Toàn cảnh phiên chất vấn
Nhóm vấn đề thứ ba thuộc lĩnh vực tài chính ngân hàng tập trung vào các nội dung: tình hình triển khai và giải pháp đẩy nhanh việc thực hiện Nghị quyết 43 về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội thuộc trách nhiệm quản lý nhà nước của Ngân hàng Nhà nước. Việc phối hợp chính sách tài khóa để kiểm soát lạm phát, củng cố nền tảng kinh tế vĩ mô; việc thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về cơ cấu lại các tổ chức tín dụng, xử lý các ngân hàng thương mại yếu kém gắn với xử lý nợ xấu, cơ chế cấp hạn mức tín dụng hàng năm cho các ngân hàng thương mại; việc quản lý, kiểm soát tín dụng trong lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro nhất là cho vay chứng khoán, bất động sản và phát hành trái phiếu doanh nghiệp; thực trạng và giải pháp phòng chống tín dụng đen tội phạm công nghệ cao trong lĩnh vực tiền tệ và tín dụng.
Đặt vấn đề chất vấn Thống đốc Ngân hàng Nhà nước tại phiên họp, đại biểu Quốc hội Trịnh Xuân An – Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Nai cho biết, hiện nay nhu cầu vay vốn của cá nhân và doanh nghiệp khá cao, nhất là trong bối cảnh chúng ta đang triển khai gói hỗ trợ theo Nghị quyết 43 của Quốc hội. Đại biểu đề nghị Thống đốc cho biết tính hợp lý của cơ chế cấp hạn mức tín dụng hàng năm cho Ngân hàng Thương mại hiện nay? Cơ chế này có can thiệp vào hoạt động của ngân hàng hay không và khả năng nới “room” tín dụng trong thời gian sắp tới là như thế nào?
Trả lời câu hỏi này của đại biểu, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng nói rằng đây là “biện pháp hiệu quả” để kiểm soát tăng trưởng tín dụng. Tuy nhiên thực tế thì Ngân hàng Nhà nước không cần phải duy trì biện pháp mang tính hành chính và luôn bị nghi ngờ về tính minh bạch này.
Theo Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng, kiểm soát tín dụng là cần thiết để tránh rủi ro của việc tín dụng tăng trưởng quá cao. Bởi lẽ, đặc thù của nền kinh tế nước ta là vốn đầu tư dựa rất lớn vào nguồn vốn của hệ thống ngân hàng. Do vậy, mỗi khi có các cú sốc như dịch bệnh hay biến động mạnh của kinh tế thế giới khiến doanh nghiệp, người dân làm ăn khó khăn thì sẽ ngay lập tức ảnh hưởng đến hệ thống ngân hàng. Nếu hệ thống ngân hàng mất khả năng chi trả sẽ hệ lụy đến cả nền kinh tế.
Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng trả lời chất vấn của đại biểu
Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng nêu rõ, tín dụng là một nội dung trọng tâm trong điều hành của Ngân hàng Nhà nước. Trên thực tế với đặc thù của nền kinh tế Việt Nam là vốn đầu tư dựa rất lớn vào nguồn vốn tín dụng của hệ thống ngân hàng. Hiện nay dư nợ tín dụng trên GDP của Việt Nam đang ở mức là 124%. Đây là mức theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới thì Việt Nam là nước có tỷ lệ cao nhất, gần như trong số cao nhất các nước ở trên thế giới. Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cho biết, khi nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào tín dụng hệ thống ngân hàng thì mỗi khi có các cú sốc như COVID-19, hay biến động của tình hình kinh tế thế giới mà doanh nghiệp và người dân khó khăn trong hoạt động sản xuất kinh doanh thì lập tức sẽ ảnh hưởng luôn đến hệ thống ngân hàng, hệ thống ngân hàng mà mất khả năng chi trả... Từ đó, sẽ hệ lụy đến cả nền kinh tế. Chính vì vậy, đặt ra kiểm soát tăng trưởng tín dụng là một vấn đề và trên thực tế Ngân hàng Nhà nước áp dụng biện pháp này từ những năm 2011 và thấy đây là một biện pháp rất hiệu quả trong tổ chức điều hành, đưa thị trường tiền tệ tín dụng ổn định trở lại. Hiện nay hệ thống ngân hàng vẫn đang trong quá trình tái cơ cấu và dần tiến tới chuẩn mực quốc tế.
Trong điều kiện thị trường vốn của nước ta đang trong quá trình phát triển non trẻ, vừa qua, Thủ tướng Chính phủ cũng đã chủ trì một hội nghị về thị trường vốn, qua đó cũng đã chỉ đạo các bộ, các ngành nghiên cứu để phát triển thị trường vốn. Theo Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, khi phát triển thị trường vốn thì đồng nghĩa với việc các doanh nghiệp có thể tiếp cận vốn vay trung, dài hạn từ những phân khúc thị trường này và chỉ vay vốn ngắn hạn phục vụ cho vốn lưu động trong hoạt động sản xuất, kinh doanh từ hệ thống ngân hàng. Khi đó áp lực đối với việc kiểm soát tăng trưởng tín dụng của Ngân hàng Nhà nước sẽ bớt đi.
Về cách thức, thường là đầu năm trên cơ sở chỉ tiêu lạm phát cũng như GDP của Quốc hội đề ra, Ngân hàng Nhà nước sẽ đưa ra một chỉ tiêu định hướng cho cả năm và chỉ tiêu này có thể sẽ được điều hành phù hợp với tình hình thực tiễn. Bởi vì chính sách tiền tệ cũng là ngắn hạn và nền kinh tế cũng sẽ chịu tác động bởi rất nhiều yếu tố trong và ngoài nước và khách quan.
Về phân bổ cho các tổ chức tín dụng, Ngân hàng Nhà nước đều có những nguyên tắc chung, trên nền tảng phân loại các tổ chức tín dụng. Tổ chức tín dụng nào có tình hình lành mạnh, quản trị tốt hơn thì được tăng trưởng tín dụng cao hơn.
Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cũng cho biết, trên thực tế có các cặp sở hữu chéo giữa các tổ chức tín dụng với nhau và giữa tổ chức tín dụng với doanh nghiệp. Hiện nay Thủ tướng Chính phủ cũng đang chỉ đạo Bộ Công an kết nối hệ thống dữ liệu công dân. Khi đó, tất cả các giao dịch của một cá nhân có căn cước công dân gắn chip đều được lưu giữ lại. Sau này các giao dịch trong nền kinh tế ngày càng minh bạch hơn thì việc phát hiện ra những vấn đề không trung thực hoặc nhờ người đứng tên hoặc cố tình che giấu thì cũng sẽ dễ dàng được phát hiện hơn.
Trên nghị trường, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước bày tỏ lo ngại nếu không kiểm soát tín dụng có thể tạo ra cuộc đua lãi suất nhằm huy động bằng được nguồn tiền để cho vay, từ đó đẩy mặt bằng lãi suất lên cao, gây khó cho nền kinh tế.