TỔNG THUẬT CHIỀU 22/10: QUỐC HỘI NGHE TỜ TRÌNH, BÁO CÁO THẨM TRA DỰ ÁN LUẬT HỢP TÁC XÃ (SỬA ĐỔI); THẢO LUẬN VỀ DỰ ÁN LUẬT THỰC HIỆN DÂN CHỦ Ở CƠ SỞ
Không đánh đồng doanh nghiệp tư nhân với doanh nghiệp nhà nước
Đóng góp ý kiến tại phiên thảo luận về Dự án Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở, đại biểu Phạm Văn Hòa- Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp bày tỏ tán đồng trong phạm vi điều chỉnh thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở lần này bao gồm xã, phường, thị trấn, các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp nhà nước. Theo đại biểu, đối với các doanh nghiệp ngoài phạm vi điều chỉnh là các doanh nghiệp khác thì cần dẫn chiếu pháp luật về lao động mà chỉ áp dụng cho doanh nghiệp nhà nước.
Đại biểu cho rằng, các tổ chức này sử dụng lao động đều đang thực hiện quy chế dân chủ tại các cơ quan làm việc theo quy định của Bộ luật Lao động, Bộ luật Dân sự, Luật Doanh nghiệp, Luật Thuế, Luật Công đoàn và các quy định nghị định của Chính phủ quy định chi tiết thực hiện các bộ luật này là đã quá đầy đủ. Vì vậy, đại biểu cho rằng chỉ dẫn chiếu các quy định có liên quan đến pháp luật và các vấn đề trong luật chỉ áp dụng cho doanh nghiệp nhà nước là phù hợp vì doanh nghiệp nhà nước có đặc thù riêng, không thể đánh đồng doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp tư nhân cùng một lúc.
Đại biểu Phạm Văn Hòa- Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp
Đại biểu nêu rõ, doanh nghiệp nhà nước thì Nhà nước quản lý về tiền và tài sản của Nhà nước cho nên việc thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở và có Ban thanh tra nhân dân là rất cần thiết, để phát huy quyền của giai cấp công nhân và những người lao động trong doanh nghiệp nhà nước là kiểm tra, giám sát hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và giám sát việc làm sai trái của chủ doanh nghiệp.
Tuy nhiên, đối với thực hiện dân chủ ở cơ quan ngoài doanh nghiệp nhà nước, đại biểu cho rằng vẫn còn rất bất cập, vì hoạt động sản xuất kinh doanh của tư nhân là hoạt động có quy định riêng, thực hiện theo Luật Doanh nghiệp, theo Bộ luật Dân sự và Bộ luật Lao động. Bộ luật Lao động đã quy định rất cụ thể, rất rành mạch, rõ ràng về chế tài nếu chủ doanh nghiệp mà vi phạm hợp đồng lao động đối với công nhân, đối với người có hợp đồng lao động và cũng có quy chế rất rõ ràng, rất rành mạch. Bộ luật Dân sự cũng đã quy định nếu vi phạm hợp đồng và Luật thực hiện dân chủ ở cơ sở cũng đã tổ chức thực hiện vấn đề đó.
Các đại biểu tại phiên họp
Trong quy định của dự thảo Luật hiện tại, các doanh nghiệp tư nhân 6 tháng hay 1 năm 1 lần phải báo cáo kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp cho những người có hợp đồng lao động. Đại biểu cho rằng quy định này là không hợp lý, vì doanh nghiệp tư nhân có những bí mật trong sản xuất kinh doanh, không thể nào báo cho những người lao động mà họ đã ký kết hợp đồng được, trừ khi họ báo cáo trong ban lãnh đạo, những người thân thiết trong gia đình, những người cổ đông, còn báo cáo cho những người khác là không hợp lý. Vì vậy, đại biểu cho rằng nên bỏ quy định này trong dự thảo Luật.
Đối với quy định về Ban thanh tra nhân dân, đại biểu bày tỏ đồng tình có Ban thanh tra nhân dân ở xã, phường, thị trấn và ở cơ quan, doanh nghiệp nhà nước, nhưng đối với Ban thanh tra nhân dân ở doanh nghiệp ngoài nhà nước, đại biểu cho rằng rất khó thực hiện quy định của Luật. Vì Ban thanh tra nhân dân là do tổ chức công đoàn thành lập nên và tổ chức thực hiện, nếu Ban thanh tra nhân dân hoạt động không có chế độ, không có kinh phí hoạt động ngoài giờ, các công đoàn ở trong cơ quan, ở doanh nghiệp ngoài nhà nước hoạt động đã khó thì Ban thanh tra nhân dân sẽ còn gặp nhiều khó khăn hơn trong hoạt động. Nhấn mạnh những quy định này là không khả thi, đại biểu Phạm Văn Hòa đề nghị không thành lập Ban thanh tra nhân dân ở ngoài doanh nghiệp nhà nước.
Ban Thanh tra nhân dân ở các doanh nghiệp ngoài nhà nước có khả thi?
Cùng bày tỏ băn khoăn về quy định thực hiện dân chủ cơ sở tại các doanh nghiệp ngoài nhà nước, đại biểu Nguyễn Thị Hồng Hạnh, Đoàn ĐBQH Tp.Hồ Chí Minh cho rằng không thể đề cập đến sự bình đẳng giữa 2 loại hình doanh nghiệp trong lĩnh vực này. Bởi lẽ, doanh nghiệp nhà nước có sử dụng vốn và tài sản nhà nước và việc bổ nhiệm nhân sự lãnh đạo các doanh nghiệp nhà nước thì theo quy định của Đảng, nên cần có quy định về dân chủ cơ sở và phát huy vai trò của Ban thanh tra nhân dân trong việc giám sát việc sử dụng vốn và tài sản nhà nước cũng như là việc thực hiện nhiệm vụ của lãnh đạo tại các doanh nghiệp nhà nước.
Đại biểu Nguyễn Thị Hồng Hạnh, Đoàn ĐBQH Tp.Hồ Chí Minh
Do đó, đại biểu cho rằng cần đánh giá thật kỹ về tính khả thi của việc thực hiện quy định dân chủ cơ sở tại các doanh nghiệp ngoài nhà nước để đảm bảo việc thực hiện phù hợp với nguyên tắc của quan hệ lao động trong nền kinh tế thị trường. Đại biểu cũng đặt vấn đề, một là liệu khi luật có hiệu lực thi hành thì chúng ta có thành lập được Ban thanh tra nhân dân tại các doanh nghiệp ngoài nhà nước hay không? Thêm vào đó, biện pháp đảm bảo cho việc thực thi những quy định này như thế nào?
Cùng quan điểm, đại biểu Trương Trọng Nghĩa, Đoàn ĐBQH Tp.Hồ Chí Minh đề nghị không mở rộng phạm vi điều chỉnh của luật này sang đối tượng doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp và loại hình kinh doanh ngoài nhà nước. Đại biểu nhấn mạnh, dân chủ là phạm trù thuộc quan hệ giữa Nhà nước và công dân. Quan hệ này không theo phương thức thỏa thuận và bình đẳng, do đó cần có dân chủ. Nhà nước do dân bầu ra và trao quyền lực nên phải bảo đảm dân chủ cho dân và chống lạm quyền. Trong quan hệ giữa người lao động và sử dụng lao động không có phạm trù này mà chỉ có phạm trù thỏa thuận tự nguyện và bình đẳng trước pháp luật.
Đại biểu Trương Trọng Nghĩa, Đoàn ĐBQH Tp.Hồ Chí Minh
Bên cạnh đó, đại biểu cũng cho rằng, chúng ta đang xây dựng kinh tế thị trường thì quan hệ lao động phải được điều chỉnh bằng quy luật của thị trường lao động, được thể chế bằng pháp luật lao động. Điều 52 Hiến pháp 2013 cũng quy định: "Nhà nước xây dựng và hoàn thiện thể chế kinh tế, điều tiết nền kinh tế trên cơ sở tôn trọng các quy luật thị trường". Việt Nam có một hệ thống pháp luật lao động khá đầy đủ và đang vận hành tốt. Riêng quan hệ giữa cổ đông với nhau và với doanh nghiệp thì đã có Luật Doanh nghiệp, Luật Thương mại và Tòa án giải quyết các tranh chấp nếu có. Do Việt Nam theo kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa nên pháp luật lao động của Việt Nam được thiết kế ưu tiên bảo vệ quyền lợi của người lao động; bên cạnh pháp luật lao động, chúng ta còn có pháp luật công đoàn để bảo đảm vị thế của người lao động trong doanh nghiệp.
Đại biểu cho biết, những gì cần bổ sung, sửa đổi để bảo vệ người lao động tốt hơn thì chúng ta bổ sung, sửa đổi pháp luật lao động, pháp luật công đoàn và pháp luật liên quan khác, không quy định trong luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở. Đại biểu bày tỏ e ngại, nếu luật này có những quy định can thiệp vào quan hệ lao động và thị trường lao động ở mức độ sâu hơn, nhiều hơn so với các thể chế hiện hành về quan hệ lao động và quan hệ doanh nghiệp thì sẽ ảnh hưởng đến môi trường kinh doanh, đến hoạt động quản trị và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, đặc biệt đối với khu vực kinh tế tư nhân và đầu tư nước ngoài.