TỔNG THUẬT TRỰC TIẾP SÁNG 24/5: QUỐC HỘI THẢO LUẬN MỘT SỐ NỘI DUNG CÒN Ý KIẾN KHÁC NHAU CỦA DỰ ÁN LUẬT ĐẤU THẦU (SỬA ĐỔI)
Quốc hội thảo luận về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự án Luật Phòng thủ dân sự.
Chiều 24/5, tiếp tục Chương trình kỳ họp thứ 5, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, Quốc hội thảo luận về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự án Luật Phòng thủ dân sự. Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương điều hành nội dung phiên họp.
Báo cáo tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh Lê Tấn Tới cho biết, tại Kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XV (tháng 10/2022), Quốc hội đã thảo luận tại Tổ và Hội trường về dự án Luật Phòng thủ dân sự. Trên cơ sở ý kiến của các vị ĐBQH, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã chỉ đạo Thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh chủ trì, phối hợp với Ban soạn thảo dự án Luật Phòng thủ dân sự và các cơ quan hữu quan tổ chức nghiên cứu, tiếp thu, chỉnh lý và hoàn thiện dự thảo Luật. Dự thảo Luật sau khi tiếp thu, chỉnh lý đã được UBTVQH xem xét, cho ý kiến tại phiên họp chuyên đề pháp luật tháng 2/2023, sau đó tiếp tục được hoàn thiện trình Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách ngày 06/4/2023, gửi xin ý kiến các Đoàn đại biểu Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan liên quan.
Dự thảo Luật sau khi được tiếp thu, chỉnh lý, hoàn thiện theo ý kiến ĐBQH có 07 chương với 57 điều (so với dự thảo Luật trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 4, dự thảo Luật lần này đã được bổ sung 04 điều, bỏ 15 điều và chỉnh sửa nội dung và kỹ thuật lập pháp ở 46 điều, sắp xếp, bố cục lại một số điều trong các chương). Chính phủ đã có văn bản nhất trí với dự thảo Luật đã được chỉnh lý và nội dung tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật.
Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh Lê Tấn Tới báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Phòng thủ dân sự.
Về một số nội dung cụ thể, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh nêu rõ, một số ý kiến đề nghị giải thích cụ thể hơn về khái niệm sự cố, thảm họa, thống nhất với các loại sự cố trong các luật chuyên ngành và điều ước quốc tế liên quan mà Việt Nam tham gia; đề nghị bỏ nội dung “có nguy cơ dẫn đến thảm họa” ở khái niệm “Sự cố”. Tiếp thu ý kiến ĐBQH, UBTVQH đã cho bỏ cụm từ “có nguy cơ dẫn đến thảm họa” ở khái niệm “Sự cố”; đồng thời, chỉnh lý lại khái niệm “Sự cố” và khái niệm “Thảm họa” rõ ràng, cụ thể, thống nhất với khái niệm “Phòng thủ dân sự”. Các khái niệm được giải thích phù hợp với Nghị quyết 22 của Bộ chính trị, tương thích với khái niệm “thảm họa” trong Hiệp định ASEAN về Quản lý thảm họa và Ứng phó khẩn cấp (AADMER) mà Việt Nam là thành viên.
Về nguyên tắc hoạt động Phòng thủ dân sự (Điều 3); áp dụng Luật Phòng thủ dân sự và các luật liên quan (Điều 4) và chính sách của Nhà nước trong phòng thủ dân sự (Điều 5), tiếp thu ý kiến ĐBQH, UBTVQH đã chỉnh lý lại các nguyên tắc hoạt động phòng thủ dân sự; bổ sung nguyên tắc “Hoạt động phòng thủ dân sự phải đảm bảo tính nhân đạo, công bằng, minh bạch và bình đẳng giới”; nguyên tắc “kết hợp với chi viện, hỗ trợ của Trung ương, các địa phương khác và cộng đồng quốc tế; chủ động đánh giá nguy cơ xảy ra sự cố, thảm họa, xác định cấp độ phòng thủ dân sự và áp dụng các biện pháp phòng thủ dân sự phù hợp để ứng phó, khắc phục kịp thời hậu quả chiến tranh, sự cố, thảm họa, thiên tai, dịch bệnh, bảo vệ Nhân dân, cơ quan, tổ chức và nền kinh tế quốc dân, hạn chế thấp nhất thiệt hại về người và tài sản, ổn định đời sống Nhân dân” cho phù hợp với Nghị quyết số 22 và thực tiễn hoạt động phòng thủ dân sự; hoàn thiện quy định về áp dụng Luật phòng thủ dân sự và các luật liên quan, phân định rõ trường hợp nào áp dụng Luật phòng thủ dân sự, trường hợp nào áp dụng pháp luật có liên quan; trên cơ sở nghiên cứu, rà soát các quy định pháp luật có liên quan và cách quy định về áp dụng pháp luật của một số luật mới được Quốc hội thông qua gần đây và dự thảo Luật đang được Quốc hội xem xét thông qua.
Cùng với đó, UBTVQH đã chỉ đạo rà soát, bổ sung một số chính sách phòng thủ dân sự, đồng thời, chỉnh lý, sắp xếp lại các khoản của Điều 5 như dự thảo Luật.
Các đại biểu tại phiên họp.
Một số ý kiến đề nghị rà soát quy định về công trình PTDS phù hợp với tính chất của hoạt động phòng thủ dân sự. Tiếp thu ý kiến ĐBQH, UBTVQH đã sửa lại tên điều là “Công trình phòng thủ dân sự” và chỉnh lý lại nội dung của Điều này theo hướng quy định “Công trình phòng thủ dân sự là công trình được sử dụng cho mục đích phòng ngừa, ứng phó, khắc phục hậu quả sự cố, thảm họa, chiến tranh”. Công trình PTDS gồm 2 loại: Công trình phòng thủ dân sự chuyên dụng và công trình khác có công năng đáp ứng yêu cầu phòng thủ dân sự. Nội dung này Luật sẽ giao Chính phủ quy định chi tiết.
Có ý kiến đề nghị rà soát biện pháp trong cấp độ phòng thủ dân sự để bảo đảm khả thi, tránh chồng chéo. Theo UBTVQH, việc quy định cụ thể biện pháp cần áp dụng trong từng cấp độ là cần thiết, bảo đảm tính bao quát chung đối với các dạng sự cố, thảm họa quy định tại luật chuyên ngành.
Qua rà soát, nghiên cứu, UBTVQH đề nghị chỉnh lý theo hướng áp dụng biện pháp tăng dần theo từng cấp độ và quy định cụ thể thẩm quyền của chủ tịch UBND cấp huyện, cấp tỉnh và Thủ tướng trong từng cấp độ.
Bên cạnh đó, có đại biểu đề nghị quy định rõ hơn cơ chế giám sát; biện pháp quản lý, sử dụng nguồn thu do tổ chức, cá nhân vận động được, phòng ngừa tiêu cực. Tuy nhiên, trách nhiệm giám sát của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã được quy định tại Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Năm 2021, Chính phủ cũng đã ban hành Nghị định về vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng nguồn đóng góp tự nguyện hỗ trợ khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố; hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo, hiện nay đang được thực hiện ổn định và hiệu quả.
Về Quỹ Phòng thủ dân sự, do còn nhiều ý kiến khác nhau nên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã xây dựng 2 phương án xin ý kiến các Đoàn ĐBQH, các cơ quan của Quốc hội và các ĐBQH tại Hội nghị ĐBQH hoạt động chuyên trách.
Phương án 1 giữ quy định về Quỹ Phòng thủ dân sự như dự thảo Chính phủ trình và có chỉnh lý một số nội dung cho phù hợp. Theo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quỹ thực hiện trên nguyên tắc tự nguyện, không bắt buộc; được sử dụng trong điều kiện nguồn ngân sách Nhà nước không đáp ứng kịp thời, trong khi yêu cầu tài lực khi có sự cố, thảm họa xảy ra rất lớn, cấp thiết và rất khẩn trương để góp phần hạn chế ảnh hưởng của sự cố, thảm họa.
Hiện nay có nhiều dạng sự cố, thảm họa hiện không có nguồn quỹ để sử dụng khi xảy ra. Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng nếu có Quỹ Phòng thủ dân sự sẽ có ngay nguồn lực để thực hiện các hoạt động cứu trợ khẩn cấp làm giảm thiểu thiệt hại do sự cố, thảm họa gây ra.
Phương án 2 quy định: "Trong trường hợp cấp bách, Thủ tướng quyết định thành lập Quỹ Phòng thủ dân sự để quản lý, sử dụng các nguồn tài trợ, hỗ trợ, đóng tự nguyện bằng tiền, tài sản của các tổ chức, cá nhân trong nước, ngoài nước và các nguồn hợp pháp khác cho hoạt động phòng chống, khắc phục hậu quả sự cố, thảm họa".
Phương án này cho rằng Quỹ Phòng thủ dân sự chưa làm rõ được khả năng tài chính độc lập, vì nhiệm vụ chi của Quỹ trong một số trường hợp có thể trùng với nhiệm vụ chi của Ngân sách Nhà nước. Bên cạnh đó, hiệu quả của Quỹ này sẽ không cao vì khi xảy ra thiên tai sẽ cần kinh phí rất lớn, nên nếu để số dư ở mức nhỏ sẽ không đáp ứng được yêu cầu, nếu dư Quỹ lớn sẽ lãng phí vì không thường xuyên sử dụng, việc khắc phục thiên tai vẫn phải sử dụng ngân sách.
Ngoài ra, việc điều tiết từ các quỹ ngoài ngân sách có liên quan đến hoạt động ứng phó, khắc phục sự cố, thảm họa phòng thủ dân sự để tạo nguồn cho Quỹ Phòng thủ dân sự là không hợp lý. Việc hình thành Quỹ này sẽ dẫn đến tồn tại nhiều loại quỹ khác nhau. Do đó, việc thành lập Quỹ là không cần thiết và chưa phù hợp với Luật Ngân sách Nhà nước.
Theo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, cơ quan soạn thảo dự án Luật và cơ quan chủ trì thẩm tra tán thành với Phương án 1, song cũng còn nhiều ý kiến khác nhau nên vẫn trình 2 phương án. Trên cơ sở ý kiến của các ĐBQH tại kỳ họp thứ 5, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ chỉ đạo tiếp thu, chỉnh lý quy định về Quỹ Phòng thủ dân sự cho phù hợp.
Về trách nhiệm quản lý nhà nước về phòng thủ dân sự, tiếp thu ý kiến ĐBQH, để thống nhất với pháp luật có liên quan, UBTVQH đã cho đổi tên Chương VI thành “Trách nhiệm của cơ quan, tổ chức về PTDS”; quy định rõ hơn trách nhiệm của 08 Bộ có nhiệm vụ nhiều nhất và liên quan trực tiếp đến hoạt động PTDS. Đồng thời, rà soát, chỉnh lý các điều trong Chương này cụ thể, rõ ràng, thuận lợi trong tổ chức thực hiện./.