Bộ trưởng Bộ giáo dục và Đào tạo Phùng Xuân Nhạ trình bày Tờ trình Ảnh: Đình Nam
Trình bày Tờ trình về việc điều chỉnh thời gian áp dụng chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông theo Nghị quyết 88/2014/QH13 của Quốc hội, Bộ trưởng Bộ giáo dục và Đào tạo Phùng Xuân Nhạ cho biết, thời gian qua Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo và các bộ, ngành liên quan triển khai các hoạt động thực hiện đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông.
Đến nay, việc thực hiện Nghị quyết 88/2014/QH13 tuy đã đạt được một số kết quả nhưng còn nhiều hạn chế bất cập. Chương trình giáo dục phổ thông mới chưa được ban hành làm căn cứ biên soạn sách giáo khoa; thời gian để hoàn thành việc xây dựng chương trình sách giáo khoa giáo dục phổ thông mới cần nhiều hơn khoảng 1 năm so với dự kiến; việc chuẩn bị điều kiện về giáo viên, cán bộ quản lý, cơ sở vật chất của các cơ sở giáo dục phổ thông trên phạm vi toàn quốc còn gặp nhiều khó khăn. Do vậy nếu triển khai áp dụng chương trình giáo dục phổ thông và sách giáo khoa mới ngay từ năm học 2018- 2019 sẽ chưa đảm bảo về chất lượng.
Theo yêu cầu của Nghị quyết 88, từ năm học 2018- 2019 sẽ bắt đầu triển khai áp dụng chương trình và sách giáo khoa mới theo hình thức cuốn chiếu đối với mỗi cấp tiểu học, trung học cơ sở và trung học phổ thông. Tuy nhiên, căn cứ tình hình xây dựng chương trình, sách giáo khoa mới và chuẩn bị điều kiện về đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất của các cơ sở giáo dục phổ thông trên phạm vi toàn quốc đến tháng 9 năm 2017 và cơ sở phân tích lộ trình triển khai áp dụng chương trình giáo dục phổ thông và sách giáo khoa mới theo yêu cầu của Nghị quyết 88, có thể thấy nếu triển khai theo lộ trình trên thì chất lượng chương trình, sách giáo khoa mới cũng như điều kiện về nhân lực và cơ sở vật chất, kỹ thuật để dạy học theo chương trình, sách giáo khoa mới chưa bảo đảm, do đó việc đổi mới chương trình, sách giáo khoa khó đảm bảo thành công và khó nhận được sự đồng thuận, yên tâm của xã hội. Do vậy, Chính phủ trình Quốc hội xem xét, cho phép triển khai áp dụng chương trình giáo dục phổ thông và sách giáo khoa mới theo hình thức cuốn chiếu đối với cấp tiểu học từ năm học 2019- 2020, đối với cấp trung học cơ sở từ năm học 2020- 2021, và đối với cấp trung học phổ thông từ năm học 2021- 2022.
Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng Phan Thanh Bình trình bày Báo cáo thẩm tra
Trình bày Báo cáo thẩm tra về vấn đề này, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng Phan Thanh Bình cho biết, trên cơ sở Tờ trình số 408/TTr-CP của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra sơ bộ số 845/BC-UBVHGDTTN14 của Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã xem xét, cho ý kiến về tình hình thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 của Quốc hội; trong đó có kiến nghị điều chỉnh thời gian áp dụng chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông mới. Tiếp sau đó, ngày 25/10/2017, Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng đã tiến hành họp phiên toàn thể thẩm tra Tờ trình số 485/TTr-CP của Chính phủ về việc điều chỉnh thời gian áp dụng chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông mới theo Nghị quyết số 88.
Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng Phan Thanh Bình nhận thấy, qua 3 năm thực hiện Nghị quyết, việc chuẩn bị cho đổi mới chương trình, sách giáo khoa mới đã bị chậm, chưa đảm bảo theo lộ trình và tiến độ; trong khi đó, phần công việc cần triển khai trước khi áp dụng chương trình, sách giáo khoa mới trên phạm vi cả nước còn rất nhiều. Do vậy, Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng nhất trí với sự cần thiết phải lùi thời gian bắt đầu áp dụng chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông mới để có điều kiện chuẩn bị tốt nhất, bảo đảm tính khả thi và chất lượng khi thực hiện chương trình; tránh lặp lại những hạn chế, bất cập do việc triển khai thiếu đồng bộ như đã xảy ra khi thực hiện đổi mới chương trình giáo dục phổ thông theo Nghị quyết 40/2000/QH10 của Quốc hội.
Như vậy, so với lộ trình được quy định trong Nghị quyết của Quốc hội, việc áp dụng chương trình giáo dục và sách giáo khoa mới sẽ chậm lại 01 năm ở các lớp tiểu học, 02 năm ở các lớp trung học cơ sở và 03 năm ở các lớp trung học phổ thông, chứ không triển khai cùng lúc như Nghị quyết 88. Chương trình, sách giáo khoa mới sẽ được thực hiện ở tất cả các lớp học phổ thông từ năm học 2023- 2024.
Tuy nhiên, về thời gian triển khai, các thành viên Ủy ban đưa ra 2 ý kiến: Ý kiến thứ nhất là đồng ý với phương án lùi thời gian như trong Tờ trình của Chính phủ vì nếu thực hiện theo phương thức nêu trong Tờ trình, dù điều chỉnh thời điểm bắt đầu nhưng tổng thời gian triển khai chương trình vẫn là 5 năm, không tăng kinh phí. Ngoài ra, cũng có ý kiến cho rằng nếu kéo dài thời gian chuẩn bị hơn nữa sẽ làm giảm động lực và tác động đến tâm thế đổi mới trong ngành giáo dục và xã hội; Ý kiến thứ hai đề nghị cân nhắc về tính khả thi của phương án điều chỉnh lộ trình như đã nêu trong Tờ trình và đề nghị bắt đầu thực hiện chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông mới từ năm học 2020-2021, chậm lại 2 năm so với lộ trình quy định tại Nghị quyết 88, bởi các công việc liên quan đến xây dựng chương trình và sách giáo khoa trong thời gian tới vẫn còn rất nhiều, bao gồm: xây dựng chương trình môn học, hoạt động giáo dục; biên soạn, thẩm định sách giáo khoa và tài liệu giáo dục chung và của địa phương; giảng dạy thí điểm, rút kinh nghiệm, điều chỉnh sách giáo khoa và triển khai đại trà... Bên cạnh đó, tuy chương trình giáo dục phổ thông tổng thể đã được ban hành nhưng vẫn còn nhiều ý kiến băn khoăn về cơ sở lý luận, mục tiêu và nội dung chương trình, đòi hỏi Chính phủ cần tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện. Việc chuẩn bị các điều kiện cần thiết cho thực hiện chương trình, sách giáo khoa mới như: tập huấn, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, hoàn thiện cơ sở vật chất... cần có thời gian cũng như sự vào cuộc của các bộ, ngành, các địa phương và cơ sở giáo dục. Hơn nữa, việc xây dựng phương pháp kiểm tra, đánh giá phù hợp với chương trình giáo dục phổ thông mới cũng cần có thời gian để bảo đảm tính đồng bộ và chất lượng.
Thảo luận tại Phiên họp, đa số ý kiến đại biểu cơ bản tán thành với việc lùi thời điểm triển khai áp dụng chương trình giáo dục phổ thông và sách giáo khoa mới tại Nghị quyết số 88/2014/QH13 vì cho rằng giáo dục là một vấn đề lớn, được cả nước quan tâm, ảnh hưởng đến cả một thế hệ. Do vậy, việc lùi thời gian áp dụng để có thời gian chuẩn bị kỹ lưỡng, tạo sự đồng thuận trong xã hội khi triển khai đại trà là rất cần thiết. Tuy nhiên, về mốc thời gian áp dụng, các đại biểu vẫn tiếp tục đưa ra nhiều ý kiến khác nhau.
Đại biểu Quốc hội Dương Minh Tuấn- tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu phát biểu ý kiến
Phát biểu ý kiến tại hội trường, đại biểu Quốc hội Dương Minh Tuấn- tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu cho biết nếu thực hiện đúng theo Nghị quyết 88 thì việc đổi mới này có 3 giai đoạn và thời điểm này đang ở giai đoạn 2. Đại biểu Quốc hội Dương Minh Tuấn băn khoăn, vậy chúng ta đã hoàn thành giai đoạn 1 chưa, nếu hoàn thành thì đại biểu ủng hộ phương án của Chính phủ là lùi một năm, nếu chưa thì đề nghị lùi xa hơn.
Lo ngại việc lùi thời gian áp dụng lộ trình thay mới chương trình giáo dục và sách giáo khoa mới có thể kéo theo sự lãng phí, đại biểu Quốc hội Nguyễn Hữu Cầu- tỉnh Nghệ An băn khoăn, đề án thực hiện đã được 3 năm, theo nghị quyết của Chính phủ thì từ tháng 6/2016 đến tháng 7/2018 phải hoàn thành được sách giáo khoa các lớp 1, 6, 10. Vậy thì trong ba năm đó chúng ta làm được bao nhiêu sản phẩm, chi bao nhiêu tiền, hiện còn bao nhiêu tiền trong số kinh phí đã duyệt... Đại biểu cho rằng, việc kéo dài thời gian áp dụng như vậy không thể không tăng thêm kinh phí. Do vậy, đề nghị Chính phủ làm rõ vấn đề này trong Tờ trình của mình. Nếu lùi lại thì chi phí phát sinh như thế nào. Theo đại biểu, cần phải làm rõ vấn đề này mới có thể tính toán tiếp được. Việc lùi 01, 02 hay 03 năm không thành vấn đề nếu không làm tăng kinh phí và mang lại hiệu quả thực sự.
Đại biểu Quốc hội đại biểu Quốc hội Lê Thị Thu Hồng- tình Bắc Giang phát biểu ý kiến
Đồng tình với quan điểm trên, đại biểu Quốc hội đại biểu Quốc hội Lê Thị Thu Hồng- tình Bắc Giang cũng đề nghị, Chính phủ cần làm rõ, thời gian qua đã triển khai được bao nhiêu phần việc. Việc lùi thời điểm áp dụng 01 năm liệu đã đảm bảo khả thi hay chưa. Những giải pháp cụ thể trong thời gian tới là gì để các đại biểu Quốc hội nắm rõ và cân nhắc thận trọng trước khi bấm nút.
Tham gia phát biểu ý kiến, đại biểu Quốc hội Phan Thị Mỹ Dung- tỉnh Long An cũng băn khoăn rằng việc lùi thời gian áp dụng sách giáo khoa mới như đề xuất liệu có đủ thời gian để đảm bảo ngân sách để thực hiện chương trình sách giáo khoa phổ thông mới hay không. Địa phương sẽ triển khai như thế nào nếu không cân đối được ngân sách cũng như không huy động được nguồn lực xã hội. Bởi địa phương đang rất bị động trong chương trình sách giáo khoa mới này. Do vậy, đại biểu Phan Thị Mỹ Dung đề nghị Quốc hội cho lùi thời gian triển khai áp dụng chương trình sách giáo khoa mới nhưng không quy định cứng thời gian lùi là 01 năm. Khi nào Chính phủ chuẩn bị đầy đủ hoàn thiện mọi điều kiện đảm bảo thì báo cáo Quốc hội quyết định. Vì theo đại biểu, nếu chỉ đánh giá qua những nội dung trong Tờ trình thì không thể xác định được cho lùi bao nhiêu lâu là phù hợp. Đại biểu nhấn mạnh, nếu cứ cố chạy theo thời gian lộ trình, dù biết trước khó đảm bảo về thời gian để thực hiện điều kiện cần và đủ, nhất là điều kiện về kinh phí, cơ sở vật chât, nguồn nhân lực để triển khai thực hiện chương trình sách giáo khoa mới này thì lúc đó kết quả sẽ như thế nào. Đại biểu nhấn mạnh, giáo dục phổ thông có vai trò vô cùng quan trọng trong việc có đào tạo ra một nguồn lực tốt hay không để làm chủ đất nướcmai sau. Do đó, đừng vì bất cứ áp lực nào mà lấy các em học sinh ra làm phép thử.
Để đảm bảo hiệu quả của đề án khi triển khai, tránh lặp lại những hạn chế, bất cập đã xảy ra, nhiều ý kiến đại biểu đề nghị, trong thời gian tới, Chính phủ cần sâu sát, điều chỉnh rà soát các kế hoạch đề án của mình, đồng thời phải hết sức mạnh mẽ trong việc chỉ đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo và các bộ ngành có liên quan khẩn trương, trách nhiệm hơn, tiếp tục triển khai thực hiện Nghị quyết 88 sau khi Quốc hội có nghị quyết cho lùi thời gian. Ngoài ra phải báo cáo kết quả cụ thể, minh bạch về tiến độ trước Quốc hội.