QUỐC HỘI TIẾP TỤC THẢO LUẬN DỰ ÁN LUẬT ĐẤT ĐAI (SỬA ĐỔI)
Tham gia ý kiến về vấn đề bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trong dự án luật Đất đai (sửa đổi), đại biểu Thạch Phước Bình cho biết nội dung này quy định tại Chương VII, từ Điều 86 đến Điều 106. Kết cấu tại Chương VII dự thảo Luật Đất đai đã có sự phân tách cụ thể: Mục 1 là quy định chung; mục 2 là bồi thường về đất; mục 3 là bồi thường thiệt hại về tài sản, về sản xuất kinh doanh, chi phí đầu tư vào đất; mục 4 là hỗ trợ; mục 5 là tái định cư. Đây là sự phân tách cần thiết, vấn đề rõ ràng, cụ thể và khoa học hơn, tuy nhiên đề xuất Ban soạn thảo tiếp tục xem xét và hoàn thiện.
Thứ nhất, dự thảo Luật Đất đai chưa có quy định về khái niệm xác định thiệt hại khi Nhà nước thu hồi đất.
Thứ hai, khái niệm bồi thường chưa chuẩn xác, chỉ quy định khái niệm bồi thường về đất, hoàn toàn không có quy định khái niệm bồi thường thiệt hại về tài sản khác khi Nhà nước thu hồi đất.
Đại biểu Thạch Phước Bình phát biểu
Thứ ba, về nội hàm của vấn đề bồi thường và hỗ trợ đang không có sự phân định rõ ràng, theo đó những vấn đề hỗ trợ hiện nay như hỗ trợ khi di chuyển, hỗ trợ tiền thuê nhà trong thời gian tạm cư, hỗ trợ ổn định cuộc sống, hỗ trợ đào tạo nghề v.v... thực chất đó là những thiệt hại mà người có đất bị thu hồi phải gánh chịu và Nhà nước buộc phải bồi thường chứ không phải là hỗ trợ.
Thứ tư, về nguyên tắc bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi nhà nước thu hồi đất. Tại Điều 86 dự thảo luật bổ sung nguyên tắc chung về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất thay vì các quy định riêng.
Các nguyên tắc cho hoạt động bồi thường, hỗ trợ như nguyên tắc bồi thường về đất, bồi thường về tài sản và nguyên tắc hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất theo Luật Đất đai 2013, Điều 74, Điều 83, Điều 88 và dự thảo luật Điều 89, Điều 98, khoản 1 Điều 104. Song song với đó, dự thảo luật cần tiếp tục bổ sung việc bồi thường thiệt hại tài sản gắn liền với đất phải theo nguyên tắc bồi thường thiệt hại trong pháp luật dân sự để vừa đảm bảo quyền lợi cho người dân và vừa đảm bảo sự thống nhất, đồng bộ giữa Luật Đất đai và Bộ luật Dân sự 2015.
Bởi vì, đất đai thuộc sở hữu toàn dân do nhà nước đại diện chủ sở hữu nên nhà nước thu hồi đất thì có quyền áp dụng cơ chế bồi thường theo ý chí của nhà nước, thể hiện cụ thể trong phương án phê duyệt về bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi nhà nước thu hồi đất. Song, đối với tài sản trên đất là nhà ở, công trình xây dựng, rừng cây thuộc sở hữu của người dân thì khi nhà nước thu hồi phải thực hiện cơ chế thỏa thuận dân sự về bồi thường thiệt hại chứ không thể theo phương thức áp đặt hành chính.
Ngoài ra, nhằm đảm bảo quyền và lợi ích chính đáng, thu nhập, đảm bảo cuộc sống bằng hoặc tốt hơn của người dân có đất bị thu hồi theo tinh thần Nghị quyết số 18, đồng thời đảm bảo giá đất, giá trị đền bù khi thu hồi đất sát hơn với giá thị trường, đại biểu đề nghị xem xét bổ sung nguyên tắc tại Điều 86 dự thảo Luật Đất đai về trách nhiệm giải trình đảm bảo hài hòa lợi ích của Nhà nước, người có đất bị thu hồi và nhà đầu tư.
Đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà tham gia ý kiến
Phát biểu và tham gia vào dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi), đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà cho rằng dự thảo luật lần này đã tiếp thu tương đối rộng rãi ý kiến góp ý; có cấu trúc, bố cục nội dung hợp lý, khúc chiết và chính xác hơn; thể hiện rất nhiều điểm mới; thể chế hóa nhiều nội dung quan điểm, mục tiêu quan trọng của Nghị quyết 18 của Ban Chấp hành Trung ương; làm rõ nhiều khía cạnh để đảm bảo tính khả thi, hiệu lực thực thi của pháp luật
Trong quá trình hoàn chỉnh dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi), Ban soạn thảo cũng cần tiếp tục rà soát toàn diện dự thảo Luật Đất đai đảm bảo thống nhất với các quy định pháp luật khác có liên quan. Bảo đảm tính thống nhất của Luật Đất đai đối với các luật có liên quan là rất khó; nhưng nếu quá trình chuẩn bị không xử lý một cách đồng bộ, kỹ lưỡng sẽ gây vướng mắc, bất cập, chồng chéo khi luật được ban hành.
Quan tâm về thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng tại Điều 79. Quy định của dự thảo luật đã có chỉnh sửa cơ bản so với dự thảo trước đây, theo đó đã đưa ra 11 trường hợp thu hồi đất. Tuy nhiên, không có trường hợp thu hồi đất trong khu kinh tế mà pháp luật hiện hành đang quy định. Vì vậy, đề nghị bổ sung thu hồi đất để phát triển các dự án thực hiện các khu chức năng trong khu kinh tế. Bởi vì khu kinh tế là chế định được quy định trong pháp luật về đầu tư. Do vậy, Luật Đất đai cũng nên có quy định về phát triển khu kinh tế từ khâu thu hồi đất phục vụ để phát triển và các ưu đãi được đầu tư trong khu kinh tế, góp phần tháo gỡ khó khăn trong việc thu hồi đất trong khu kinh tế để phát triển các khu chức năng.