ĐBQH Tạ Đình Thi: Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (sửa đổi) cần làm rõ trách nhiệm của 04 chủ thể chính
Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2011. Trong gần 12 năm thực thi, các quy định tại Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng đã góp phần thay đổi mạnh mẽ công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; đồng thời kiến tạo các khuôn khổ, nền tảng cơ bản vững chắc để tiếp tục tạo dựng sự phát triển của hoạt động bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng tại Việt Nam trong thời gian tới.
Tuy nhiên, quá trình thực thi Luật hiện đã bộc lộ một số tồn tại, hạn chế, bao gồm các vấn đề liên quan đến tính thống nhất, hiệu lực, hiệu quả thực thi các quy định của Luật, sự thay đổi của thực tiễn sản xuất, kinh doanh cũng như những yêu cầu, xu thế mới đối với công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Cùng với đó, trong những năm gần đây, Đảng, Nhà nước và Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, định hướng sự phát triển của công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, trong đó, đã chỉ rõ và đặt ra yêu cầu xem xét, sửa đổi Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Vì vậy, việc xây dựng Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (sửa đổi) là hoạt động cần thiết, kịp thời, không chỉ nhằm khắc phục những tồn tại, bất cập đặt ra trong thực tiễn mà còn nhằm thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước về hoàn thiện thể chế về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên.
Tại Phiên họp chuyên đề pháp luật tháng 8/2022 cho ý kiến về dự án Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (sửa đổi) của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, dự án luật được sửa đổi, bổ sung trên cơ sở kế thừa các điều khoản cơ bản của Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng hiện hành; bảo đảm tính tương thích, đồng bộ với hệ thống pháp luật hiện hành, các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên và bám sát 7 chính sách đã được Chính phủ thông qua tại Nghị quyết số 48/NQ-CP ngày 6/5/2021.
Để nâng cao hiệu quả bảo vệ quyền lợi đối với nhóm người tiêu dùng có yếu tố riêng, gặp nhiều bất lợi hơn người tiêu dùng thông thường, dự án luật đã bổ sung quy định về khái niệm và trách nhiệm của tổ chức, cá nhân kinh doanh trong việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng dễ bị tổn thương là người yếu thế. Đây cũng là nội dung nhận được nhiều ý kiến đóng góp của các đại biểu Quốc hội.
Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh đề xuất bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng là những người yếu thế.
Đóng góp ý kiến vào việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng là người yếu thế, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh đề nghị bổ sung đối tượng người nghèo, người thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo vào danh sách nhóm dễ bị tổn thương và là những người cần được bảo vệ quyền lợi tiêu dùng như người yếu thế vì quy định này cũng phù hợp với một số luật khác như là Luật Phòng, chống thiên tai năm 2013. Ngoài ra, Ban soạn thảo dự án Luật cũng cần tiếp tục nghiên cứu về Chỉ thị số 30, trong đó đã nêu rõ là cần phải tạo điều kiện thuận lợi để thực thi hiệu quả các quyền của người tiêu dùng, nhất là đối tượng người tiêu dùng là người yếu thế như trẻ em, học sinh, sinh viên, người già, phụ nữ, công nhân nghèo, khu vực nông thôn, miền núi, biên giới, hải đảo, vùng sâu, vùng xa. Cùng với việc bổ sung đối tượng người nghèo thì cũng nghiên cứu để thể chế hóa chủ trương này ở trong Chỉ thị số 30 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng và trách nhiệm quản lý của Nhà nước đối với công tác bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng.
Đồng thuận với quan điểm trên, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Y Thanh Hà Niê Kđăm thống nhất với ý kiến bổ sung đối tượng người nghèo vào nhóm dễ bị tổn thương và cho rằng, trong dự án Luật cần có quy định cụ thể hơn về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng là người yếu thế. Ngoài ra, trong dự án Luật cần bổ sung thêm Điều 7 về nhóm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng dễ bị tổn thương là người sinh sống ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi theo quy định của pháp luật hiện thành về các dân tộc. Bởi hiện nay, các quy định về khu vực này đã chuyển sang theo trình độ phát triển, nhưng trong dự án Luật viết khái quát, chưa đề cập đầy đủ quyền được bảo vệ về tiêu dùng đối với những đối tượng này.
Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Y Thanh Hà Niê KĐăm nhấn mạnh bảo vệ người tiêu dùng là người dân tộc thiểu số.
Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Y Thanh Hà Niê Kđăm đề nghị gắn với đối tượng và địa bàn ưu tiên điều chỉnh lại tại điểm d của Điều 7 là người dân tộc thiểu số, người sống ở vùng miền núi, hải đảo, vùng có điều kiện kinh tế xã hội đặc thù, đặc biệt khó khăn theo quy định của pháp luật. Khi quy định như thế sẽ rõ và bao quát, không bị bỏ sót các đối tượng.
Nêu quan điểm về vấn đề trên, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng, cần làm rõ tính tương thích và phù hợp của Luật này đối với công tác dân tộc và bảo vệ người yếu thế, bởi trong điều kiện thị trường phát triển trình độ chưa thực sự cao, hiểu biết của người mua và người bán chưa đạt mức độ bình đẳng, thường sự bất lợi sẽ rơi vào người thiếu thông tin và người yếu thế. Đây là vấn đề cần được nghiên cứu, đánh giá tác động kỹ càng bên cạnh vấn đề về giới.
Đề cập tới 3 nhóm dịch vụ công gồm quản lý nhà nước, sự nghiệp công, dịch vụ công ích do các doanh nghiệp cung cấp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu tích hợp các quy định cụ thể về các nhóm dịch vụ công trong dự án luật. Bởi đây là vấn đề rất lớn, phức tạp, nhưng lại liên quan, ảnh hưởng trực tiếp đến an sinh xã hội, đời sống người tiêu dùng cả nước.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu quan điểm.
Phát biểu Kết luận Phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đánh giá cao các ý kiến đóng góp của các đại biểu, thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đóng góp cho dự án Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (sửa đổi).
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị Chính phủ rà soát kỹ các Chỉ thị, Nghị quyết liên quan đến bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; rà soát các chính sách pháp luật, điều khoản theo hướng dự án Luật phải thống nhất, đồng bộ với các luật khác và phù hợp với hệ thống pháp luật cũng như các điều ước, thông lệ quốc tế...
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải phát biểu Kết luận Phiên họp.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị Ban soạn thảo và thẩm tra dự án Luật tục xem xét, nghiên cứu quy định về bảo vệ quyền lợi, quyền được đối xử công bằng của người tiêu dùng là người yếu thế, người nghèo, người có thu nhập thấp, người già, trẻ em. Đồng thời, nghiên cứu ý kiến của các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị đưa các hộ nghèo và cận nghèo vào trong đối tượng là người yếu thế.
Ngoài ra, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cũng đề nghị Chính phủ tiếp thu các ý kiến của thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, sự chỉ đạo của Chủ tịch Quốc hội để hoàn thiện dự án Luật. Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cần xem xét lại việc hoàn thiện dự án Luật trước khi trình Quốc hội xem xét, đóng góp ý kiến tại Kỳ họp thứ 4 tới./.