SỬA ĐỔI LUẬT BẢO HIỂM XÃ HỘI: MỞ RỘNG AN SINH XÃ HỘI CHO NGƯỜI LAO ĐỘNG CẢ VỀ DIỆN BAO PHỦ VÀ CÁC CHẾ ĐỘ PHÚC LỢI
Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV
Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) bám sát 5 chính sách được Quốc hội thông qua, bao gồm: Xây dựng hệ thống Bảo hiểm xã hội (BHXH) đa tầng, linh hoạt; Mở rộng diện bao phủ đối tượng tham gia BHXH; Mở rộng diện bao phủ đối tượng thụ hưởng BHXH (lương hưu, BHXH hằng tháng và trợ cấp hưu trí xã hội); Bổ sung nội dung quy định quản lý thu, đóng BHXH; Đa dạng hoá danh mục, cơ cấu đầu tư quỹ BHXH theo nguyên tắc an toàn, bền vững, hiệu quả.
Về quy định hưởng BHXH một lần, Tờ trình của Chính phủ đề xuất 02 phương án tại điểm đ khoản 1 Điều 70, cụ thể như sau:
Phương án 1: Quy định việc hưởng BHXH một lần đối với hai nhóm người lao động khác nhau: Nhóm 1: Đối với người lao động đã tham gia BHXH trước khi Luật BHXH (sửa đổi) có hiệu lực, sau 12 tháng nghỉ việc và chưa đủ 20 năm đóng BHXH, có nhu cầu thì được nhận BHXH một lần. Nhóm 2: Đối với người lao động bắt đầu tham gia BHXH từ ngày Luật BHXH (sửa đổi) có hiệu lực trở đi (dự kiến 01/07/2025) thì không được nhận BHXH một lần (chỉ giải quyết hưởng BHXH một lần trong các trường hợp: đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ năm đóng để hưởng lương hưu; ra nước ngoài để định cư hoặc bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng theo quy định tại Điều 60 Luật BHXH hiện hành).
Phương án 2: "Sau 12 tháng không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, không tham gia BHXH tự nguyện và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm mà người lao động có yêu cầu thì được giải quyết một phần nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Thời gian đóng BHXH còn lại được bảo lưu để người lao động tiếp tục tham gia và hưởng các chế độ BHXH.
Đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân – Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Dương
Nêu quan điểm về quy định này, đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân – Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Dương cho rằng, tại Tờ trình của Chính phủ đã phân tích được tính ưu, nhược điểm của hai phương án để hạn chế tình trạng mà rút bảo hiểm xã hội một lần ở tầm vĩ mô.
Tuy nhiên, từ phân tích nhu cầu thực tế của người lao động, đại biểu đề nghị bổ sung đối với người lao động đã tham gia bảo hiểm trước khi Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi có hiệu lực người lao động sẽ được rút bảo hiểm một lần khi có nhu cầu và mức hưởng là 70 % thời gian đã tham gia tính đến thời điểm hưởng sau 12 tháng nghỉ việc và 30% thời gian chưa hưởng có thể là tích lũy cho việc hưởng hưu hoặc là cộng vào để hưởng lương sau.
Theo đại biểu không nên cho rút hẳn hết một lần vì còn liên quan đến những cái quyền lợi lâu dài, nếu mà rút hết một lần cũng ảnh hưởng rất nhiều đến an sinh, đến cuộc sống của người lao động sau này. Vì vậy, đại biểu đề nghị là để dung hòa khi đủ thời gian đóng mà trước khi có hiệu lực của luật sửa đổi sẽ được hưởng mức rút là 70 % và 30 % thì sẽ duy trì để có thể tiếp tục đóng tiếp cho đến khi đủ hoặc là hưởng chế độ hưu trí.
Về nội dung này, đại biểu Trần Đình Chung, Đoàn ĐBQH TP. Đà Nẵng đề nghị cân nhắc hài hòa giữa hai phương án. Theo đó, đại biểu đồng ý với đề xuất của Chính phủ về việc người lao động tham gia đóng bảo hiểm xã hội sau ngày luật có hiệu lực thi hành và không được rút bảo hiểm xã hội một lần. Nội dung này phù hợp với thực tế của nhiều quốc gia trên thế giới.
Trích dẫn quan điểm của một số chuyên gia trong lĩnh vực này, đại biểu cho biết, nội dung được đề xuất thì cơ bản không làm giảm được tình trạng hưởng xã hội một lần. Đối với phương án thứ hai đối với những người lao động tham gia bảo hiểm xã hội trước ngày luật có hiệu lực thì đại biểu cũng thống nhất phương án là cho giải quyết một lần nhưng không quá 50 % tổng số thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Tuy nhiên, đại biểu cũng đề nghị quản lý xem xét lại khoảng thời gian từ 12 tháng.
.jpg)
Đại biểu Trần Khánh Thu, Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Bình
Lựa chọn phương án 2, đại biểu Trần Khánh Thu, Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Bình lý giải: Quy định theo phương án 2 như đề xuất tại Tờ trình của Chính phủ đảm bảo đúng tinh thần Nghị quyết số 28-NQ/TW. Hài hòa quyền lợi trước mắt của người lao động và chính sách an sinh xã hội lâu dài.
Bên cạnh đó, theo đại biểu mặc dù, số lượt người hưởng BHXH một lần có thể không giảm nhiều so với hiện hành nhưng khi người lao động hưởng BHXH một lần thì người lao động cũng không hoàn toàn ra khỏi hệ thống do vẫn bảo lưu một phần thời gian đóng còn lại (không ảnh hưởng tới số người tham gia);
Ngoài ra, người lao động khi tiếp tục tham gia sẽ được cộng nối thời gian đóng BHXH để hưởng chế độ BHXH với quyền lợi hưởng cao hơn; có nhiều cơ hội hơn để đủ điều kiện hưởng lương hưu khi đến tuổi nghỉ hưu.
Đại biểu nhấn mạnh, đây là phương án vừa đáp ứng được nhu cầu nhận BHXH một lần của người lao động trong thời điểm cần thiết, song cũng đáp ứng được yêu cầu bảo đảm sự ổn định của hệ thống và quyền lợi của người lao động trong dài hạn.
Cùng quan điểm, ĐBQH Trần Thị Nhị Hà - Đoàn ĐBQH TP Hà Nội nhấn mạnh, chế độ hưu trí là trụ cột của hệ thống an sinh, việc gia tăng số người lao động rời bỏ hệ thống sẽ tạo ra gánh nặng lớn cho nhà nước và xã hội trong việc chăm sóc và hỗ trợ nhóm người không có nguồn thu nhập khi về già.
Theo đại biểu, cần phải có biện pháp để người lao động ở lại hệ thống lâu hơn và tạo điều kiện để họ có đủ điều kiện hưởng lương hưu. Do đó, đại biểu ủng hộ đề xuất giảm lợi ích từ việc rút BHXH một lần theo phương án 2 của điểm đ tại Điều 77. Tuy nhiên, đại biểu cũng kiến nghị mức rút BHXH không phải là 50%, mà tương ứng với mức đóng bảo hiểm của người lao động, để người lao động chỉ có thể rút khoản tiền họ đóng vào quỹ, còn khoản tiền mà người sử dụng lao động đóng sẽ được giữ lại để chi trả một phần lương hưu sau này./.