệp dược, công nghệ trang thiết bị đang bị bào mòn, đại biểu chỉ ra rằng, những công ty lớn có tên tuổi trong ngành dược hầu như đã bán cho nước ngoài. Đây là hậu quả sau khi để thị trường tiêu thụ thuốc lớn nhất là trong bệnh viện, cho người dân theo hướng thuốc rẻ nhất theo kiểu đấu thầu. Câu chuyện trên vẫn chưa kể đến hậu quả trong điều trị sẽ như thế nào. Tiết kiệm được tiền thuốc nhưng bệnh lâu khỏi, tăng ngày điều trị, mất uy tín của bác sĩ, mất uy tín của hệ thống bảo hiểm y tế.
Theo đại biểu, dự thảo Luật Đấu thầu (sửa đổi) vẫn chưa có những đột phá trong lĩnh vực y tế dù có riêng chương V quy định về “Mua sắm tập trung, mua thuốc; cung cấp sản phẩm, dịch vụ công”. Đại biểu Phạm Khánh Phong Lan nêu rõ, mua sắm tập trung bằng cách đấu thầu rộng rãi chỉ là vấn đề quy mô. Dự thảo chưa có những quy định như tăng cường đàm phán giá, chỉ định thầu trong trường hợp khẩn cấp như thế nào, tiêu chí đánh giá của bác sĩ chưa đưa ra thành tiêu chí trong điểm kỹ thuật. Nghị định, thông tư đi kèm dự thảo Luật cũng không được trình Quốc hội. Trên thực tế, chính các văn bản dưới luật đã có những quy định tự siết chặt mình, khó áp dụng khi luật đi vào cuộc sống.
Cùng với đó, các quy định về mảng đấu thầu mua thuốc, trang thiết bị, vật tư y tế vẫn còn thiếu nhiều. Trong đó, đại biểu cho rằng cần phải quy định rõ về trường hợp nào là cấp bách, khẩn cấp, tránh tình trạng khi thực hiện lại có nhiều cách khác nhau thế nào là trong trường hợp cấp bách để thực hiện chỉ định thầu. Bởi có những loại thuốc, vật tư y tế rất cần thiết cho những bệnh nhân không phải tình trạng cấp cứu nhưng mà vẫn có thể nguy hiểm đến tính mạng. Mặt khác, đấu thầu cũng còn tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ, kể cả nguy cơ về tiêu cực. Đối với ngành y tế, đầu thầu cũng tốn nhiều thời gian và công sức.
Đại biểu Phạm Khánh Phong Lan nhấn mạnh, các quy trình về đấu thầu đã rất chi tiết và được đầu tư công phu, bài bản. Tuy nhiên, đối với lĩnh vực y tế, nếu chỉ hài lòng với dự thảo Luật Chính phủ trình thì tình trạng “thiếu đủ thứ” sẽ còn tiếp diễn và vài năm nữa lại phải sửa luật đến khi nào có thể thay đổi được việc chỉ quan trọng về con đường, cách làm. Đồng thời nêu rõ, đấu thầu chỉ là phương tiện lại quá đề cao, trong khi đó, quan trọng nhất là mục tiêu và hiệu quả lại bỏ lỡ./.