HỘI NGHỊ ĐẠI BIỂU QUỐC HỘI HOẠT ĐỘNG CHUYÊN TRÁCH LẦN THỨ 5, NHIỆM KỲ KHÓA XV CHO Ý KIẾN VỀ LUẬT THỦ ĐÔ (SỬA ĐỔI)
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LỚN TRONG GIẢI TRÌNH, TIẾP THU, CHỈNH LÝ DỰ THẢO LUẬT THỦ ĐÔ (SỬA ĐỔI)
NHIỀU KỲ VỌNG VÀO QUY ĐỊNH CƠ CHẾ THỬ NGHIỆM CÓ KIỂM SOÁT TRONG DỰ THẢO LUẬT THỦ ĐÔ (SỬA ĐỔI)
Hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách lần thứ 5 Quốc hội khóa XV thảo luận về dự án Luật Thủ đô (sửa đổi)
Theo Viện trưởng Viện chiến lược Chuyển đổi số Lê Nguyễn Trường Giang, việc đề xuất đưa cơ chế thử nghiệm có kiểm soát quy định thành một điều trong dự án Luật Thủ đô là một bước tiến quan trọng để thúc đẩy sự phát triển của Thủ đô, đặc biệt hướng tới việc khai thác những hiệu quả từ công nghệ số, công nghệ cao và hướng tới giá trị gia tăng mà chúng ta có thể đạt được từ kinh tế số, góp phần đưa kinh tế số trở thành trong những lĩnh vực kinh tế chiếm tỉ trọng cao trong GDP của thành phố Hà Nội.
Đây là một bước tiến tốt, mang tính chính danh và đột phá, cho phép tạo ra những tiền đề quan trọng. Tuy nhiên, để điều này có thể đi vào thực tiễn, thực sự đem lại sự phát triển cho Hà Nội thì chúng ta cũng cần phải có một số cân nhắc quan trọng.
Vấn đề đặt ra là cách thức triển khai như thế nào.Việc triển khai phải được định hướng một cách có chiến lược, có kiểm soát và có hướng dẫn, có quản lý một cách hiệu quả để thực sự đem lại hiệu quả. Đồng thời, phải giải quyết được những vấn đề quan ngại do đây là vấn đề mới, còn có những tranh cãi, có những kiến thức và sự hiểu biết chưa phổ quát nên có thể có những những tranh luận, thậm chí là lo sợ, e ngại từ nhiều bên liên quan khác nhau. Viện trưởng Viện chiến lược Chuyển đổi số cho rằng đây là điều cần được quan tâm phải giải quyết khi triển khai thực hiện một lĩnh vực mới chưa có thực tiễn kiểm nghiệm.
Theo dõi Hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách lần thứ 5 thảo luận về dự án Luật Thủ đô (sửa đổi) cho thấy nhiều đại biểu Quốc hội cho rằng cần phải nghiên cứu giới hạn cụ thể những nội dung, lĩnh vực được thử nghiệm có kiểm soát. Viện trưởng Viện chiến lược Chuyển đổi số bày tỏ tán thành với quan điểm của đại biểu Quốc hội, đồng thời làm rõ, mặt khoa học công nghệ thì chúng ta không thể giới hạn được, cho nên vấn đề giới hạn đây là cách thức triển khai, tức tạo ra một công cụ, khuôn khổ cho phép triển khai có kiểm soát, có định hướng và có thể quản lý được một cách hiệu quả.
Viện trưởng Viện chiến lược Chuyển đổi số Lê Nguyễn Trường Giang
Theo đó, triển khai thực hiện cơ chế thử nghiệm có kiểm soát phải đạt được mục tiêu quan trọng chung là đóng góp cho sự phát triển của Hà Nội. Sáng tạo khoa học diễn ra ở tất cả mọi lĩnh vực với nhiều mục tiêu khác nhau nhưng những sáng tạo đó thực sự có đóng góp gì cho Thủ đô hay không mới là điều quan trọng. Cơ chế thử nghiệm có kiểm soát được đưa vào Luật Thủ đô thì điều đầu tiên cần phải xác định hay cũng chính là giới hạn đâu tiên là thử nghiệm đó góp phần vào mục tiêu chung cho sự phát triển của Thủ đô.
Hai là, thử nghiệm có kiểm soát đòi hỏi phải có sự phê chuẩn của Hội đồng nhân dân thành phố, của các cấp chính quyền. Điều này đòi hỏi năng lực thẩm định những vấn đề về khoa học, công nghệ, tri thức, về khả năng tiếp nhận. Như vật gắn với việc thử nghiệm, kiểm soát là nâng cao năng lực của Hội đồng nhân dân thành phố, các cán bộ của chính quyền địa phương để có thể đưa ra quyết định phê duyệt đúng đắn.
Ba là, xây dựng một cơ chế thử nghiệm có kiểm soát, nhất là trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo không nghĩa là tự do mà cần phải có hướng dẫn chi tiết, cụ thể về từng tiến trình để nghiên cứu đổi mới sáng tạo, từ đó đưa ra những giải pháp mới. Việc xây dựng khuôn khổ này chính là cơ chế. Cơ chế để đổi mới sáng tạo, cơ chế để thử nghiệm. Khi có thực tiễn triển khai những thử nghiệm đáp ứng yêu cầu đặt ra thì sau nay để có thể phổ quát thành luật.
Như vậy việc quy định cụ thể để triển khai thực hiện nội dung Luật cho phép thực hiện sẽ cần nghị định hướng dẫn. Tại thời điểm hiện nay không nên quá quy định chi tiết trong Luật mà giao cho văn bản dưới Luật hướng dẫn thi hành bởi đây là vấn đề thời điểm, vấn đề cụ thể và cũng chưa thể biết rõ cái gì nên, không nên mà cần làm từng bước. Mỗi bước đi phải đi cùng với lợi ích của Thành phố được đặt ra trong từng thời điểm.
Mỗi giai đoạn phát triển của Thành phố sẽ đòi hỏi có những yêu cầu, điều kiện khác nhau. Do đó, phải gắn chặt việc thử nghiệm có kiểm soát với ý nghĩa như một công cụ, phương tiện để đạt được lợi ích tối đa, đem lại hiệu lực, hiệu quả quản lý để phát triển kinh tế cho Thành phố, Viện trưởng Viện chiến lược Chuyển đổi số nhấn mạnh.
Viện trưởng Viện chiến lược Chuyển đổi số phân tích thêm, quy định được đặt ra nhằm thúc đẩy các doanh nghiệp khởi nghiệp, các doanh nghiệp đổi mới sáng tạo có sản phẩm, sản phẩm đó được chính Thành phố mua lại. Như vậy Thành phố phải trở thành nơi mà những giải pháp công nghệ được nuôi dưỡng, phát triển và được ứng dụng.
Một vấn đề khác cần quan tâm là đặt Hà Nội trong tổng thể cả nước và Luật Thủ đô trong tổng thể hệ thống pháp luật. Các nội dung được quy định trong văn bản dưới luật phải phù hợp với luật gốc, phải là những nội dung được luật giao quy định, trong những trường hợp cần thiết cần phải xin ý kiến, cần phải có sự đồng thuận và phê chuẩn của các cấp cao hơn. Luật Thủ đô có chứa các quy định đặc thù khác với các quy định hiện hành nhưng không tách rời với hệ thống pháp luật và mối quan hệ với các luật khác.
Theo Viện trưởng Viện chiến lược Chuyển đổi số, tạo hành lang pháp lý cho thử nghiệm có kiểm soát thì quy định tại Điều 25 dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) là hợp lý. Tuy nhiên, nếu chỉ riêng điều luật này thì sẽ thực sự mơ hồ, dẫn đến những vấn đề quan ngại như đại biểu Quốc hội đã nêu về việc triển khai. Do vậy, vấn đề đặt ra là triển khai cụ thể nó như thế nào, làm sao để quản lý được và làm sao để thực sự đem lại hiệu quả cần phải xây dựng một tiến trình rõ ràng. Bởi vì nếu không thì đây sẽ là điểm nghẽn đầu tiên không thể triển khai được Luật.
Viện trưởng Viện chiến lược Chuyển đổi số cũng lưu ý trong quá trình phát triển, phát huy lợi thế cạnh tranh, tạo sự đột phá để Hà Nội trở thành nơi thu hút, khuyến khích, thúc đẩy phát triển kinh tế dựa trên trình độ tri thức cao thì cần phải chú ý đến việc xây dựng một hệ sinh thái cho phép các bên liên quan có thể tham gia liên tục, trực tiếp và hỗ trợ cho tiến trình thử nghiệm đổi mới sáng tạo có kiểm soát của Hà Nội. Trong quá trình này, Hà Nội không thể thực hiện một mình mà cần có sự kết hợp của các bộ, ban, ngành và Trung ương, trên cơ sở có sự phối hợp mang tính đồng thuận và hài hòa.
Viện trưởng Viện chiến lược Chuyển đổi số cũng cho rằng mỗi thử nghiệm dù có thể linh hoạt đến thế nào thì vẫn cần phải tuân thủ những định hướng nhất định. Do đó cần có định hướng, hướng dẫn cụ thể, tiêu chí rõ ràng để triển khai. Đây không chỉ là khung khổ pháp lý cho các doanh nghiệp thực hiện mà chính là cơ sở để các cán bộ quản lý có căn cứ để đánh giá, thẩm định, phê duyệt, kiểm tra, giám sát. Do đó, cùng với hướng dẫn cụ thể, kế hoạch triển khai thì Hà Nội cũng cần quan tâm đến đào tạo đội ngũ cán bộ để triển khai các quy định mới này.
Tại Hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách, các đại biểu Quốc hội ủng hộ trao cơ chế mới cho Hà Nội, tuy nhiên đề nghị tiếp cận theo hướng thận trọng để bảo đảm kiểm soát tốt.
Cho rằng sự thận trọng của các đại biểu Quốc hội là đúng đắn và cần thiết, thể hiện trách nhiệm của người đại biểu, Viện trưởng Viện chiến lược Chuyển đổi số Lê Nguyễn Trường Giang cho rằng Hà Nội cần phải giải trình làm rõ, tháo gỡ những quan ngại của đại biểu Quốc hội, cần sớm có được chiến lược, kế hoạch triển khai quy định của Luật, để các đại biểu có thể nhìn thấy rõ ràng những mục tiêu cụ thể, những vấn đề kiểm soát, đánh giá.
Chia sẻ cộng đồng doanh nghiệp đổi mới sáng tạo vui mừng và dành nhiều kỳ vọng đối với quy định rất mới trong dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi), Viện trưởng Viện chiến lược Chuyển đổi số cho rằng Hà Nội nên tận dụng và vận dụng cơ hội này để tạo ra khuôn khổ chắc chắn cho đổi mới sáng tạo có cơ hội bén rễ. Hà Nội có điểm xuất phát, nền tảng rất tốt như Khu công nghệ cao Hòa Lạc, khu của Đại học Quốc gia Hà Nội và nhiều trung tâm đổi mới sáng tạo được đặt trụ sở tại Hà Nội, nếu làm việc điều này thì Hà Nội sẽ có sự đột phá rất lớn./.