Tổng thuật "Diễn đàn Kinh tế - Xã hội Việt Nam năm 2022": Củng cố nền tảng kinh tế vĩ mô, thúc đẩy phục hồi và phát triển bền vững
Toàn cảnh phiên thảo luận toàn thể tại Diễn đàn Kinh tế - Xã hội Việt Nam năm 2022
Sau một ngày làm việc, Diễn đàn Kinh tế - Xã hội Việt Nam năm 2022 đã hoàn thành toàn bộ nội dung chương trình đề ra và thành công rất tốt đẹp. Diễn đàn được tổ chức với 2 Phiên chuyên đề và 1 phiên toàn thể, toạ đàm cấp cao đã thu hút hơn 450 đại biểu Trung ương và địa phương tham dự; kết nối trực tuyến với 6 học viện, trường đại học với khoảng 600 giảng viên, sinh viên theo dõi Diễn đàn, đây là sáng kiến để tăng tính tương tác của Diễn đàn tốt hơn.
Tại các phiên chuyên đề và toạ đàm cấp cao đã có 44 ý kiến của các diễn giả, chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp, lãnh đạo các bộ, ngành. Diễn đàn thu hút sự quan tâm của đông đảo dư luận xã hội. Theo báo cáo của Ban Tổ chức, trong buổi sáng đã có hàng triệu lượt xem livestream trên các nền tảng số, mạng xã hội.
Vui mừng về kết quả đạt được tại Diễn đàn, Chủ tịch Quốc hội hội Vương Đình Huệ ghi nhận ý kiến tại Diễn đàn rất phong phú nhưng đánh giá về tình hình thế giới và Việt Nam có sự thống nhất, đồng thuận rất cao. Cùng với đó, các ý kiến đều thống nhất về việc tập trung cho các mục tiêu trước mắt nhưng không được quên mục tiêu dài hạn là tái cơ cấu nền kinh tế, bám sát mục tiêu, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội đến năm 2030, 2045 đã được Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đề ra. Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, trong bối cảnh gặp nhiều khó khăn và tiềm ẩn nhiều thách thức như hiện nay, nhưng các ý kiến đều đạt sự đồng thuận, thống nhất về các mục tiêu này. Với tầm nhìn dài hạn đó, Diễn đàn thống nhất cần tiếp tục hoàn thiện thể chế chính sách pháp luật, đặc biệt trước mắt là tập trung hoàn thiện thể chế pháp luật về đất đai; thể chế phục vụ cho chuyển đổi số, chuyển đổi năng lượng; tiếp tục hoàn thiện thể chế về đầu tư kinh doanh, về quy hoạch...
Phát biểu bế mạc, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ khẳng định thành công của Diễn đàn Kinh tế - Xã hội Việt Nam 2022
Qua theo dõi Diễn đàn Kinh tế - Xã hội Việt Nam 2022 cho thấy, các tổ chức, chuyên gia, nhà khoa học và rất nhiều các ý kiến tham gia trao đổi, thảo luận và tương tác, trọng tâm vào tình hình kinh tế - xã hội năm 2022; tình hình thực hiện chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội; đẩy mạnh cải cách thể chế, hoàn thiện chính sách về đất đai; thúc đẩy việc thực hiện các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, người lao động, tạo động lực phục hồi sản xuất, kinh doanh; các chính sách an sinh xã hội… Diễn đàn cũng đã chia sẻ tiếng nói của cộng đồng doanh nghiệp thông qua đại diện của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), của các Hiệp hội, của trực tiếp một số doanh nghiệp tham gia Diễn đàn; chia sẻ giữa các chuyên gia trong nước và nước ngoài, giới học giả, nhà nghiên cứu, người hoạch định chính sách và cơ quan thực thi chính sách cũng như các đối tượng thụ hưởng chính sách, rất mở, rất đa chiều và rất toàn diện.
Theo đó, khẳng định mọi quyết sách đều phải sát hợp với thực tiễn Việt Nam và bối cảnh quốc tế, phải dựa trên cơ sở chính trị, căn cứ pháp lý và luận cứ khoa học vững chắc. Đồng thời khẳng định củng cố, tăng cường nền tảng kinh tế vĩ mô, tăng cường khả năng chống chịu và tự cường của nền kinh tế luôn là mục tiêu hàng đầu, nhất là do kinh tế nước ta có độ mở rất lớn và tình hình thế giới, khu vực luôn có biến động bất thường, khó dự báo. Xét về ngắn hạn, trung hạn hay dài hạn, thì ổn định kinh tế vĩ mô luôn là “chìa khóa” quan trọng để Việt Nam phát triển kinh tế - xã hội, ổn định đời sống của người dân; bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô như là yếu tố “bất biến”’ để ứng với “vạn biến”’ của tình hình kinh tế quốc tế. Đây cũng là nội dung xuyên suốt, gắn liền với chủ đề của Diễn đàn lần này.
Phiên thảo luận chuyên đề 1 về Đẩy mạnh cải cách thể chế - Hoàn thiện chính sách về đất đai, giải pháp
quan trọng trong phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội
Đa số các đại biểu đồng tình sự xuất hiện của đại dịch COVID-19 trong năm 2020-2021 đã khiến cho nền kinh tế thế giới và Việt Nam phải đối mặt với rất nhiều khó khăn, thách thức. Tuy nhiên, khi tình hình dịch bệnh thuyên giảm và trong tầm kiểm soát thì xuất hiện các yếu tố, diễn biến mới phức tạp như bệnh đậu mùa khỉ, gián đoạn chuỗi cung ứng, bất ổn thương mại và tài chính toàn cầu, nguy cơ đình lạm ở một số quốc gia và việc điều chỉnh đảo ngược nhanh, mạnh các chính sách tiền tệ, tài khóa của nhiều nền kinh tế lớn; nguy cơ khủng hoảng năng lượng, lương thực… tiềm ẩn nhiều rủi ro, thách thức mới đối với nền kinh tế đất nước. Trong báo cáo cập nhật "Triển vọng kinh tế thế giới", Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) đã hạ dự báo tăng trưởng GDP toàn cầu năm 2022 xuống 3,2%, so với mức dự báo 3,6% mà Tổ chức này đã đưa ra hồi tháng 4. Về tăng trưởng của năm 2023, IMF cũng hạ dự báo GDP năm 2023 giảm từ mức 3,6% đưa ra hồi tháng 4 xuống còn 2,9% do tác động của chính sách tiền tệ bị thắt chặt.
Về tình hình trong nước, thực tế cho thấy nền kinh tế đã có những bước phục hồi tích cực từ quý IV năm 2021 và 8 tháng đầu năm 2022. Các chính sách hỗ trợ kịp thời được ban hành như Nghị quyết số 43/QH15/2022 của Quốc hội, Nghị quyết 11-NQ/CP của Chính phủ về Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, việc triển khai bước đầu đã phát huy hiệu quả, tăng trưởng mạnh ở khu vực sản xuất, chế biến chế tạo, phục hồi trong hoạt động bán lẻ và du lịch. Vừa qua, tổ chức xếp hạng tín nhiệm Moody’s đã nâng xếp hạng tín nhiệm quốc gia dài hạn của Việt Nam từ mức Ba3 lên mức Ba2 với triển vọng ổn định cũng là một điểm thuận lợi cho nền kinh tế. Tuy nhiên, tăng trưởng kinh tế khả năng sẽ khó khăn hơn trong Quý IV và năm 2023. Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) đã đưa ra dự báo tăng trưởng của Việt Nam năm 2023 là 6,7%, giảm so với mức dự báo 7,2% vào thời điểm 16/5/2022. Áp lực lạm phát chủ yếu do tăng giá nhiên liệu và các dịch vụ liên quan như vận tải. CPI bình quân 8 tháng đầu năm tăng hơn 2,58%, thấp hơn so với các nước khác, phản ánh việc giảm thuế bảo vệ môi trường đối với các mặt hàng xăng dầu, lạm phát giá lương thực thấp và tỷ giá hối đoái tương đối ổn định.
Thảo luận chuyên đề 02: "Thúc đẩy việc thực hiện các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp và người lao động, tạo động lực phục hồi sản xuất, kinh doanh và phát triển bền vững".
Song vẫn rủi ro thách thức tới tăng trưởng kinh tế, ổn định kinh tế vĩ mô của nước ta là hiện hữu, nhất là khi nền kinh tế Việt Nam luôn có độ mở lớn trong khi tính tự chủ của nền kinh tế, năng lực sản xuất trong nước còn hạn chế. Qua hơn 2 năm chịu ảnh hưởng bởi dịch COVID-19, sức khỏe của doanh nghiệp bị bào mòn, rủi ro, hiện hữu. Lạm phát có thể tăng nhanh hơn dự báo; giá lương thực, thực phẩm có thể tăng lên. Sự phục hồi của nền kinh tế cũng có thể gặp trở ngại do tăng trưởng toàn cầu chậm lại. Bên cạnh đó, diễn giả cũng cho rằng năng lực chống chịu và tính tự cường của nền kinh tế Việt Nam chỉ ở mức “trung bình – khá”, trong đó các chỉ tiêu thể chế và quản trị vĩ mô; chỉ tiêu kinh tế - tài chính đạt điểm số ở mức khá và khá cao, song các chỉ tiêu về môi trường - xã hội hầu hết ở mức thấp và trung bình thấp.
Các điều kiện tài chính thắt chặt hơn dự kiến sẽ làm tăng chi phí tài chính, dẫn tới nguy cơ dòng vốn chảy ra ngoài như đã thấy ở nhiều thị trường mới nổi trong khu vực. Sự thiếu ổn định nhiều hơn trong thương mại toàn cầu và thị trường tài chính cũng có thể tác động đến sự phục hồi, đặc biệt một số ngành có thể khó tiếp cận hàng hóa hơn do chuỗi cung ứng bị gián đoạn thêm.
Chủ tịch Quốc hội dự phiên thảo luận chuyên đề 2
Doanh nghiệp hiện đối mặt với khó khăn về tài chính như thiếu vốn lưu động; chi phí đầu vào cho sản xuất tăng cao; số lượng và lợi nhuận của đơn hàng sụt giảm do sự thắt chặt chi tiêu của người dân của các nền kinh tế lớn như Mỹ, hoặc các nước Châu Âu. Đồng EURO bị mất giá so với USD khiến cho đồng Việt Nam tăng giá, điều này làm giảm lợi thế cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu sang Châu Âu… Các doanh nghiệp còn gặp khó khăn trong việc tiếp cận thông tin, tiếp cận nguồn vốn và chưa ưu tiên cho các hoạt động đổi mới sáng tạo để nâng cao năng suất, cải thiện năng lực cạnh tranh. Có diễn giả cho rằng chính sách thuế đối với sản phẩm dệt may xuất khẩu tại chỗ hiện nay còn bất cập, chưa khuyến khích hàng xuất khẩu mà gây ra bất bình đẳng giữa hàng gia công xuất khẩu và hàng sản xuất xuất khẩu.
Trong khi đó, năng lực cung ứng vốn cũng như hấp thụ vốn của nền kinh tế còn thấp; hệ thống ngân hàng cũng còn tiềm ẩn nhiều rủi ro về nợ xấu, cơ cấu lại hệ thống tài chính - ngân hàng còn nhiều thách thức, khó khăn. Thị trường chứng khoán đã có những bước phát triển ấn tượng, chia sẻ vai trò huy động vốn trung và dài hạn cho nền kinh tế với thị trường tiền tệ, giảm dần sự phụ thuộc vào nguồn vốn tín dụng ngắn hạn của hệ thống ngân hàng thương mại, nhưng còn một số tồn tại cần phải được khắc phục; quy mô thị trường trái phiếu doanh nghiệp tăng trưởng nhanh nhưng tiềm ẩn rủi ro cao do hình thức phát hành riêng lẻ là chủ yếu, lĩnh vực phát hành chủ yếu là bất động sản và xây dựng; rủi ro liên thông giữa thị trường vốn với hệ thống các tổ chức tín dụng và thị trường bất động sản gia tăng…
.jpeg)
Thảo luận bàn tròn tại chuyên đề 1 về Đẩy mạnh cải cách thể chế - Hoàn thiện chính sách về đất đai, giải pháp
quan trọng trong phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội
Có ý kiến nhận định rằng: Việc dự báo thu quá thận trọng có thể khiến Việt Nam tự thu hẹp không gian tài khóa của mình, cắt giảm chi thường xuyên một cách máy móc sẽ tiềm ẩn rủi ro làm giảm hiệu quả sử dụng cơ sở hạ tầng. Tỷ lệ giải ngân đầu tư công chưa cao, phương thức đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP) chưa được phát huy, giá cả vật tư, hàng hóa như vật liệu xây dựng, nhiên liệu tăng ảnh hưởng đến cả sản xuất và đời sống gây sức ép lên việc thực hiện kiềm chế lạm phát…
Chuyển dịch cơ cấu lao động trên thị trường còn chậm về cả ngành nghề, địa bàn, không theo kịp chuyển dịch cơ cấu kinh tế; còn tình trạng thiếu hụt lao động cục bộ, tạm thời trong một số ngành, lĩnh vực; doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn trong việc tuyển dụng lao động, thiếu hụt cả số lượng và kỹ năng của người lao động; có hiện tượng chuyển dịch lao động từ khu vực công sang khu vực khác đặc biệt là sau hơn 02 năm phòng, chống dịch COVID-19 như nhân lực trong ngành y tế; hiện tượng một bộ phận lao động chưa sẵn sàng quay trở lại tham gia vào thị trường lao động. Chất lượng lao động còn hạn chế, tỷ lệ lao động ở khu vực phi chính thức lớn.
Trong khi đó, còn nhiều khó khăn, vướng mắc trong xây dựng nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân; tỷ lệ bao phủ BHXH, bảo hiểm thất nghiệp thấp, có tình trạng tỷ lệ người dân tham gia BHYT đang bị chững lại và giảm đột ngột trong năm 2022. Việc thực hiện mục tiêu giảm nghèo chưa đạt, tỷ lệ giải ngân đối với 03 chương trình mục tiêu quốc gia rất chậm. Phục hồi và phát triển kinh tế không đồng đều giữa các ngành, lĩnh vực và địa phương. Ngoài ra, biến đổi khí hậu, những diễn biến bất thường thiên tai, dịch bệnh, bão lũ, an ninh nguồn nước… cũng là mối lo thường trực, có thể ảnh hướng lớn tới phục hồi và phát triển kinh tế bền vững của nước ta.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cũng các Phó Chủ tịch Quốc hội và các đại biểu tham dự Diễn đàn
Vậy giải pháp là gì? Tại Diễn đàn, các đại biểu đã đưa ra nhiều ý kiến, gợi ý nhiều giải pháp quan trọng, thiết thực. Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) khuyến nghị chính sách tiền tệ cần phải thận trọng hơn với rủi ro lạm phát; cần thắt chặt hơn nữa vị thế chính sách tiền tệ và các động lực chính sách giúp kiềm chế lạm phát. Việc sử dụng các công cụ chính sách tiền tệ hiện hành như lãi suất, tăng trưởng tín dụng và các biện pháp can thiệp ngoại hối phải nhất quán. Có ý kiến cho rằng cần thực hiện các chính sách tài khóa và tiền tệ hướng về tổng cầu trong ngắn hạn để đẩy nền kinh tế quay trở lại vị trí tiềm năng nhưng cần được nới lỏng một cách thận trọng để tránh gây rủi ro bất ổn kinh tế vĩ mô. Cần tiếp tục xử lý nợ xấu trong hệ thống và giám sát chặt chẽ những rủi ro tiềm ẩn trên thị trường bất động sản để đảm bảo ổn định tài chính.
Với chính sách tài khóa phải linh hoạt phối hợp với chính sách tiền tệ và các chính sách vĩ mô khác với quy mô phù hợp và các hỗ trợ từ chính sách tài khóa cần được chủ động điều chỉnh để phù hợp với tốc độ phục hồi nền kinh tế. Quản lý chặt chẽ bội chi NSNN, kiểm soát nợ công, tăng cường phối hợp với các bộ, ngành trong xử lý các khó khăn, vướng mắc trong thực hiện dự án đầu tư công, đẩy mạnh giải ngân đầu tư công. Cần theo dõi sát tình hình giá xăng, dầu thế giới và trong nước để đề xuất phương án kịp thời, phù hợp về thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế giá trị gia tăng đối với xăng dầu. Tăng cường phối hợp giữa các bộ, ngành trong việc xử lý các khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai các dự án đầu tư công, nhất là các dự án quan trọng quốc gia, đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công.
Tọa đàm cấp cao phiên toàn thể
Các đại biểu cũng nhấn mạnh, cần tiến hành cải cách cơ cấu một cách quyết liệt để đạt được khát vọng tăng trưởng bền vững và bao trùm, đi đôi với tiếp tục cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao chất lượng, kỹ năng của lực lượng lao động. Các đại biểu cho rằng bài toán nâng cao năng lực cạnh tranh, sức chống chịu của doanh nghiệp trước các cú sốc và các thách thức bất ổn là vấn đề mấu chốt trong giai đoạn phục hồi kinh tế, và cũng phải khẳng định đây là một hành trình dài hạn. Để tạo điều kiện cho các doanh nghiệp phát triển nhanh hơn, cần có cơ chế khuyến khích đối với các doanh nghiệp đang đi tiên phong về môi trường, với các thể chế liên quan đến những ưu đãi về thuế và đất đai …
Bên cạnh đó, các diễn giả đưa ra nhiều khuyến nghị để tiếp tục tìm kiếm cơ hội phát triển mới thông qua thúc đẩy các xu hướng trong dài hạn về phát triển kinh tế số, chuyển đổi số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, giảm phát thải khí các-bon…; thay đổi hành vi đầu tư, tiêu dùng; nâng cao hàng rào kỹ thuật đối với hàng nhập khẩu; thúc đẩy sản xuất trong nước nhằm nâng cao năng lực nội tại, tính tự chủ của nền kinh tế.
.jpg)
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cùng Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Ngô Trung Thành bên lề sự kiện
Nhằm tiếp tục triển khai hiệu quả Nghị quyết số 43/2022/QH15, các đại biểu đã đề xuất một số giải pháp như lấy ý kiến cộng đồng doanh nghiệp; tăng cường thông tin, truyền thông; rà soát các tiêu chí liên quan tới điều kiện đánh giá các doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi COVID-19; đề xuất phương án đơn giản hóa thủ tục hành chính hỗ trợ doanh nghiệp… Đại biểu cho rằng dư địa cho các chính sách tài khóa vẫn còn, cần tiếp tục duy trì các chính sách hỗ trợ nhưng phải bảo đảm có hướng đích và có mục tiêu; tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp gia hạn thuế mà không thực hiện miễn giảm thuế, nhất là với thuế TNDN, không lựa chọn giảm thuế theo tiêu chí doanh thu như năm 2020, năm 2021; rà soát cụ thể lại các chính sách quan trọng ảnh hưởng trực tiếp tới hoạt động của doanh nghiệp; có ý kiến đề nghị mở rộng đối tượng được hưởng hỗ trợ lãi suất 2% đối với các khoản vay ngắn hạn bằng ngoại tệ… Đối với các chính sách an sinh xã hội, nên nghiên cứu mở rộng đối tượng và chú trọng tới nhóm lao động thuộc khu vực phi chính thức; cần đơn giản hóa và cụ thể hóa các tiêu chí xác định đối tượng được hưởng trợ cấp.
Bên cạnh đó, các đại biểu cũng lưu ý rằng, bối cảnh hiện nay đã có nhiều điểm khác so với thời điểm xây dựng và ban hành Nghị quyết 43, điều này đặt ra những vấn đề cần tiếp tục hoàn thiện, điều chỉnh trong quá trình thực thi nhằm đạt được các mục tiêu đề ra một cách hiệu quả với sức lan tỏa lớn, cần đảm bảo tính hợp lý, cân đối đa chiều giữa kinh tế, xã hội và môi trường, giữa ngắn hạn và dài hạn.
Các đại biểu dự phiên toàn thể
Hoàn thiện thể chế là yêu cầu có tính tất yếu, khách quan đối với sự phát triển của một quốc gia, là một trong những đột phá chiến lược để phát triển bền vững đất nước. Các chuyên gia cũng như các nghiên cứu đã ghi nhận mối quan hệ chặt chẽ, tương quan mật thiết giữa thứ hạng cao về chất lượng thể chế với sự thịnh vượng của một quốc gia. Đối với Việt Nam, cải cách và hoàn thiện thể chế luôn được Đảng và Nhà nước quan tâm, chú trọng trong quá trình đổi mới đất nước. Trong thời gian tới, cần tiếp tục đổi mới tư duy nâng cao nhận thức về vai trò của công tác xây dựng và thi hành pháp luật; tăng cường năng lực cho các chủ thể tham gia công tác xây dựng và thi hành pháp luật; tiếp tục nghiên cứu cải tiến quy trình lập pháp, tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong xây dựng pháp luật; tăng cường hoạt động giám sát, kiểm tra, rà soát văn bản, sơ kết, tổng kết việc thi hành pháp luật.
Tiếp nối thành công của Diễn đàn Kinh tế Việt Nam năm 2021, Diễn đàn Kinh tế - Xã hội Việt Nam năm 2022 được tổ chức với sự nỗ lực, tích cực, phối hợp chặt chẽ, hiệu quả giữa Ủy ban Kinh tế của Quốc hội với Ban Kinh tế Trung ương, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, Văn phòng Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội và các cơ quan hữu quan mang lại kết quả tốt đẹp nhận được sự ủng hộ, quan tâm theo dõi của người dân như khẳng định của Chủ tịch Quốc hội trong phát biểu Bế mạc Diễn đàn cũng như trao đổi của hầu hết các đại biểu bên lề sự kiện.
.jpg)
Phiên bế mạc Diễn đàn Kinh tế - Xã hội Việt Nam năm 2022
Diễn đàn này đã đưa ra và khẳng định thông điệp: Giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô là quan trọng hàng đầu trên cơ sở nâng cao năng lực chống chịu, tính tự cường của nền kinh tế, tiếp tục cải thiện năng lực quản trị quốc gia, năng lực quản trị doanh nghiệp và ứng phó có hiệu quả với rủi ro, bất định. Nhiều diễn giả, đại biểu tham gia ý kiến đã khẳng định mặc dù thận trọng nhưng phải lạc quan, phải tự tin, tự tin với khả năng biến nguy thành cơ, tự tin trong việc tìm kiếm cơ hội, tự tin trong phục hồi, khẳng định nền kinh tế Việt Nam sẽ tiếp tục phát triển theo hướng bền vững./.