Ngày càng đi vào thực chất với nhiều đổi mới
Báo cáo kết quả thực hiện Chương trình giám sát năm 2022 và những tháng đầu năm 2023, dự kiến Chương trình giám sát năm 2024 của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường khẳng định, với mục tiêu không ngừng “đổi mới và đẩy mạnh công tác giám sát là khâu trọng tâm, then chốt để nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của Quốc hội”, hoạt động giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, các Đoàn đại biểu Quốc hội và đại biểu Quốc hội đã đạt được những kết quả nổi bật với nhiều đổi mới, cải tiến trong hoạt động giám sát, bảo đảm tiến độ và chất lượng.
Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường cho biết, công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế được tăng cường, góp phần quan trọng tạo cơ sở pháp lý và định hướng hoạt động giám sát cho cả nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV. Hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn tại kỳ họp, phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội đảm bảo đúng quy định, sát thực tiễn với nhiều đổi mới, các vấn đề chất vấn được lựa chọn đều là những vấn đề “nóng”, bức xúc nổi lên trong đời sống kinh tế - xã hội, kịp thời giải quyết những bất cập mà cử tri và Nhân dân quan tâm. Công tác chuẩn bị, tổ chức, tiến hành chất vấn được Ủy ban Thường vụ Quốc hội quan tâm, chú trọng. Nghị quyết về hoạt động chất vấn được ban hành với nhiều yêu cầu, giải pháp cụ thể và thời hạn hoàn thành để các cơ quan thực hiện, các cơ quan Quốc hội theo dõi, giám sát. Kết thúc các phiên chất vấn, Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành 5 nghị quyết đối với 14 lĩnh vực.
Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường
Đáng chú ý, hoạt động giám sát chuyên đề có nhiều đổi mới và đã đạt nhiều kết quả tích cực, được cử tri và Nhân dân đánh giá cao. Trên cơ sở báo cáo của các Đoàn giám sát, Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành 04 nghị quyết về giám sát chuyên đề. Các Đoàn giám sát đã giám sát toàn diện lĩnh vực được giám sát nhưng vẫn tập trung vào các nội dung trọng tâm, trọng điểm để đi sâu phân tích, tối ưu hóa kết quả giám sát. Kết quả giám sát đã cung cấp thêm nhiều thông tin, giải pháp, phương hướng để góp phần thực hiện tốt chương trình xây dựng pháp luật; nhiều kiến nghị giám sát đã được các cơ quan kịp thời nghiên cứu tiếp thu, xử lý trong quá trình xây dựng trình Quốc hội thông qua các đạo luật. Việc xem xét báo cáo của các cơ quan được thực hiện một cách thực chất, trách nhiệm, hiệu quả, được các vị đại biểu Quốc hội thảo luận kỹ lưỡng với nhiều yêu cầu đổi mới theo hướng trọng tâm, tập trung vào các vấn đề lớn và quan trọng, nêu bật được các vấn đề cụ thể.
Hơn nữa, hoạt động giám sát văn bản quy phạm pháp luật đã được Ủy ban Thường vụ Quốc hội quan tâm chỉ đạo với nhiều giải pháp đồng bộ, đổi mới thiết thực, hiệu quả. Việc Ủy ban Thường vụ Quốc hội lần đầu tiên ban hành Nghị quyết về hướng dẫn tổ chức thực hiện hoạt động giám sát văn bản quy phạm pháp luật là một dấu mốc quan trọng, góp phần nâng cao tính chuyên nghiệp, tạo sự chuyển biến thực chất và tích cực hơn nữa trong hoạt động này.
Cùng với đó, giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị cử tri ngày càng được tăng cường và trở thành hoạt động thường xuyên, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã định kỳ xem xét, thảo luận báo cáo về công tác dân nguyện tại phiên họp hằng tháng tạo sự chuyển biến tích cực, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác dân nguyện. Nhiều vụ việc phức tạp, kéo dài đã được chỉ đạo phối hợp giải quyết dứt điểm…
4 chuyên đề dự kiến được giám sát trong 2024
Về dự kiến Chương trình giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội năm 2024, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường cho biết, trên cơ sở đề xuất của các cơ quan, Tổng Thư ký Quốc hội đã tổng hợp theo 10 nhóm lĩnh vực thuộc trách nhiệm của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội và sắp xếp lần lượt theo thứ tự số lượng đề xuất từ cao xuống thấp.
Các đại biểu tại phiên họp
Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường cho hay đã dự kiến, đề xuất 7 chuyên đề để xin ý kiến, từ đó lựa chọn 5 chuyên đề trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định lựa chọn 4 chuyên đề. Cụ thể: Chuyên đề 1: Việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11/1/2022 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội và các nghị quyết của Quốc hội về một số dự án quan trọng quốc gia; Chuyên đề 2: Việc thực hiện chính sách, pháp luật về đơn vị sự nghiệp công lập từ khi ban hành Nghị quyết số 19-NQ/TW ngày 25/10/2017 đến hết năm 2023; Chuyên đề 3: Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo đảm trật tự, an toàn giao thông; Chuyên đề 4: Việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội; Chuyên đề 5: Việc thực hiện chính sách, pháp luật về đầu tư công và đầu tư theo phương thức đối tác công tư.
Qua thảo luận, đa số ý kiến Ủy ban Thường vụ QH đã chọn các chuyên đề 1, 2, 3, 4.
Cần chú trọng công tác hậu giám sát
Qua thảo luận, các ý kiến trong Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhận định thời gian qua, công tác giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ngày càng đi vào thực chất với nhiều đổi mới, cải tiến, song để tiếp tục nâng cao hiệu quả trong thời gian tới vẫn cần quan tâm một số vấn đề, trong đó cần đặc biệt chú trọng đến khâu hậu giám sát.
Từ thực tiễn tham gia một số đoàn giám sát, Trưởng Ban Công tác đại biểu Nguyễn Thị Thanh cho rằng, công tác giám sát ngày càng đi vào thực chất, góp phần quan trọng cho không chỉ giám sát các chủ trương đường lối của Đảng, Nhà nước mà còn tổng kết thực tiễn, nâng cao nhận thức cho chính các thành viên đoàn giám sát.
Trưởng Ban Công tác đại biểu Nguyễn Thị Thanh cho rằng, cần xem xét những lời hứa, những cam kết được thực hiện ra sao, sự chuyển biến trong lĩnh vực đó như thế nào? Sau phiên giải trình, chất vấn cần có văn bản kết luận chính thức, hoặc một nghị quyết để đảm bảo tính pháp lý của phiên giải trình
Tuy nhiên, Trưởng Ban Công tác đại biểu Nguyễn Thị Thanh đề nghị cần theo dõi chi tiết hơn việc thực hiện các kiến nghị sau giám sát, để xem hiệu quả của các đoàn giám sát chuyên đề chuyển biến như thế nào. Các chuyên đề giám sát tối cao cũng cần lưu ý xem sau một năm các kiến nghị của Quốc hội được Chính phủ, các Bộ, ngành, cơ quan, đơn vị thực hiện như thế nào; yêu cầu phải báo cáo trở lại.
Bên cạnh đó, Trưởng Ban Công tác đại biểu cho rằng, các phiên giải trình, phiên chất vấn đã được thực hiện rất đúng, rất hay. Tuy nhiên cần xem xét những lời hứa, những cam kết được thực hiện ra sao, sự chuyển biến trong lĩnh vực đó như thế nào? Sau phiên giải trình, chất vấn cần có văn bản kết luận chính thức, hoặc một nghị quyết để đảm bảo tính pháp lý của phiên giải trình. Hơn nữa đối với những vấn đề bức xúc trong quá trình giải trình cần đưa ra thời hạn để cơ quan, đơn vị giải trình thực hiện các giải pháp đặt ra.
Cùng quan điểm này, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cũng nhận định công tác giám sát từ đầu nhiệm kỳ đến nay có nhiều đổi mới, hiệu quả, đưa Quốc hội ngày càng bám sát với thực tiễn đời sống, thực sự xứng tầm với vai trò, ý nghĩa của giám sát tối cao.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết, sau các phiên giải trình, các Ủy ban đều có ban hành văn bản kết luận giải trình để tiến hành công tác hậu giám sát
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết, sau các phiên giải trình, các Ủy ban đều có ban hành văn bản kết luận giải trình để tiến hành công tác hậu giám sát. Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật đề nghị bổ sung thêm những nội dung đổi mới trong giám sát việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
Bên cạnh đó, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật đề nghị cần có cái nhìn tổng thể, toàn diện hơn, nêu rõ hơn nữa những tồn tại, hạn chế, những nội dung đã có quy định, có chỉ đạo nhưng thực hiện không tốt để có phương án, giải pháp khả thi để nâng cao hiệu quả giám sát trong thời gian tới.
Nhấn mạnh công tác hậu giám sát là vấn đề rất quan trọng, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga đề nghị quan tâm hơn nữa đến việc đôn đốc thực hiện các kiến nghị, đặc biệt là các Nghị quyết giám sát tối cao của Quốc hội và giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội
Phát biểu tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho biết, công tác giám sát của Quốc hội có nhiều bước tiến quan trọng trên các lĩnh vực cũng như phương thức giám sát. Nhấn mạnh công tác hậu giám sát là vấn đề rất quan trọng, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga đề nghị quan tâm hơn nữa đến việc đôn đốc thực hiện các kiến nghị, đặc biệt là các Nghị quyết giám sát tối cao của Quốc hội và giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh cho rằng, việc không ngừng đổi mới, nâng cao chất lượng một cách toàn diện, cả trong cách lựa chọn chuyên đề giám sát, phương thức giám sát sẽ tạo hiệu quả tốt cho công tác chung của Quốc hội. Khẳng định giám sát là vấn đề hết sức phức tạp, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục cho rằng, không thể qua giám sát văn bản để nắm vấn đề, việc làm việc trực tiếp với cơ sở là rất quan trọng. Tuy nhiên, cần tổ chức công việc phù hợp, hợp lý, hiệu quả.
Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh cho rằng, sau khi chính thức đi khảo sát, còn cần giữ liên lạc với địa phương để tiếp tục theo dõi thêm, đi đến cùng vấn đề
Theo Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh, để việc giám sát thực tế phát huy hiệu quả, đòi hỏi công tác chuẩn bị, nghiên cứu văn bản, tổng hợp tài liệu phải thực hiện hết sức kỹ lưỡng, để Đoàn giám sát nắm vững được các vấn đề cơ bản từ trước khi đi khảo sát, để việc giám sát ở địa phương không chỉ là hoạt động hình thức, mà phải đi sâu vào các vấn đề trọng điểm. Thậm chí sau khi chính thức đi khảo sát, còn cần giữ liên lạc với địa phương để tiếp tục theo dõi thêm, đi đến cùng vấn đề./.