TỔNG THUẬT TRỰC TIẾP CHIỀU 27/10: CHÍNH PHỦ TRÌNH QUỐC HỘI DỰ THẢO NGHỊ QUYẾT THÍ ĐIỂM MỘT SỐ CƠ CHẾ, CHÍNH SÁCH ĐẶC THÙ VỀ ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CÔNG TRÌNH GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ
GÓC NHÌN CHUYÊN GIA: ĐÔI ĐIỀU SUY NGHĨ VỀ KẾT QỦA LẤY PHIẾU TÍN NHIỆM LẦN THỨ 4 CỦA QUỐC HỘI
Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương điều hành phiên họp
Theo đó, trước khi tiến hành thảo luận tại hội trường, Quốc hội nghe Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội, Phó Trưởng Đoàn giám sát của Quốc hội Y Thanh Hà Niê Kđăm trình bày Báo cáo và xem videoclip của Đoàn giám sát của Quốc hội về việc triển khai thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội về các Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025, giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2030.
Cổng Thông tin điện tử Quốc hội liên tục cập nhật nội dung phiên họp:
7h59: Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương điều hành phiên họp
Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cho biết, thực hiện chương trình Kỳ họp thứ 6, hôm nay, Quốc hội tiến hành thảo luận ở hội trường về việc triển khai thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội về các Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025, giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2030.
Phiên họp được phát thanh, truyền hình trực tiếp trên sóng đài Truyền hình Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam, Truyền hình Quốc hội để cử tri, nhân dân cả nước theo dõi.
Tham dự phiên họp còn có 84 đồng chí là đại biểu đại diện Thường trực Hội đồng nhân dân, lãnh đạo Ủy ban nhân dân, lãnh đạo các ban của Hội đồng nhân dân và một số Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân cấp huyện của 31 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương đến dự thính.
Tiếp đến, Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội, Phó Trưởng Đoàn giám sát của Quốc hội Y Thanh Hà Niê Kđăm trình bày Báo cáo của Đoàn giám sát của Quốc hội về việc triển khai thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội về các Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025, giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2030.
8h01: Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội, Phó Trưởng Đoàn giám sát của Quốc hội Y Thanh Hà Niê Kđăm trình bày Báo cáo của Đoàn giám sát của Quốc hội về việc triển khai thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội về các Chương trình mục tiêu quốc gia
Trình bày Báo cáo của Đoàn giám sát của Quốc hội, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội, Phó Trưởng Đoàn thường trực Đoàn giám sát của Quốc hội Y Thanh Hà Niê Kđăm nêu rõ: Thực hiện Nghị quyết số 47/2022/QH15 ngày 06/6/2022 về Chương trình giám sát năm 2023 và Nghị quyết số 52/2022/QH15 ngày 14/6/2022 của Quốc hội về thành lập Đoàn giám sát chuyên đề “Việc triển khai thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về các Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025, giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030”, Đoàn giám sát đã hoàn thành nội dung, kế hoạch giám sát , bảo đảm theo quy định của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân. Báo cáo giám sát đầy đủ của Đoàn Giám sát trình Quốc hội gồm 103 trang và Báo cáo tóm tắt 12 trang.
Đây là lần đầu tiên Quốc hội giám sát giữa kỳ, đồng thời với 3 Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025 (gọi tắt là: các Chương trình mục tiêu), có phạm vi rộng, cùng với những yêu cầu đổi mới, Đoàn giám sát đã giải quyết nhiều nhiệm vụ, khối lượng công việc lớn với cách tiếp cận và cách làm mới phù hợp. Việc xác định nội dung trọng tâm là giám sát, đánh giá tiến trình chính sách và công tác chỉ đạo, điều hành, tổ chức thực hiện là hướng đi đúng đắn, nhất là trong bối cảnh các Chương trình đang bị chậm tiến độ theo mục tiêu, yêu cầu đề ra.
Đoàn giám sát đã tiến hành giám sát trực tiếp Chính phủ, 11 bộ, ngành và 15 tỉnh đại diện cho các vùng, miền và mức độ thụ hưởng các Chương trình.
Về kết quả thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội, Phó Trưởng Đoàn giám sát của Quốc hội Y Thanh Hà Niê Kđăm cho biết, giai đoạn 2021-2025 được Quốc hội thông qua chủ trương tại Nghị quyết số 25/2021/QH15 ngày 28/7/2021, có tổng kinh phí tối thiểu là 196.332 tỷ đồng. Ngoài chính sách chung, Chương trình còn có 06 chuyên đề trọng tâm và thực hiện trên địa bàn 63 tỉnh, thành phố cả nước.
Kế thừa và phát huy kết quả các giai đoạn trước, phong trào xây dựng nông thôn mới của cả nước đã bám sát mục tiêu: “gắn với thực hiện có hiệu quả cơ cấu lại ngành nông nghiệp, phát triển kinh tế nông thôn, quá trình đô thị hoá, đi vào chiều sâu, hiệu quả, bền vững”. Tổ chức bộ máy thực hiện Chương trình nông thôn mới được kiện toàn từ Trung ương đến địa phương. Công tác lập kế hoạch, phân bổ vốn đảm bảo nguyên tắc và đúng theo quy định.
Tính đến 30/6/2023, cả nước có 6.022/8.177 xã (73,65%) đạt chuẩn nông thôn mới, 1.331 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao và 176 xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu; có 263/644 đơn vị cấp huyện (40,8%) được công nhận hoàn thành nhiệm vụ/đạt chuẩn nông thôn mới; 19 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có 100% số xã đạt chuẩn nông thôn mới.
Tuy nhiên, quá trình thực hiện cũng còn một số bất cập, như: Hệ thống các văn bản chỉ đạo, điều hành, hướng dẫn thực hiện của Trung ương và địa phương còn nhiều, ban hành chậm, chưa đồng bộ, còn có vướng mắc nhưng chậm được sửa đổi, bổ sung kịp thời. Nguồn vốn đầu tư phát triển ngân sách trung ương phân bổ chậm, tỷ lệ đối ứng còn cao gây khó khăn cho một số địa phương, nhất là các tỉnh nghèo. Tiến độ giải ngân vốn ngân sách trung ương năm 2022 và giai đoạn 2021-2025 còn chậm so với yêu cầu, nhất là vốn sự nghiệp, đến 30/6/2023 mới giải ngân được 9,17% kế hoạch vốn của năm. Kết quả xây dựng nông thôn mới chưa đồng đều, chưa thực sự bền vững; một số địa phương thiếu quyết liệt và có dấu hiệu chững lại trong chỉ đạo thực hiện xây dựng nông thôn mới…
Về Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 – 2025 được Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư tại Nghị quyết số 24/2021/QH15, có tổng vốn tối thiểu là 75.000 tỷ đồng. Chương trình gồm 07 dự án với 11 tiểu dự án, được thực hiện trên địa bàn cả nước.
Kết quả triển khai thực hiện Chương trình đã cơ bản bám sát mục tiêu“Thực hiện giảm nghèo đa chiều, bao trùm, bền vững”; tuân thủ các nguyên tắc, giải pháp theo Nghị quyết 24. Nhiều địa phương có mô hình hay, cách làm sáng tạo đạt hiệu quả trong quá trình tổ chức thực hiện. Đến tháng 9/2022, là Chương trình đầu tiên trong 3 Chương trình MTQG đã cơ bản hoàn thành việc xây dựng, ban hành các văn bản hướng dẫn thực hiện ở cấp Trung ương. Các địa phương đã cơ bản ban hành đầy đủ văn bản theo quy định. Việc lập, giao kế hoạch vốn thực hiện Chương trình tuân thủ theo quy định pháp luật. Chương trình đã thực hiện cơ bản đạt mục tiêu giảm tỷ lệ hộ nghèo, tỷ lệ hộ nghèo dân tộc thiểu số hằng năm theo Nghị quyết 24 đề ra.
Báo cáo giám sát đã nêu rõ tồn tại, hạn chế, đó là việc ban hành văn bản của Chương trình vẫn chậm so với quy định Nghị quyết 24. Một số văn bản đã ban hành có khó khăn vướng mắc, địa phương kiến nghị cần phải sửa đổi, bổ sung. Việc phân bổ ngân sách trung ương còn chậm; một số địa phương bố trí nguồn vốn đối ứng thấp; việc lồng ghép vốn còn nhiều khó khăn, vướng mắc. Việc phát huy quyền làm chủ, sự tham gia tích cực, chủ động của cộng đồng và người dân vào công tác giảm nghèo còn chưa thực chất. Tại các huyện nghèo mới chỉ quan tâm đánh giá việc giảm tỷ lệ hộ nghèo, chưa đánh giá thực chất mức tăng thu nhập bình quân đầu người hàng năm. Kết quả giảm tỷ lệ hộ nghèo hằng năm chưa thực sự phản ánh đầy đủ các tác động của Chương trình...
Đối với Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi được Quốc hội phê duyệt Chủ trương đầu tư tại Nghị quyết số 120/2020/QH14 ngày 19/6/2020, có kinh phí tối thiểu làm tròn là 137.664 tỷ đồng, gồm 10 dự án, 14 Tiểu dự án thực hiện trên địa bàn 49 tỉnh.
Kết quả đạt được: Quá trình triển khai thực hiện đã bám sát mục tiêu tổng quát của Chương trình là “Giảm nghèo nhanh, bền vững, giảm dần số xã, thôn đặc biệt khó khăn, sắp xếp ổn định dân cư, kết cấu hạ tầng kinh tế-xã hội đồng bộ, thu hẹp dần khoảng cách mức sống, thu nhập so với bình quân chung của cả nước...”. Chương trình thực hiện đã tích hợp trên 118 văn bản chính sách dân tộc ở giai đoạn trước, do đó bước đầu khắc phục được tình trạng manh mún, dàn trải để tập trung nguồn lực, ưu tiên đầu tư có trọng tâm, trọng điểm, giải quyết những vấn đề cấp thiết về kinh tế, xã hội ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, nhất là vùng đặc biệt khó khăn.
Đến tháng 6/2023, các văn bản chỉ đạo, điều hành triển khai thực hiện Chương trình cơ bản đã hoàn thành với khối lượng khá lớn, các bộ, ngành Trung ương đã ban hành khoảng 58 văn bản, ở mỗi địa phương ban hành từ 40-50 văn bản liên quan. Vốn ngân sách Trung ương đã phân bổ hết cho các địa phương, đảm bảo theo quy định hiện hành. Mặc dù còn nhiều khó khăn trong triển khai thực hiện, nhưng theo Báo cáo của Chính phủ tỷ lệ hộ nghèo dân tộc thiểu số năm 2022 giảm 3.4%, đạt và vượt mục tiêu kế hoạch giao.
Tuy nhiên, việc ban hành các văn bản quản của Chương trình còn chậm, sau hơn 1 năm 2 tháng, kể từ khi Quốc hội ban hành chủ trương đầu tư tại Nghị quyết 120/2020/QH14, Thủ tướng Chính phủ mới ban hành Quyết định 1719/QĐ-TTg về phê duyệt Chương trình; các bộ, ngành ban hành các văn bản hướng dẫn thực hiện các dự án, tiểu dự án còn chậm; chất lượng văn bản chưa cao, phải đính chính, sửa đổi, bổ sung sau khi ban hành. Đến tháng 6/2023 vẫn còn 21 tỉnh chưa thành lập Tổ Công tác. Việc phân bổ vốn Trung ương chậm, dẫn đến đối tượng thực hiện của một số chính sách, ở một số địa phương có sự thay đổi, không còn phù hợp.
Kết quả giải ngân đạt thấp, từ năm 2022 đến 6/2023 giải ngân khoảng 18,9% so với kế hoạch trung hạn. Theo báo cáo, Chương trình đến nay đã đạt và vượt nhiều chỉ tiêu đề ra, song trên thực tế, Đoàn giám sát nhận định: đời sống đồng bào dân tộc thiểu số còn gặp rất nhiều khó khăn, kinh tế, xã hội phát triển chậm; tỷ lệ hộ nghèo, cận nghèo và nguy cơ tái nghèo cao.
Đoàn giám sát đã phân tích 7 nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế nêu trên trong đó, lần đầu tiên thực hiện cơ chế, quản lý, chỉ đạo chung 03 Chương trình mục tiêu quốc gia nên không tránh khỏi những khó khăn, lúng túng về chỉ đạo, tổ chức thực hiện; Năng lực thực tiễn của một bộ phận cán bộ, công chức tham mưu, xây dưng văn bản, chính sách; Việc phối hợp của một số cơ quan, Bộ, ngành, địa phương còn chưa chặt chẽ; Cách tiếp cận xây dựng các Chương trình chưa thực sự phù hợp, được thiết kế phức tạp gồm nhiều chính sách, dự án, tiểu dự án...
Đoàn giám sát nêu rõ các tồn tại, hạn chế, vướng mắc chung và của từng Chương trình như trên, trước hết trách nhiệm thuộc về Chính phủ, Ban Chỉ đạo Trung ương, mà chủ yếu là các cơ quan chủ chương trình (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội; Ủy ban Dân tộc), các bộ, ngành liên quan (nhất là Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính). Bên cạnh đó cũng có trách nhiệm thẩm tra, giám sát, đôn đốc của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội; trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy, chính quyền cơ quan các cấp trong việc lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện các Chương trình.
Đoàn giám sát đã đưa ra 04 bài học kinh nghiệm; đồng thời nêu một số kiến nghị cụ thể đối với Quốc hội, đối với Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các bộ, ngành liên quan, đối với Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị xã hội, đối với địa phương.
Trong đó, đối với Quốc hội, Đoàn giám sát kiến nghị Quốc hội chỉ đạo Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, đoàn đại biểu quốc hội theo chức năng nhiệm vụ tăng cường giám sát việc triển khai thực hiện các Chương trình Mục tiêu quốc gia ở các cấp.
Cân đối, bố trí đủ ngân sách theo đúng các Nghị quyết của Quốc hội để thực hiện có hiệu quả các Chương trình mục tiêu quốc gia; cho phép kéo dài nguồn vốn được phân bổ năm 2023 chưa được giải ngân hết chuyển sang tiếp tục thực hiện đến 31/12/2024.
Giao Chính thực hiện Nghị quyết số 100/2023/QH15 ngày 24/6/2023 về hoạt động chất vấn tại Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV, nội dung liên quan đến các Chương trình mục tiêu quốc gia và lĩnh vực dân tộc. Trong đó tập trung vào việc thí điểm phân cấp cho cấp huyện chủ động quyết định, điều chỉnh cơ cấu nguồn vốn, danh mục dự án đầu tư thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia trên địa bàn; đề xuất, trình cấp có thẩm quyền điều chỉnh một số mục tiêu, chỉ tiêu, nội dung của các Chương trình mục tiêu quốc gia để triển khai thực hiện, bảo đảm hiệu quả, khả thi, phù hợp với tình hình thực tiễn, tránh lãng phí, tiêu cực.
Giao Chính phủ hoàn thiện hồ sơ, tiếp thu kiến nghị của Đoàn Giám sát trình Quốc hội tại Kỳ họp gần nhất ban hành Nghị quyết theo quy trình rút gọn về cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025.
Đối với Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các bộ, ngành liên quan: Chỉ đạo các bộ, ngành liên quan hoàn thành trong năm 2023 rà soát, sửa đổi, bổ sung những cơ chế, chính sách chưa phù hợp, khó thực hiện thuộc thẩm quyền của Chính phủ. Rà soát, kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý sớm vốn tồn đọng do giải ngân chậm; có cơ chế đặc thù về vốn thực hiện các Chương trình cho các tỉnh khó khăn miền núi. Tập trung giải quyết dứt điểm những khó khăn, bức xúc về đất ở, nhà ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt, quy hoạch sắp xếp ổn định dân cư ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Rà soát đánh giá, sửa đổi, bổ sung các chương trình, chính sách về hỗ trợ cho các xã diện đặc biệt khó khăn, huyện nghèo, hộ nghèo, cận nghèo các đối tượng yếu thế ở vùng nông thôn, vùng dân tộc thiểu số. Hoàn thiện bộ máy, tổ chức quản lý thực hiện các Chương trình; Thiết lập hệ thống đánh giá, giám sát, báo cáo phù hợp; Chỉ đạo nghiên cứu, định hướng xây dựng nội dung, cơ cấu, chính sách đối với các Chương trình mục tiêu quốc gia.
Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên phát huy vai trò nòng cốt trong việc tổ chức các phong trào thi đua thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia; tăng cường giám sát và phản biện xã hội trong quá trình thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia.
Các địa phương tăng cường công tác chỉ đạo, hướng dẫn của cấp ủy, chính quyền; đổi mới công tác tuyên truyền, phổ biến, nâng cao nhận thức của các cấp, các ngành về vai trò, ý nghĩa, nội dung các Chương trình. Tăng cường vai trò giám sát của Hội đồng nhân dân; sự tham gia của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên trong việc thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia.
8h32: Trình chiếu Videoclip về việc triển khai thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội về các Chương trình mục tiêu quốc gia
Xem nội dung chi tiết tại đây:
Video clip về kết quả Giám sát chuyên đề việc triển khai thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội về 3 Chương trình mục tiêu quốc gia
8h52: Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương điều hành nội dung thảo luận
Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương nêu rõ, Đảng, Nhà nước ta luôn xác định xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững là chủ trương lớn, quan trọng, nhất quán, xuyên suốt trong quá trình thực hiện công cuộc Đổi mới, xây dựng và phát triển đất nước. Những năm qua, cấp ủy chính quyền các cấp đã luôn quan tâm, tập trung lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện, cùng với sự tham gia tích cực của cả hệ thống chính trị và sự nỗ lực của toàn dân để thực hiện tốt các Chương trình mục tiêu quốc gia.
Theo Phó Chủ tịch Quốc hội, các Chương trình mục tiêu quốc gia ở giai đoạn trước đã đạt được nhiều thành tựu nổi bật, góp phần hoàn thành các mục tiêu, chỉ tiêu kinh tế, xã hội, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân, đồng thời, đây cũng là một điểm sáng trong việc thực hiện chính sách an sinh xã hội của Đảng, Nhà nước ta. Kế thừa và phát huy kết quả thực hiện các chương trình này, Quốc hội đã tiếp tục ban hành 3 Nghị quyết về Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025.
Tuy nhiên, sau hơn 2 năm thực hiện, các Chương trình mục tiêu quốc gia còn chậm, thiếu vững chắc, làm ảnh hưởng đến kết quả thực hiện các mục tiêu của Chương trình cũng như các mục tiêu kinh tế - xã hội, làm giảm đi giá trị, thành công của các giai đoạn trước.
Nghị quyết số 47 năm 2022 của Quốc hội đã xác định chương trình giám sát năm 2023 quyết định lựa chọn giám sát tối cao chuyên đề này. Đây là chuyên đề cần thiết, nhằm nhận diện đầy đủ những vướng mắc, khó khăn, nguyên nhân và tháo gỡ kịp thời, giúp việc triển khai 03 Chương trình mục tiêu quốc gia có hiệu quả hơn.
Đây là lần đầu tiên, Quốc hội tiến hành giám sát tổng hợp 3 Chương trình mục tiêu quốc gia, được thực hiện vào giữa nhiệm kỳ, thể hiện rõ phương châm từ sớm, từ xa của Quốc hội để đồng hành cùng Chính phủ. Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị các đại biểu tập trung thảo luận về các nội dung trọng tâm trong báo cáo giám sát, đặt biệt là về vai trò, ý nghĩa, mối quan hệ của 3 Chương trình mục tiêu quốc gia của giai đoạn trước với giai đoạn này, và giữa 03 Chương trình của giai đoạn này; tính phù hợp, khoa học trong việc xác định đối tượng, địa bàn, nội dung chính sách, tiêu chí, các chỉ tiêu đạt được thực chất về phát triển kinh tế xã hội, giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới.
Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị các đại biểu cho ý kiến về tính phù hợp và những bất cập hạn chế của những bộ máy, tổ chức quản lý các chương trình mục tiêu; kết quả, hạn chế và nguyên nhân trong công tác chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, các bộ ngành, địa phương về 03 Chương trình này; tính kịp thời, đầy đủ, rõ ràng của các văn bản hướng dẫn… cùng các vấn đề khác các đại biểu quan tâm.
09h00: Đại biểu Phạm Thị Kiều - Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Nông: Nên quy định thống nhất một cơ chế quản lý, sử dụng chung, lồng ghép nguồn vốn chính sách Nhà nước
Phát biểu tại hội trường, đại biểu Phạm Thị Kiều – Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Nông đánh giá cao Báo cáo kết quả giám sát “Việc triển khai thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về các Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025, giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030”.
Về chủ trương, đại biểu Phạm Thị Kiều nêu rõ, việc Quốc hội phêt duyệt chủ trưởng 3 CTMTQG là phù hợp với thực tế và đã có những ảnh hưởng tích cực đến việc phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương và vùng nông thôn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu vùng xa, vùng biên giới.
Tuy nhiên, để tổ chức thực hiện hiệu quả, tạo sự đồng bộ, thuận lợi, tránh sự chồng chéo trong quá trình tổ chức thực hiện, đại biểu Phạm Thị Kiều đề nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các bộ ngành trung ương nên quy định thống nhất một cơ chế quản lý, sử dụng chung, lồng ghép nguồn vốn chính sách Nhà nước để thực hiện cho 3 CTMTQG. Vì mỗi chương trình ban hành một cơ chế quy định riêng, dễ gây nhiều khó khăn cho các địa phương trong quá trình áp dụng thực hiện, đồng thời dễ gây bất đồng, chồng chéo trong quá trình tổ chức thực hiện.
Về nguồn vốn đầu tư phát triển ngân sách trung ương, đại biểu Phạm Thị Kiều để nghị cho phép kéo dài thời hạn giải ngân vốn của giai đoạn 2021-2025 kể cả nguồn vốn kéo dài năm 2022 sang năm 2023 đến hết giai đoạn 2025.
Bên cạnh đó, đại biểu Phạm Thị Kiều đề nghị Quốc hội, Chính phủ quy định cho phép Ủy ban nhân dân tỉnh thống nhất với Thường trực Hội đồng nhân dân tỉnh điều chỉnh và báo cáo Hội đồng nhân dân tỉnh tại kỳ họp để đảm bảo tính kịp thời.
Cho rằng thực tế hiện nay việc triển khai thực hiện cả 3 CTMTQG bước sang năm thứ ba nhưng còn nhiều dự án, tiểu dự án thuộc các Chương trình, nhất là Chương trình phát triển kinh tế -xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi vẫn chưa thể thực hiện được do vướng mắc trong quá trình ban hành các văn bản hướng dẫn, đại biểu Phạm Thị Kiều đề nghị các Bộ, ngành có liên quan sớm tham mưu cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ sớm ban hành cơ chế hướng dẫn để địa phương triển khai thực hiện theo đúng quy định.
Cùng với đó, đại biểu Phạm Thị Kiều đề nghị nghiên cứu thành lập một mô hình Văn phòng điều phối chung trực thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh để thực hiện có hiệu quả 3 Chương trình, trong đó cần xác định vị trí pháp lý rõ ràng biên chế của Văn phòng được sử dụngm trưng dụng tại các cơ quan, đơn vị mà hiện đang tham mưu thực hiện 3 Chương trình và không làm phát sinh biên chế các tỉnh, đồng thời bố trí nguồn kinh phí để văn phòng hoạt động hiệu quả.
9h07: Đại biểu Nguyễn Quốc Luận - Đoàn ĐBQH tỉnh Yên Bái: Khẩn trương rà soát, sửa đổi các chính sách, văn bản hướng dẫn dễ hiểu, dễ thực hiện.
Đại biểu Nguyễn Quốc Luận đánh giá cao báo cáo của Đoàn giám sát đã nêu đầy đủ, chi tiết, đánh giá toàn diện khách quan, đánh giá rõ nguyên nhân chủ quan, khách quan, bài học kinh nghiệm và đề xuất những giải pháp cụ thể đối với từng cơ quan, đơn vị, địa phương.
Đại biểu Nguyễn Quốc Luận cho biết, việc ban hành văn bản chỉ đạo hướng dẫn theo báo cáo của Đoàn giám sát cho thấy, các văn bản chỉ đạo hướng dẫn tổ chức quản lý thực hiện các chương trình đến nay cơ bản đã được ban hành đầy đủ. Tuy nhiên, qua giám sát khảo sát cho thấy nhiều văn bản hướng dẫn còn chung chung, chưa rõ ràng khó hiểu khó thực hiện không phù hợp thực tế. Việc dẫn chiếu quá nhiều trong một văn bản dẫn đến khó khăn, lúng túng cho cán bộ và người dân đặc biệt là cán bộ cấp xã ở các địa phương miền núi vùng cao địa bàn có điều kiện kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn.
Vì vậy, đại biểu đề nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ ngành khẩn trương rà soát, sửa đổi bổ sung các chính sách các văn bản chỉ đạo hướng dẫn theo hướng chi tiết rõ ràng, dễ hiểu, dễ thực hiện, dễ áp dụng trong thực tiễn. Giải thích từ ngữ đầy đủ, hạn chế tối đa việc dẫn chiếu quá nhiều các văn bản trong cùng một nội dung. Đối với cấp xã nên ban hành dưới dạng Sổ tay hướng dẫn thực hiện; đồng thời bổ sung quy định cụ thể rõ ràng việc phối hợp lồng ghép giữa các Chương trình mục tiêu quốc gia và giữa các Chương trình mục tiêu quốc gia với các chương trình dự án khác để thuận lợi cho quá trình giải ngân các nguồn vốn, hạn chế việc chồng chéo trùng lắp vào địa bàn đối tượng nguồn vốn gây thất thoát lãng phí làm giảm hiệu quả của các chương trình.
Đại biểu Nguyễn Quốc Luận cũng đề nghị chính phủ xem xét giao chung vốn sự nghiệp thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia hàng năm trên cơ sở nguyên tắc, tiêu chí định mức phân bổ vốn đã được ban hành, không thực hiện giao theo lĩnh vực, theo dự án, tiểu dự án thành phần như hiện nay, để tạo sự chủ động linh hoạt cho các địa phương xem xét kinh phí thực hiện cho cấp huyện. Có cơ chế đặc thù ưu đãi trong tổ chức thực hiện các chương trình cho các tỉnh miền núi còn nhiều khó khăn theo hướng được tỷ lệ hỗ trợ cao hơn để các địa phương này có thêm nguồn lực trong việc thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế- xã hội và các chính sách an sinh xã hội đối với đồng bào các dân tộc thiểu số.
.jpg)
Cùng với đó, đại biểu đề nghị Quốc hội cho phép kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân vốn ngân sách trung ương năm 2023 của ba chương trình chưa được giải ngân hết chuyển sang tiếp tục thực hiện đến hết ngày 31/12/2024. Về phương thức quản lý thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia, đại biểu đề nghị nghiên cứu áp dụng cơ chế quản lý theo kết quả đầu ra để đẩy nhanh tiến độ thực hiện, nâng cao chất lượng và hiệu quả sử dụng vốn theo dõi đánh giá được tiến độ thực hiện so với các mục tiêu đã đề ra, kịp thời phát hiện được các khiếm khuyết và có các biện pháp cải tiến điều chỉnh kịp thời trong thực thi các cơ chế chính sách của các chương trình…
9h13: Đại biểu Trần Quang Minh - Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Bình: Rà soát xem xét lại các tiêu chí của các chương trình
Đại biểu Trần Quang Minh cơ bản đồng tính với báo cáo giám sát. Đại biểu cho biết, việc giải ngân cho công tác tuyên truyền, tập huấn đạt tỷ lệ khá cao so với nhiều nội dung khác. Tuy nhiên, trên thực tế, việc người dân, nhất là người nghèo ở đồng bào dân tộc thiểu số được tiếp cận thông tin một cách đầy đủ đối với quyền lợi, nghĩa vụ của mình không đạt như mong muốn. Truyền thông nhiều nơi không hiệu quả, còn mang tính hình thức hoặc chưa sát đối tượng, chưa phù hợp với điều kiện đặc thù vùng miền. Nhiều người nghèo, đặc biệt là vùng đồng bào dân tộc thiểu số chưa được tiếp cận thông tin một cách đầy đủ nên khi triển khai bị chậm tiến độ.
Do đó, đại biểu đề nghị thời gian tới cần phải tập trung chỉ đạo nhiều hơn nữa công tác tuyên truyền đến tận người dân, nhất là người nghèo vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Bởi vì khi người dân nắm được hiểu được và đồng tình với chủ trương chính sách thì tâm lý trông chờ, ỷ lại sẽ ít đi hiệu quả, mang lại thực sự bền vững, lâu dài.
Cho ý kiến về Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, đại biểu Trần Quang Minh đề nghị cần phải xem xét lại các tiêu chí đã ban hành và điều chỉnh sớm nhiều tiêu chí không phù hợp nhưng nước sạch, hỏa táng, nhà văn hóa đối với từng địa phương, đơn vị. Đồng thời, cần phải xem lại việc phân bổ kinh phí hàng năm luôn chậm những không được khắc phục triệt để ảnh hưởng rất lớn đến tiến độ, chất lượng triển khai ở địa phương, cơ sở nhất là nguồn vốn từ ngân sách Trung ương.
Đại biểu Trần Quang Minh cho biết, từ nay đến cuối năm 2025 còn hơn 2 năm thực hiện nhưng nhiều tiêu chí quan trọng còn cách xa với chỉ tiêu đặt ra như tổ chức sản xuất và phát triển kinh tế nông thôn, tiêu chí về thu nhập, y tế, môi trường, an toàn thực phẩm. Đại biểu nhấn mạnh các tiêu chí quan trọng như sản xuất, thu nhập và giảm nghèo cần được ưu tiên đầu tư chú trọng.
Đối với chương trình giảm nghèo bền vững, đại biểu Trần Quang Minh đề nghị xem lại các nội dung như đào tạo nghề cho người nghèo, tránh lãng phí và kém hiệu quả. Cần đưa tiêu chí để đánh giá và xét danh sách cộng đồng nghèo để có cơ sở triển khai hỗ trợ cộng đồng đối với những nội dung cần thiết. Cần đánh giá đúng thực trạng về việc giảm nghèo hiện nay đã thực chất hay chưa.
Đối với Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, đại biểu Trần Quang Minh cho biết nội dung hỗ trợ đất sản xuất cho đồng bào còn rất nhiều khó khăn do thiếu quỹ đất. Vì vậy, cần xem xét điều chỉnh quy hoạch ba loại rừng quy hoạch lâm nghiệp quốc gia, quy hoạch vùng, rà soát bom mìn để giành thêm quỹ đất sản xuất cho đồng bào. Đề nghị bổ sung, đánh giá kết quả hỗ trợ nhà ở vào Báo cáo giám sát, cần phải nâng mức hỗ trợ hợp lý và khả thi, cần bổ sung nội dung tập huấn cho đồng bào cách chi tiêu, tái tạo sức lao động tiết kiệm, tích lũy tránh sa vào tệ nạn xã hội.
Ngoài ra, đại biểu Trần Quang Minh cũng bày tỏ cơ bản nhất trí với dự thảo Nghị quyết về các Chương trình mục tiêu quốc gia thời gian từ của Quốc hội. Tuy nhiên, việc đánh giá kết quả thực hiện cũng cần được xem lại một cách thực chất hơn.
9h19: Đại biểu Trần Quốc Quân - Đoàn ĐBQH tỉnh Long An: Tháo gỡ khó khăn, tồn đọng trong thực hiện các chương trình
Phát biểu ý kiến góp ý tại phiên họp, đại biểu Quốc hội Trần Quốc Quân - Đoàn ĐBQH tỉnh Long An cho rằng, thời gian qua, việc triển khai thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội về các Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025, giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2030 đã có tác động lớn đến xã hội, cải thiện môi trường nông thôn…
Cụ thể, việc triển khai thực hiện các chương trình đã đóng góp tác động rất lớn đến quá trình phát triển kinh tế xã hội, thay đổi diện mạo nông thôn, đặc biệt là với kết cấu hạ tầng xã hội, hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng kinh tế đã được quan tâm đầu tư đồng bộ, đáp ứng yêu cầu quá trình phát triển và hiện đại hóa nông thôn; đời sống của người dân được nâng lên thể; thu nhập bình quân đầu người hằng năm đều tăng, tỷ lệ hộ nghèo giảm dần qua các năm; công tác lồng ghép, huy động các nguồn lực trong triển khai thực hiện 3 chương trình đã tạo động lực và huy động được toàn bộ nguồn lực xã hội cho quá trình phát triển và triển khai thực hiện, tạo sự đồng thuận cao trong người dân.
Tuy nhiên, để việc triển khai thực hiện các chương trình này một cách đồng bộ, toàn diện, đạt mục tiêu và phát huy tối đa hiệu quả nhằm phục vụ cho đời sống của người dân và quá trình phát triển kinh tế- xã hội, đại biểu đề nghị các Bộ, ngành quan tâm tham mưu cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, bất cập còn tồn đọng trong quá trình triển khai thực hiện các chương trình trong thời gian tới.
9h25: Nghỉ giải lao (20 phút)
9h47: Đại biểu Đỗ Chí Nghĩa - Đoàn ĐBQH tỉnh Phú Yên: Thoát nghèo phải bắt đầu từ ý chí vươn lên của người dân
Phát biểu tại phiên họp, đại biểu cho biết, giảm nghèo bền vững là một thách thức rất lớn. Một gia đình có thể nghèo đi rất nhanh chóng khi một thành viên lâm bệnh nan y. Ngược lại, cũng có nhiều cơ may giúp cho các hộ gia đình nghèo có thể thoát nghèo, điều quan trọng là ý chí vươn lên, tự lực cánh sinh để thoát nghèo, ứng phó với mọi hoàn cảnh có thể xảy đến. Sự hỗ trợ của cộng đồng, các chương trình, các chính sách của nhà nước chỉ có ý nghĩa khi các chủ thế chính có ý thức vươn lên.
Thực tế cho thấy, có nhiều trường hợp chỉ mong được tiếp tục trong diện hộ nghèo để tiếp tục được hưởng các chế độ, chính sách hỗ trợ, ưu tiên giảm nghèo. Đại biểu cho rằng cần có sự thay đổi cơ bản về nhận thức để có được chuyển biến thực chất trong vấn đề này.
Đại biểu phản ánh, việc giải ngân cho công tác giảm nghèo được thực hiện ồ ạt, tuy nhiên hiệu quả thì chưa đảm bảo, nguồn lực chưa chắc đến được đúng đối tượng, khó để đo đếm hiệu quả của việc triển khai nguồn lực. Tổng kết kinh nghiệm phát triển nông thôn tại Hàn Quốc, đại biểu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thay đổi nhận thức của các chủ thể tham gia là chính những người dân, cùng với đó là việc giao quyền tự chủ cho chính người dân trong việc quyết định cách thức triển khai của từng chương trình, dự án cụ thể tại địa phương.
Ngoài ra, đại biểu cũng đề nghị cần đẩy mạnh truyền thông về giáo dục nghề nghiệp, việc giải ngân trong công tác truyền thông về các chương trình mục tiêu quốc gia cũng còn bất cập, cần khắc phục để tạo được sự đồng thuận cao trong nhân dân về thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia này.
9h54: Đại biểu Phạm Văn Hòa - Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp: Xây dựng nông thôn mới vẫn còn nặng thành tích
Phát biểu tại phiên họp, đại biểu Phạm Văn Hòa nhấn mạnh, Chương trình mục tiêu Quốc gia là một chủ trương đúng đắn, quan trọng được cử tri, nhân dân hưởng ứng, tán đồng. Việc kiện toàn Ban chỉ đạo chung là cột mốc quan trọng trong việc chỉ đạo, tổ chức thực hiện thống nhất từ trung ương tới địa phương, đạt được nhiều kết quả thiết thực, có nhiều cách làm phù hợp với từng địa phương.
Tuy nhiên, đại biểu Phạm Văn Hòa cũng cho rằng, nhiều địa phương vẫn chưa ban hành các tiêu chí phù hợp; giải ngân chậm, chưa thực sự bền vững và còn nặng tính thành tích. Bên cạnh đó cần quan tâm tới các thiết chế văn hóa; khắc phục tình trạng tự mãn khi đã hoàn thành nông thôn mới không duy trì các tiêu chí, nâng cao đời sống người dân.
Về chương trình giảm nghèo bền vững, đại biểu cho rằng sự phối hợp giữa trung ương với các địa phương chưa chặt chẽ; thực trạng giải ngân vốn đạt thấp, dưới 50% làm ảnh hưởng tới vấn đề an ninh xã hội. Đại biểu đề nghị khắc phục các tình trạng này để góp phần giảm nghèo bền vững, tránh tái nghèo.
10h01: Đại biểu Nguyễn Lân Hiếu - Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Định phát biểu tranh luận
Tiếp nối ý kiến của đại biểu Đỗ Chí Nghĩa – Đoàn ĐBQH tỉnh Phú Yên về nguy cơ tái nghèo do ốm đau, bệnh tật, đại biểu Nguyễn Lân Hiếu cho rằng vẫn thiếu các chương trình cho lĩnh vực y tế.
Đại biểu Nguyễn Lân Hiếu cho rằng, nguyên nhân tái nghèo một phần có nguyên nhân từ thiết kế các chương trình giảm nghèo, trong đó có 7 dự án nhưng chưa có dự án cụ thể nhấn mạnh nâng cao chất lượng điều trị và chăm sóc sức khỏe người dân trong các địa bàn khó khăn.
Qua thực tế giám sát cho thấy, có nguyên nhân trực tiếp dẫn tới tái nghèo là gia đình có người ốm. Đại biểu cho biết, những bệnh phổ biến như tiểu đường, cao huyết áp… cần được quản lý và điều trị thường xuyên, nhưng nguồn lực cho y té cơ sở còn hạn chế nên việc điều trị còn nhiều bất cập. Không có thuốc tốt để điều trị thường xuyên, không có phương tiện để chăm sóc, kiểm soát các biến chứng cũng như sơ cứu ban đầu. Chính vì vậy, tỉ lệ biến chứng gặp rất cao ở địa phương nghèo; một người thân trong gia đình bị đột quỵ phải lên thành phố chữa bệnh là tất cả tiền dự trữ trong nhà đội nón ra đi; chưa kể phải vay mượn khắp nơi. Ra viện về nhà kèm theo tàn phế không còn khả năng lao động lại là một gánh nặng để gia đình phải chăm sóc….
Đại biểu cho rằng, giảm nghèo nhưng chưa được nâng cao chất lượng cuộc sống, mong Quốc hội đặc biệt lưu ý vấn đề này các nguồn lực Bộ Y tế và các địa phương cần tập trung vào dự án chẩn đoán và điều trị bệnh lý không lây nhiễm phổ biến có tỷ lệ tử vong cao, như huyết áp, đái đường, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, bệnh tâm thần; tuyên truyền không mang thai ở vị tuổi thành niên; hỗ trợ chăm sóc những trường hợp trẻ đẻ non di tật bẩm sinh, đặc biệt chú ý đến tiêm chủng và dinh dưỡng, phát triển chuyên ngành lão khoa tại địa phương…
10h04: Đại biểu Trần Nhật Minh - Đoàn ĐBQH tỉnh Nghệ An: Còn hiện tượng không muốn thoát nghèo để hưởng trợ cấp
Tham gia phát biểu tại phiên họp, đại biểu Trần Nhật Minh - Đoàn ĐBQH tỉnh Nghệ An đồng tình cao với báo cáo của Đoàn giám sát và dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về các Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025, giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2030.
Cụ thể, đại biểu bày tỏ đồng tình cao với các nội dung quan trọng như cho phép kéo dài thời gian thực hiện giải ngân nguồn vốn ngân sách được phân bổ cho các chương trình mục tiêu quốc gia 2023 chưa giải ngân hết để tiếp tục thực hiện đến ngày 31/12/2024, đồng ý chủ trương thực hiện thí điểm khoán kinh phí 3 Chương trình mục tiêu quốc gia theo địa bàn cấp huyện, cân đối bố trí đủ ngân sách theo các Nghị quyết của Quốc hội để thực hiện có hiệu quả các Chương trình mục tiêu quốc gia.
Phản ánh thực tiễn triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia tại địa phương, đại biểu cho rằng, còn hiện tượng các xã miền núi không đăng ký phấn đấu đạt chuẩn nông thôn mới đến năm 2025 vì các xã miền núi cao thuộc vùng đặc biệt khó khăn khi đạt chuẩn nông thôn mới, không còn thuộc đối tượng xã đặc biệt khó khăn sẽ không còn được hưởng các chế độ an sinh xã hội như: bảo hiểm y tế, hỗ trợ gạo cho học sinh, chế độ cho cán bộ, công chức, viên chức.
Đại biểu cho rằng đây là vấn đề đáng lo ngại, cần được quan tâm xử lý sớm. Bất cập này đã được đề cập trong báo cáo của Chính phủ tại Kỳ họp thứ 5, theo đó, một số bộ, ngành chưa kịp thời có giải pháp khắc phục hạn chế tác động của các quyết định công nhận xã thôn khu vực I, II, III vùng dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2025 đã làm ảnh hưởng đến việc thụ hưởng chính sách của các đối tượng đang sinh sống, học tập, công tác tại các thôn xã đặc biệt khó khăn nay trở thành thôn, xã nông thôn mới. Đại biểu đề nghị cần có giải pháp cụ thể, khả thi, thiết thực để tháo gỡ, khắc phục vấn đề này.
10h10: Đại biểu Tạ Văn Hạ - Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Nam phát biểu tranh luận
Phát biểu tranh luận, đại biểu Tạ Văn Hạ - Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Nam bàn về nhận thức của người dân về công tác tuyên truyền đối với 3 CTMTQG. Đánh giá về mục tiêu của các Chương trình thời gian qua, đại biểu cho rằng, có những người dân chưa muốn thoát nghèo.
Mặc dù đánh giá cao 3 CTMTQG trong thời gian qua, tuy nhiên đại biểu Tạ Văn Hạ cho rằng, nguyên nhân căn cơ mà người dân chưa muốn thoát nghèo là cách làm và chất lượng của các Chương trình chưa có sự bền vững, tính bền vững chưa cao cả trước mắt và lâu dài. Do đó, người dân cảm thấy chưa yên tâm khi thoát nghèo, hết chương trình, hết dự án thì “nghèo lại hoàn nghèo”.
Vì vậy, đại biểu Tạ Văn Hạ đề nghị cần quan tâm đến cách làm và chất lượng của các Chương trình, phải đảm bảo mang tính bền vững cao, đây mới là căn cơ.
Tranh luận với ý kiến của đại biểu Nguyễn Quốc Luận - Đoàn Yên Bái về vấn đề quản lý kết quả đầu ra, đại biểu Tạ Văn Hạ đề cập rõ hơn sau khi tiếp xúc cử tri, Đoàn Quảng Nam đã kiến nghị Đoàn giám sát cần xây dựng, ban hành cơ chế phân cấp, phân quyền rõ hơn cho địa phương, đặc biệt cấp tỉnh. Đại biểu Tạ Văn Hạ cho rằng, Trung ương chỉ quản lý theo các mục tiêu, các chỉ tiêu, còn cách làm thì cho phép tỉnh được chủ động. Đây mới là tháo gỡ chính.
10h13: Đại biểu Trần Văn Tiến - Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Phúc: Ghi nhận kết quả đạt được qua giám sát
Đại biểu Trần Văn Tiến đánh giá cao việc Quốc hội chọn nội dung việc thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia để giám sát tối cao. Đồng thời ghi nhận những nỗ lực, cố gắng của Đoàn giám sát, đại biểu cơ bản nhất trí với nội dung báo cáo kết quả giám sát, bố cục, đánh giá kết quả, nguyên nhân, bài học kinh nghiệm và kiến nghị đề xuất.
Đi sâu vào phân tích những mặt đạt được, đại biểu Trần Văn Tiến ghi nhận một số ý kiến làm rõ thêm kết quả giám sát một về kết quả đạt được của 3 Chương trình mục tiêu quốc gia. Mô hình quản lý điều hành từ Trung ương đến cơ sở được kiện toàn. Các văn bản ban hành tương đối đầy đủ, đáp ứng cho việc quản lý thực hiện và cơ bản đã tháo gỡ được những khó khăn, vướng mắc của địa phương. Công tác lập kế hoạch phân bổ vốn đảm bảo theo nguyên tắc tiêu chí và định mức. Công tác kiểm tra, giám sát được các bộ, ngành chủ quản triển khai tích cực. Một số địa phương cũng đã quan tâm công tác tuyên truyền, vận động với đa dạng hình thức và đã góp phần nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên và người dân.
Đại biểu Trần Văn Tiến nêu rõ Chương trình giảm nghèo bền vững là chương trình đầu tiên hoàn thành việc ban hành văn bản ở cấp Trung ương. Tỷ lệ giảm nghèo đa chiều, hộ nghèo, hộ cận nghèo năm 2022 đạt và vượt mục tiêu. Sau 2 năm triển khai thực hiện 3 Chương trình mục tiêu quốc gia đến nay đã đạt được nhiều kết quả, chất lượng cuộc sống của người dân được nâng lên đáng kể và là tiền đề tiếp tục để thực hiện cho những năm tiếp theo.
Bên cạnh đó, đại biểu Trần Văn Tiến cũng chỉ rõ những hạn chế như việc kiện toàn mô hình quản lý điều hành còn chậm và chưa có sự thống nhất giữa các địa phương do chưa có văn bản hướng dẫn thống nhất. Hệ thống văn bản chậm ban hành thiếu đồng bộ còn chồng chéo và chậm được khắc phục. Việc huy động các nguồn lực trong dân còn hạn chế. Giải ngân vốn đầu tư công không đạt kế hoạch. Công tác tuyên truyền, vận động của quần chúng còn hạn chế, một bộ phận người dân còn ỷ lại trông chờ vào Nhà nước và coi việc thực hiện 3 Chương trình mục tiêu quốc gia là trách nhiệm của Đảng, Nhà nước và chính quyền các cấp.
Nhiều kết quả thực hiện của 3 Chương trình còn chậm và hạn chế. Đại biểu Trần Văn Tiến cho rằng, việc hoàn thành mục tiêu, chỉ tiêu, nội dung chương trình đến năm 2025 là rất khó khăn và các chỉ tiêu còn lại là rất khó thực hiện.
Trên cơ sở kết quả giám sát, đại biểu Trần Văn Tiến kiến nghị, việc ban hành bộ tiêu chí xây dựng nông thôn mới là phù hợp nhưng đối với các vùng, khu vực thuộc đối tượng chính sách, có đối tượng chính sách cần có lộ trình thực hiện cho phù hợp với điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội và tập quán cư trú, không thể đánh đồng với các địa phương có điều kiện phát triển kinh tế - xã hội.
Đồng thời, cần xem lại tiêu chí phân bổ vốn và tỷ lệ vốn đối ứng nông thôn mới cho các địa phương có tổng số xã không nhiều, vùng khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số cho phù hợp với thực tiễn. Tăng cường công tác phối hợp giữa các bộ, ngành và địa phương trong việc giải quyết các vấn đề có liên quan. Đẩy mạnh công tác kiểm tra, giám sát cũng như giải pháp đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư.
10h20: Đại biểu Châu Quỳnh Dao - Đoàn ĐBQH tỉnh Kiên Giang: Phòng, chống suy dinh dưỡng trẻ em chưa đạt chỉ tiêu đề ra
Phát biểu tại phiên họp, đại biểu Châu Quỳnh Dao nêu rõ, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi là chương trình có ý nghĩa quan trọng với phương châm không để ai bị bỏ lại phía sau, tạo sự đồng thuận lớn trong xã hội.
Qua nghiên cứu, đại biểu bày tỏ vui mừng trước một số kết quả bước đầu đã đạt được. Cụ thể, tại dự án 5, 7, 8 đã góp phần thực hiện quyền trẻ em và đảm bảo các biện pháp bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ, giúp trẻ em tiếp cận được các dịch vụ một cách tốt nhất. Tuy nhiên, đại biểu bày tỏ băn khoăn ở dự án 7 là dự án chăm sóc sức khỏe nhân dân, nâng cao thể trạng, tầm vóc người dân tộc thiểu số; phòng, chống suy dinh dưỡng ở trẻ em có hai chỉ tiêu vẫn chưa đạt được. Theo đó, chỉ tiêu về trẻ suy dinh dưỡng, trẻ dưới 5 tuổi ở thể nhẹ cân đạt 15,8% trong khi kế hoạch mục tiêu giao phải dưới 15%; trẻ thấp còi là 25%, trong khi kế hoạch giao là dưới 15%...
Theo đại biểu, năm 2020, Ngân hàng Thế giới đã xếp Việt Nam vào 01 trong 34 quốc gia phải đối mặt với gánh nặng suy dinh dưỡng ở trẻ em. Kể từ đó, Việt Nam đã có rất nhiều nỗ lực để cải thiện vấn đề này. Tuy nhiên, tình trạng cải thiện cũng chưa khả quan; Viện Dinh dưỡng quốc gia cũng từng nhận định tại vùng núi phía Bắc và nhiều vùng dân tộc thiểu số khác có hơn 70% trẻ em chưa được ăn đúng, ăn đủ. Đại biểu cho rằng, "cái no lo chưa tới, làm sao nghĩ đến đa dạng thực phẩm đúng, đủ chất"; vẫn còn nơi có tập quán chăm sóc trẻ lạc hậu;... Mặt khác, cơ chế, chính sách hiện nay vẫn còn bất cập.
Bên cạnh đó, từ năm 2021 đến 2023, dự án 7 chỉ giải ngân được 15,44%; trong khi đó, ngân sách địa phương chỉ giải ngân được 10,91%. Như vậy, đồng nghĩa với việc rất nhiều người dân chưa được thụ hưởng chính sách, việc cải thiện tình trạng suy dinh dưỡng của trẻ em chưa đảm bảo được đi vào thực chất. Do đó, đại biểu đề nghị Quốc hội, Chính phủ tiếp tục thực hiện tốt các giải pháp trong báo cáo giám sát đề ra; đặc biệt chú trọng phân bổ hợp lý cho công tác truyền thông để nâng cao nhận thức về vai trò, tầm quan trọng của vấn đề dinh dưỡng trẻ em.
10h26: Đại biểu Trần Đức Thuận - Đoàn ĐBQH tỉnh Nghệ An: Xác định rõ trách nhiệm các mục tiêu, chỉ tiêu chưa được như kỳ vọng
Phát biểu ý kiến góp ý tại phiên họp, đại biểu Quốc hội bày tỏ nhất trí cao với Báo cáo của Đoàn giám sát; cho rằng Báo cáo đã bám sát mục đích, yêu cầu nội dung giám sát…
Đại biểu Trần Đức Thuận cho rằng, Báo cáo đã đánh giá làm rõ kết quả đạt được, những tồn tại, hạn chế, nguyên nhân, trách nhiệm của tập thể và cá nhân qua đó tham mưu cho Quốc hội ban hành Nghị quyết với nhiều giải pháp thiết thực và khả thi.
Bên cạnh những kết quả đạt được, đại biểu cho rằng, việc thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững trong thời gian qua còn có nhiều nội dung, mục tiêu, chỉ tiêu chưa đạt được như kỳ vọng. Đáng chú ý là nhiều dự án chậm hoặc chưa được giải ngân. Đại biểu cho rằng, việc chậm giải ngân không chỉ gây lãng phí về tiền bạc mà quan trọng là các mục tiêu, dự án tốt đẹp dành cho người nghèo của Đảng và Nhà nước chưa kịp thời đến với người nghèo.
Nguyên nhân của vấn đề này có cả nguyên nhân khách quan và nguyên nhân chủ quan. Theo đại biểu, nguyên nhân chính là do việc ban hành một số văn bản hướng dẫn thực hiện quan trọng chưa được kịp thời; vai trò của Ban chỉ đạo chung cho ba chương trình mục tiêu hoạt động chưa thực sự hiệu quả; sự phối hợp giữa các Bộ, ngành, địa phương trong giải quyết vướng mắc phát sinh chưa chủ động, kịp thời; cán bộ làm công tác giảm nghèo chưa đáp ứng yêu cầu về số lượng, chủ yếu là kiêm nhiệm, còn hạn chế về năng lực tham mưu; tình trạng đùn đẩy để tránh trách nhiệm của bộ phận cán bộ, công chức, viên chức trong giải quyết công việc liên quan đến thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia, trong đó có giảm nghèo bền vững…
Đại biểu nhấn mạnh, đây là những vấn đề tồn tại cần phải đánh giá, xác định rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân có liên quan. Bên cạnh đó, Chính phủ cũng như các địa phương cần có giải pháp thực hiện hiệu quả khắc phục trong thời gian tới.
10h34: Đại biểu Nguyễn Duy Minh - Đoàn ĐBQH Tp.Đà Nẵng: Sự phối hợp của các cơ quan chức năng trong triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia còn chưa chặt chẽ
Bày tỏ đồng tình với nội dung báo cáo của Đoàn Giám sát cũng như dự thảo Nghị quyết, đại biểu Nguyễn Duy Minh - Đoàn ĐBQH Tp.Đà Nẵng cho biết, trong giai đoạn 2021 – 2023, Quốc hội đã ưu tiên nhiều nguồn lực cho việc thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia, các cơ quan chức năng cũng đã có nhiều nỗ lực triển khai các Chương trình này.
Tuy nhiên, việc tổ chức thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia còn nhiều khó khăn, vướng mắc, dẫn đến tiến độ triển khai và giải ngân vốn còn chậm. Đại biểu cho rằng, nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ khung cơ chế chính sách, sự phối hợp giữa các bộ, ngành, địa phương còn chưa chặt chẽ, bộ máy chỉ đạo, điều hành ở các cấp còn chưa có sự thống nhất, chưa phát huy hết trách nhiệm của các chủ thể, các địa phương còn bị động, lúng túng, thiếu quyết liệt, còn tâm lý sợ sai trong triển khai thực hiện…
Đại biểu đề nghị nâng cao trách nhiệm trong việc rà soát, kịp thời tham mưu ban hành sửa đổi các cơ chế chính sách chưa phù hợp theo hướng phân cấp, phân quyền cho các địa phương, tránh chồng chéo trong các văn bản quy phạm pháp luật. Bên cạnh đó, cần có sự phối hợp chặt chẽ hơn nữa giữa các bộ, ngành, địa phương, vai trò của các cơ quan chủ quản trong việc tham mưu, phối hợp, điều phối, giải quyết khó khăn, vướng mắc, đảm bảo trả lời các thắc mắc, kiến nghị của người dân một cách kịp thời, rõ ràng.
Ngoài ra, đại biểu cho rằng cần thống nhất hệ thống văn phòng điều phối chung của cả 3 Chương trình mục tiêu quốc gia để nâng cao chất lượng hiệu quả phối hợp, lồng ghép trong thực hiện, triển khai 03 Chương trình mục tiêu quốc gia.
10h41: Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga - Đoàn ĐBQH tỉnh Hải Dương: Cần có những giải pháp tích cực, hiệu quả về phát triển văn hóa theo chiều sâu
Góp ý vào nội dung này, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga - Đoàn ĐBQH tỉnh Hải Dương cơ bản bày tỏ nhất trí với Báo cáo kết quả giám sát “Việc triển khai thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về các Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025, giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030”.
Về CTMTQG xây dựng nông thôn mới, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga nhận thấy, có 2 tiêu chí vượt mục tiêu là tiêu chí số 14 về giáo dục đào tạo, và tiêu chí số 16 về văn hóa. Đây là điều đáng mừng.
Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga cho rằng, mục tiêu văn hóa mới chỉ được quan tâm nhiều đến vỏ vật chất bên ngoài như xây dựng thiết chế văn hóa hoặc tính chất phong trào như số lượng các làng, khu dân cư văn hóa, chưa có sự chuyển biến rõ rệt về chất. Do đó, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga đề nghị Chính phủ tiếp tục có những giải pháp tích cực, hiệu quả về phát triển văn hóa theo chiều sâu, trong khi chúng ta đã xây dựng được tương đối đầy đủ các thiết chế văn hóa cần thiết từ cấp Trung ương cho đến cấp cơ sở.
Về CTMTQG giảm nghèo bền vững, đại biểu nhất trí với việc Đoàn giám sát chỉ ra những nguyên nhân chủ quan dẫn tới những hạn chế của Chương trình gắn với trách nhiệm cụ thể của từng bộ, ngành. Tuy nhiên, đại biểu nhận thấy đánh giá của Đoàn giám sát vẫn trên tinh thần nương nhẹ và có lúc còn chung chung khi chỉ ra trách nhiệm và những hạn chế tương đối giống nhau giữa Chính phủ và các bộ, ngành. Do đó, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga đề nghị rà soát lại phần đánh giá để chỉnh sửa, bổ sung sao cho đảm bảo cụ thể hóa trách nhiệm và tránh trùng lặp chung chung.
Về CTMTQG phát triển kinh tế - xã hội của đồng bào dân tộc thiểu số miền núi, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga đề nghị cần đặc biệt quan tâm hơn việc hoàn thiện cơ chế chính sách, giải pháp cần được chú trọng trước tiên vì hiện nay đang có quá nhiều những điểm nghẽn về chính sách do không phù hợp thực tiễn, không thể triển khai được, thậm chí có những chính sách xung đột với nhau về quy định giữa bộ này với bộ khác mà trong báo cáo đã nêu rất chi tiết. Đại biểu cho rằng, nếu không tháo gỡ ngay thì sẽ không thể tiến hành tiếp Chương trình và các giải pháp còn lại cũng không thể phát huy hiệu quả.
Bên cạnh đó, tốc độ giải ngân của Chương trình này quá chậm và quá trình triển khai đang có quá nhiều vướng mắc nhưng Ủy ban Dân tộc nhận định sẽ đạt được mục tiêu theo lộ trình. Tuy nhiên đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga bày tỏ vẫn lo ngại liệu việc lấy mục tiêu giải ngân là đích đến và hệ lụy sẽ là chạy theo thành tích giải ngân, dẫn tới sai phạm hoặc không hiệu quả, lãng phí nguồn lực.
10h47: Đại biểu Nguyễn Văn Huy - Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Bình: Rà soát, xây dựng kế hoạch lộ trình cụ thể không để xảy ra nợ đọng xây dựng cơ bản.
Phát biểu tại phiên họp, đại biểu Nguyễn Văn Huy khẳng định, giám sát ngay khi triển khai chương trình ba Chương trình mục tiêu quốc gia được khởi động có ý nghĩa rất quan trọng, góp phần thúc đẩy thấy nhận thức trách nhiệm cũng như là sự vào cuộc mạnh mẽ của Chính phủ, các bộ ngành, địa phương cũng như tháo gỡ được nhiều khó khăn vướng mắc, góp phần hoàn thiện cơ chế chính sách để đẩy nhanh tiến độ thực hiện chương trình.
Về Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, đại biểu Nguyễn Văn Huy cho rằng đây là một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của sự nghiệp công nghiệp hóa hiện đại hóa quê hương đất nước. Tuy nhiên, qua báo cáo của Đoàn giám sátcho thấy còn nhiều hạn chế vướng mắc bất cập cần phải tháo gỡ để thúc đẩy phát huy hơn nữa hiệu quả của chương trình, nhất là còn tình trạng nợ đọng xây dựng cơ bản, kéo theo nhiều hậu quả và hệ lụy tiêu cực cho kinh tế - xã hội, gây ảnh hưởng đến quá trình thực hiện nội dung của chương trình. Để khắc phục tình trạng này, đại biểu iến nghị Chính phủ cần tăng cường chỉ đạo các địa phương tiếp tục rà soát xây dựng kế hoạch lộ trình trả nợ cụ thể, kiểm soát chặt chẽ và thực hiện đúng các quy định về quản lý đầu tư xây dựng các công trình, quản lý nguồn ngân sách nhà nước và xử lý nợ đọng xây dựng cơ bản, lập kế hoạch chi tiết cụ thể kế hoạch sử dụng vốn trong những năm tiếp theo dựa trên khả năng nguồn thực hiện hiện có của địa phương và không để phát sinh nợ mới, ưu tiên thực hiện trước các công trình thiết yếu với người dân nhưng không quá tập trung vào các tiêu chí xây dựng cơ bản.
Bên cạnh đó, ở một số địa phương còn xảy ra hiện tượng cào bằng, dàn trải trong phân bổ nguồn vốn của chương trình. Điều này dẫn tới tình trạng nguồn lực phân bổ thiếu tập trung làm giảm đi hiệu quả của chương trình và tiếp tục làm phát sinh lợi xây dựng cơ bản. Do đó, một mặt vừa phải bảo đảm tính công bằng trong phân bổ các nguồn vốn, mặt khác vừa phải đầu tư tập trung để tạo ra những chuyển biến mạnh mẽ, giải quyết hiệu quả những vấn đề thực tiễn đang đặt ra ở nông thôn hiện nay.
10h54: Đại biểu Nguyễn Công Long - Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Nai phát biểu tranh luận
Tranh luận với đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga về xác định trách nhiệm trong thực hiện 3 chương trình mục tiêu Quốc gia, đại biểu Nguyễn Công Long cho rằng, trong dự thảo Nghị quyết đã có nêu xác định rõ trách nhiệm của Chính phủ, Ban chỉ đạo các chương trình mục tiêu Quốc gia, các Bộ chủ quản…
Đại biểu Nguyễn Công Long cho rằng, trách nhiệm của Chính phủ và các Bộ, ngành đã rõ, tuy nhiên đây là một chương trình lớn, đại biểu đề nghị cũng cần làm rõ trách nhiệm của Quốc hội về việc thiết kế chương trình. Đại biểu đặt câu hỏi tại sao không thiết kế cùng một chương trình thay vì 3 chương trình để đảm bảo tính tổng thế? Thiết kế chương trình một cách khoa học hơn?
Đại biểu mong rằng trong dự thảo Nghị quyết, Quốc hội cũng thẳng thắn nhìn nhận trách nhiệm của mình trong việc hoạch định và xây dựng chính sách này.
10h57: Đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy - Đoàn ĐBQH tỉnh Tây Ninh: Xác định rõ trách nhiệm trong việc thực hiện 3 Chương trình mục tiêu quốc gia
Thống nhất cao với báo cáo của Đoàn Giám sát, đại biểu Hoàng Thanh Thúy - Đoàn ĐBQH tỉnh Tây Ninh cho rằng dự thảo Nghị quyết đã chỉ ra được những hạn chế, phân tích nguyên nhân, xác định trách nhiệm của Chính phủ và các bộ ngành. Tuy nhiên, ngoài chỉ cụ thể 3 ngành chủ trì 3 Chương trình mục tiêu quốc gia và Bộ Kế hoạch Đầu tư, dự thảo vẫn còn kèm theo cụm từ “các bộ, ngành liên quan, trách nhiệm của cấp ủy chính quyền, ban ngành đoàn thể các cấp ở các địa phương”.
Đại biểu cho biết, 3 Chương trình mục tiêu quốc gia đan xen với nhau, cơ chế phối hợp rời rạc, chưa chặt chẽ, cơ chế giao trách nhiệm chưa thật sự rõ, nên dẫn đến khó trách nhiệm đến tận cùng, gây khó khăn cho việc khắc phục các vướng mắc.
Về giải pháp đề ra, đại biểu đề nghị không chỉ rà lại các chỉ tiêu, tiêu chí trong bộ tiêu chí nông thôn mới cho phù hợp với thực tiễn, mà phải rà soát đồng bộ cả tiêu chí của 3 chương trình mục tiêu quốc gia để không bị chồng lấn trong quá trình triển khai thực hiện. Việc xây dựng chỉ tiêu cần hết sức lưu ý để xác định sao cho phù hợp, việc xác định chỉ tiêu là rất quan trọng đối với việc xác định nguồn vốn, dự án và các bước thực hiện tiếp theo.
Đại biểu cũng nhấn mạnh, trong xây dựng chỉ tiêu nông thôn mới, cần xem lại cách thức xây dựng bộ tiêu chí đã phù hợp chưa, vì có thể nhiều tiêu chí không thể hiên mục tiêu cần đạt, mà lấy phương tiện, cách thức thực hiện làm tiêu chí, dẫn đến rập khuôn, cứng nhắc, kết quả còn hình thức, thiếu thực chất.
Đại biểu đề nghị Chính phủ chỉ xác định các tiêu chí gắn với mục tiêu đạt được, còn cách thức, phương tiện đạt được mục tiêu đó thì giao cho các địa phương quyết định lựa chọn con đường để đạt được chỉ tiêu. Ngoài ra, cần huy động người dân và cộng đồng dân cư tham gia tích cực, chủ động trong xây dựng cộng đồng văn hóa ở khu dân cư mình sinh sống.
11h00: Đại biểu Lò Thị Luyến - Đoàn ĐBQH tỉnh Điện Biên: Người dân rất mong chờ Quốc hội có cơ chế đẩy nhanh tiến độ thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia
Đại biểu Lò Thị Luyến bày tỏ nhất trí cao về các nội dung được đánh giá trong Báo cáo của Đoàn giám sát.Báo cáo đã phản ánh đầy đủ về tình hình triển khai thực hiện các chương trình trong thực tiễn, những khó khăn, vướng mắc được chỉ rõ, những kiến nghị, đề xuất của các địa phương được ghi nhận.
Đại biểu cũng nhất trí với đề xuất giao Chính phủ hoàn thiện hồ sơ, tiếp thu kiến nghị của Đoàn giám sát trình Quốc hội tại kỳ họp gần nhất ban hành Nghị quyết theo quy trình rút gọn về cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025.
Ngày 16/10/2023, Chính phủ đã có Tờ trình số 557 và Báo cáo đánh giá tác động kèm theo Tờ trình về các cơ chế đặc thù để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025.
Đồng thời bày tỏ nhất trí rất cao với 7 nội dung Chính phủ trình Quốc hội, những nội dung này đều vượt thẩm quyền của Chính phủ. Nếu những khó khăn, vướng mắc từ thực tế tổ chức thực hiện ba chương trình được tháo gỡ bằng một nghị quyết của Quốc hội quy định về cơ chế, chính sách đặc thù sẽ tháo gỡ được toàn bộ những khó khăn, vướng mắc hiện nay, tạo điều kiện thuận lợi cho các địa phương đẩy nhanh tiến độ thực hiện Chương trình, mục tiêu và hiệu quả của Chương trình sẽ đạt được; các địa phương và người dân được thụ hưởng chính sách đang rất mong chờ nghị quyết này của Quốc hội....
Về khó khăn, vướng mắc liên quan đến Nghị định 38 năm 2023, đại biểu cho biết, thực tế khó khăn của địa phương chưa được đề cập vì mới phát sinh trong quá trình tổ chức thực hiện. Theo đó, thời điểm Đoàn giám sát trực tiếp tại địa phương, một số nội dung của Nghị định 38 chưa được triển khai do Nghị định mới ban hành tháng 6/2023. Cụ thể, về giống vật nuôi theo khoản 4 Điều 20 Nghị định 38, Chính phủ quy định ưu tiên sử dụng giống cây trồng, vật nuôi là những hàng hóa, dịch vụ khác do người dân trực tiếp sản xuất tại địa bàn triển khai dự án. Đơn giá thu mua sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ tính theo giá thị trường trên địa bàn tại cùng thời điểm được Ủy ban nhân dân cấp xã xác nhận tại Giấy biên nhận mua bán với người dân.
Đại biểu cho rằng, quy định này chưa thật sự rõ ràng, dễ dẫn đến hiệu quả rủi ro về mặt pháp lý cho người thực hành công vụ. Để thống nhất quan điểm về nhận thức trong tổ chức thực hiện, tỉnh Điện Biên đã ban hành văn bản xin ý kiến Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và đề xuất theo hướng cho phép đơn vị chủ trì dự án thực hiện thu mua giống vật nuôi từ người dân trực tiếp sản xuất tại địa bàn triển khai dự án bảo đảm quy định về nguồn gốc sức khỏe, dịch bệnh và các tiêu chí theo định mức kinh tế kỹ thuật của tỉnh ban hành.
Chính quyền địa phương nơi triển khai dự án thành lập Tổ thẩm định đánh giá về chất lượng giống vật nuôi của đơn vị chủ trì dự án trước khi cấp đến các hộ dân được thụ hưởng. Nội dung này được Cục Chăn nuôi trả lời rằng, địa phương cần xem xét, cân nhắc lựa chọn phương án cung giống, cung ứng giống phù hợp với điều kiện thực tế tại địa phương và tuân thủ các quy định của pháp luật hiện hành về quản lý giống vật nuôi và sản phẩm giống vật nuôi.
Đại biểu Lò Thị Luyến đề nghị Chính phủ và Quốc hội chấp thuận cơ chế cho phép các địa phương thực hiện theo đề xuất của tỉnh Điện Biên như đã nêu trên.
11h07: Đại biểu Phạm Đình Thanh - Đoàn ĐBQH tỉnh Kon Tum: Khắc phục hạn chế, yếu kém, tháo gỡ khó khăn trong thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia
Đại biểu Phạm Đình Thanh đánh giá cao tầm quan trọng và ý nghĩa thiết thực của giám sát tối cao của Quốc hội, đồng thời cơ bản thống nhất với báo cáo kết quả giám sát và dự thảo nghị quyết giám sát.
Từ thực tế giám sát, khảo sát, đánh giá thực trạng kết quả triển khai thực hiện 3 Chương trình mục tiêu quốc gia ở một số địa phương và kiến nghị ý kiến, kiến nghị của cử tri, đại biểu Phạm Đình Thanh đề nghị Chính phủ và các bộ ngành liên quan sớm quan tâm chỉ đạo khắc phục những hạn chế, yếu kém và tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện 3 Chương trình mục tiêu quốc gia hiện nay.
Đại biểu Phạm Đình Thanh chỉ rõ, một số dự án, tiểu dự án, nội dung thành phần thuộc các Chương trình mục tiêu quốc gia có sự trùng lặp với mục tiêu, nội dung đối tượng thụ hưởng đã gây lúng túng trong quá trình thực hiện, ảnh hưởng đến việc thực hiện kế hoạch giải ngân vốn của các chương trình.
Đại biểu cũng dẫn ra các nội dung trùng lặp giữa Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi và Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững…Do đó, đại biểu Phạm Đình Thanh đề nghị các nội dung trùng lặp cần phải được tích hợp để chỗ tổ chức thực hiện tại một chương trình cụ thể. Đồng thời, cần có các hướng dẫn cụ thể hơn về cơ chế lồng ghép các nguồn vốn của các Chương trình mục tiêu quốc gia để giúp cho các địa phương thực hiện thống nhất, hiệu quả.
Đại biểu Phạm Đình Thanh cũng cho biết, nhiều hộ dân ở các xã đạt nông thôn mới nhưng đời sống còn gặp khó khăn, không tiếp tục được hưởng các chính sách ưu tiên hỗ trợ về nhà ở, y tế, giáo dục thì nguy cơ tái nghèo rất cao. Nếu không sớm có chính sách phù hợp để tiếp tục hỗ trợ thì mục tiêu đảm bảo an sinh xã hội, cải thiện rõ rệt đời sống người dân khó có thể đạt được.
Ngoài ra về tỷ lệ nguồn vốn đối ứng thuộc trách nhiệm của địa phương khi thực hiện 3 Chương trình mục tiêu quốc gia hiện nay đang tạo áp lực rất lớn đối với các tỉnh nghèo, khó khăn về nguồn thu. Do đó, đại biểu Phạm Đình Thanh đề nghị cần được tính toán, điều chỉnh phù hợp hơn nhằm giúp cho các địa phương, nhất là các tỉnh nghèo đủ khả năng thực hiện.
Đại biểu Phạm Đình Thanh cũng nhấn mạnh về năng lực thực thi, nhiệm vụ của đội ngũ cán bộ công chức, nhất là cấp xã quá trình triển khai thực hiện 3 Chương trình mục tiêu quốc gia. Do đó, cần tăng cường tập huấn, bồi dưỡng giúp cho hoàn thành nhiệm vụ được giao. Về lâu dài cần phải có giải pháp căn cơ để xây dựng cho được đội ngũ cán bộ công chức thực sự có năng lực, trách nhiệm, đủ sức hoàn thành tốt nhiệm vụ.
11h12: Đại biểu Hoàng Thị Thu Hiền - Đoàn ĐBQH tỉnh Nghệ An: Ban hành các quy định mang tính nguyên tắc và giao quyền cho Hội đồng nhân dân.
Cho ý kiến về kết quả triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, đại biểu Hoàng Thị Thu Hiền nêu một số vướng mắc trong quá trình triển khai, như tiến độ giải ngân nguồn vốn của chương trình chậm, ban hành văn bản hướng dân chậm… Đại biểu đề nghị đối với những vấn đề còn vướng mắc, cấp Trung ương nên ban hành các quy định mang tính nguyên tắc, tăng cường kiểm tra, giám sát và giao quyền cụ thể cho Hội đồng nhân dân tỉnh, thành phố để phù hợp với thực tiễn địa phương.
Trong 10 dự án thành phần thuộc chương trình mục tiêu quốc gia, dự án 3 về phát triển nông lâm bền vững, phát huy tiềm năng lợi thế thế mạnh của vùng biển để sản xuất hàng hóa theo chuỗi giá trị. Đây là dự án duy nhất liên quan đến việc hỗ trợ người dân để phát triển kinh tế, phát huy nội lực, phát triển bền vững. Đại biểu nhấn mạnh, hó khăn vướng mắc lớn của đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi là việc làm và thu nhập ổn định trên mảnh đất quê hương, nhưng rất khó có doanh nghiệp nào bất chấp những rủi ro về địa hình, địa lý và thời tiết để có thể đáp ứng mong muốn của người dân nơi đây.
Đại biểu đề nghị cần tập trung tháo gỡ các quy định liên quan đến khoán vào bảo vệ rừng, nâng mức hỗ trợ để thu hút sự quan tâm của người dân cũng như của doanh nghiệp và nhà khoa học tham gia thực hiện dự án.
Đại biểu cũng cho rằng, khó khăn lớn nhất là quá trình triển khai trên thực địa đến tận thôn, xóm, bản, hội, nhưng tỷ lệ giải ngân đạt rất thấp. Đại biểu cho rằng, Chính phủ đánh giá thẳng thắn và đưa ra các giải pháp phù hợp, nâng cao hiệu quả hoạt động của các cấp trong thực hiện chương trình. Đồng thời, Chính phủ cần thiết phải thiết lập hệ thống đánh giá giám sát chương trình thực sự khách quan khoa học để có cơ sở dữ liệu đúng, xác thực tế và minh bạch.
11h17: Đại biểu Nguyễn Thị Quyên Thanh - Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Long: Cân nhắc điều chỉnh nguồn vốn tín dụng phù hợp
.jpg)
Phát biểu ý kiến góp ý tại phiên họp, đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Quyên Thanh - Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Long cho rằng, trong những năm qua, việc thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia có ý nghĩa quan trọng, tạo cơ hội cho người nghèo được tiếp cận với các dịch vụ cơ bản…
Đồng thời, tạo việc làm, nâng cao chất lượng nguồn lao động, góp phần phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế- xã hội ở vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa và vùng đặc biệt khó khăn.
Bên cạnh kết quả đạt được, đại biểu cũng đồng tình với những hạn chế được nêu trong Báo cáo kết quả giám sát của Đoàn giám sát của Quốc hội. Trong đó, công tác lập kế hoạch, phân bổ vốn và giao kế hoạch theo cơ chế kế hoạch từng năm nên chưa đảm bảo được sự chủ động cho các địa phương; mục tiêu, nội dung của một số chương trình còn trùng lặp với nhiệm vụ chi thường xuyên; sự phối hợp giữa các cơ quan liên quan trong quá trình theo dõi, đánh giá các chương trình chưa chặt chẽ.
Từ thực tiễn quản lý ở địa phương, đại biểu đề nghị Quốc hội cho phép kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân kế hoạch vốn đầu tư phát triển của Chương trình đến hết năm 2025. Bên cạnh đó, đề nghị Quốc hội, Chính phủ tăng nguồn vốn tín dụng chính sách trong giai đoạn 2024- 2025 để tiếp tục thực hiện các chương trình, trong đó ưu tiên tập trung tăng nguồn vốn đầu tư cho đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, vùng đặc biệt khó khăn; xem xét cho phép kéo dài thời gian hộ gia đình được thụ hưởng chính sách tín dụng cho vay đối với hộ mới thoát nghèo kể từ khi ra danh sách hộ nghèo, hộ cận nghèo lên tối đa là 5 năm để người dân có điều kiện tiếp cận nguồn vốn, chính sách tín dụng phát triển kinh tế thoát nghèo bền vững.
Đại biểu đề nghị cần xem xét điều chỉnh chính sách tín dụng cho phù hợp với thực tiễn nhằm thực hiện thành công các chương trình mục tiêu quốc gia theo hướng là tăng định mức và mở rộng đối tượng vay, tạo điều kiện cho các đối tượng này có điều kiện tiếp cận nguồn vốn tín dụng chính sách để sản xuất kinh doanh, tăng thu nhập, ổn định cuộc sống và vươn lên thoát nghèo.
11h23: Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương điều hành phiên họp
Kết thúc phiên họp sáng nay, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cho biết, phiên thảo luận sáng nay có 18 ý kiến đại biểu phát biểu, có 3 ý kiến tranh luận. Nêu rõ, thời gian buổi chiều còn rất đông đại biểu đăng ký, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương đề nghị các đại biểu chú ý thời gian phát biểu. Phó Chủ tịch Quốc hội cho biết, tiếp tục thảo luận nội dung này vào chiều nay, đại biểu Vũ Xuân Hùng – Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa sẽ phát biểu vào đầu giờ chiều nay.