Đại dịch COVID-19 đã tác động và ảnh hưởng lớn đến sự phát triển kinh tế-xã hội, hoạt động của các doanh nghiệp và đời sống của Nhân dân. Trước bối cảnh đó, Quốc hội khóa XV đã kịp thời ban hành Nghị quyết số 43/2022/QH15 về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội và các Nghị quyết của Quốc hội về một số dự án quan trọng quốc gia đến hết năm 2023 để góp phục phục hồi nền kinh tế, hỗ trợ các doanh nghiệp cũng như người dân vượt qua khó khăn của đại dịch COVID-19 gây ra.
Thực hiện chỉ đạo của Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội đã triển khai những việc làm cần thiết, kịp thời để hỗ trợ các đối tượng thụ hưởng theo như yêu cầu đặt ra. Tại cuộc họp với Đoàn Giám sát của Quốc hội về chuyên đề “Việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11/01/2022 và các nghị quyết của Quốc hội về một số dự án quan trọng quốc gia đến hết năm 2023”, Thứ trưởng Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội Lê Văn Thanh cho biết, đại dịch COVID-19 diễn biến phức tạp ở nhiều địa phương đã ảnh hưởng lớn đến an sinh xã hội, đời sống của mỗi người dân trong tất cả các hộ gia đình, thu nhập bị sụt giảm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống.
Cuộc họp của Đoàn Giám sát của Quốc hội về chuyên đề “Việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11/01/2022 và các nghị quyết của Quốc hội về một số dự án quan trọng quốc gia đến hết năm 2023” với một số Bộ ngành.
Trước tình hình đó, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đã phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư, các bộ, ngành liên quan xây dựng nội dung về phục hồi và phát triển thị trường lao động, bảo đảm an sinh xã hội để đưa vào Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, bao gồm chính sách hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động và các dự án đầu tư xây mới, cải tạo, nâng cấp và hiện đại hóa cơ sở trợ giúp xã hội, giáo dục nghề nghiệp, việc làm để phục hồi và phát triển kinh tế xã hội.
Thực hiện Nghị quyết số 11/NQ-CP ngày 30/01/2022 của Chính phủ về Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội (Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội) và triển khai Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đã trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 08/2022/QĐ-TTg ngày 28/3/2022 quy định về việc thực hiện chính sách hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động (Quyết định số 08/2022/QĐ-TTg). Theo đó, 02 nhóm đối tượng sẽ được nhận hỗ trợ là người lao động đang làm việc trong doanh nghiệp sẽ nhận được 500.000 đồng/người/tháng và người lao động quay trở lại thị trường lao động được nhận 1.000.000 đồng/người/tháng; thời gian hỗ trợ tối đa 03 tháng; phương thức chi trả hằng tháng. Đây là chương trình nhằm hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh có nhân lực để kịp thời phục hồi sản xuất kinh doanh; thúc đẩy tăng trưởng, ưu tiên một số ngành, lĩnh vực tạo động lực để phục hồi phát triển kinh tế - xã hội, thời gian thực hiện trong 6 tháng đầu năm 2022.
Quyết định số 08/2022/QĐ-TTg đã cụ thể hóa đầy đủ mục tiêu, nội dung của Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội (Nghị quyết số 43/2022/QH15), Nghị quyết số 11/NQ-CP, tạo hành lang pháp lý để tổ chức thực hiện chính sách hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động.
Thứ trưởng Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội Lê Văn Thanh.
Để nhanh chóng hỗ trợ cho người lao động, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành các văn bản để chỉ đạo, đôn đốc thực hiện. Bên cạnh đó, các Bộ, ngành và cơ quan liên quan đã tập trung cao độ để hướng dẫn triển khai thực hiện. Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đã ban hành chương trình phối hợp, văn bản để chỉ đạo, hướng dẫn chung đối với các địa phương. Bảo hiểm Xã hội Việt Nam, Bộ Công an trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ cũng đã ban hành hướng dẫn triển khai thực hiện. Ngoài ra, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đã tổ chức 02 Hội nghị trực tuyến toàn quốc và thiết lập đường dây nóng để tiếp nhận, giải đáp các nội dung chính sách, những khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện.
Các tỉnh, thành phố đã ban hành kế hoạch triển khai thực hiện, phân công nhiệm vụ cụ thể cho các Sở, ngành, Ủy ban nhân dân cấp huyện; đồng thời ban hành văn bản công bố thủ tục hành chính, phân công cán bộ chuyên trách để thực hiện tiếp nhận, giải quyết hồ sơ đề nghị hỗ trợ.
Trong quá trình triển khai thực hiện, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đã tổ chức nhiều đoàn công tác đến làm việc tại một số tỉnh, thành phố trọng điểm như: Hải Phòng, Bắc Giang, Bắc Ninh, Hải Dương, Thái Nguyên, Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Đồng Nai, Bình Dương, Thành phố Hồ Chí Minh, Long An,… để nắm bắt, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc và đôn đốc triển khai thực hiện chính sách.
Về nguồn lực thực hiện: Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 791/QĐ-TTg ngày 03/7/2022 về nguyên tắc hỗ trợ từ ngân sách trung ương cho ngân sách địa phương thực hiện chính sách hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động theo quy định tại Quyết định số 08/2022/QĐ-TTg. Trên cơ sở đó, ngày 15/7/2022 Bộ Tài chính đã có các công văn gửi Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương thông báo việc bổ sung từ ngân sách trung ương cho ngân sách địa phương để triển khai thực hiện chính sách.
Chính sách hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động đã đúng trọng tâm, trọng điểm
Về thực hiện Quyết định số 08/2022/QĐ-TTg: Thứ trưởng Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội Lê Văn Thanh cho biết, Theo công văn số 6991/BTC-NSNN ngày 05/7/2023 của Bộ Tài chính về việc báo cáo kết quả thực hiện chính sách hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động thì ngân sách trung ương đã hỗ trợ cho 59/60 địa phương với tổng kinh phí là trên 3.679 tỷ đồng để hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động. Số tiền còn dư của chính sách hỗ trợ tiền thuê nhà (hơn 2.920 tỷ đồng) đã được Quốc hội cho phép chuyển nguồn sang năm 2024 cho các Bộ, cơ quan trung ương để triển khai các dự án thuộc nội dung đầu tư xây dựng, cải tạo, sửa chữa, mua sắm đầu tư trang thiết bị các bệnh viện tại Báo cáo số 581/BC-CP ngày 20/10/2023 của Chính phủ.
Về hiệu quả sử dụng cho mục tiêu hỗ trợ người lao động: Theo báo cáo của các địa phương, ngoài 3 tỉnh không có đối tượng hỗ trợ là Lai Châu, Điện Biên, Cao Bằng thì 60 tỉnh, thành phố đã chi trả hỗ trợ cho 5.194.162 lượt lao động. Chính sách hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động được triển khai thực hiện ngay từ đầu năm 2022 đã kịp thời hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh có đủ nhân lực cho phục hồi và phát triển sản xuất kinh doanh; không xảy ra đứt gãy chuỗi cung ứng lao động góp phần phục hồi nhanh thị trường lao động. Chính sách đã hỗ trợ được cho người lao động đang làm việc, đặc biệt người lao động mới được tuyển dụng có khó khăn về nhà ở.
Chính sách hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động đã đúng trọng tâm, trọng điểm, đảm bảo các nguyên tắc quy định tại Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội và Nghị quyết số 11/NQ-CP của Chính phủ, bao phủ được hầu hết người lao động có quan hệ lao động đang ở thuê, ở trọ trong khu công nghiệp, khu chế xuất, khu vực kinh tế trọng điểm (số đối tượng được hỗ trợ bằng 70,9% số dự kiến ban đầu). Qua đó góp phần phục hồi nhanh thị trường lao động, không để xảy ra tình trạng đứt gãy chuỗi cung ứng lao động. Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp đã có chính sách riêng để hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động, có khu nhà ở miễn phí cho người lao động …
Công tác tổ chức thực hiện nhanh chóng, quyết liệt; hầu hết các tỉnh đã hoàn thành ngay trong tháng 8/2022 (thời gian thực hiện chính sách 5 tháng); các cấp, các ngành, các tổ chức đoàn thể đều phối hợp, tham gia ngay từ ban đầu để hỗ trợ cho doanh nghiệp và người lao động tiếp cận được chính sách hỗ trợ của Nhà nước, cũng như phối hợp kiểm tra, giám sát việc thực hiện
Nhiều tỉnh, thành phố đã chủ động trong việc triển khai thực hiện, tạm ứng kinh phí từ các nguồn ngân sách của địa phương để kịp thời chi trả hỗ trợ cho người lao động và hoàn thành giải ngân trước thời hạn. Bên cạnh đó, 02 tỉnh Tuyên Quang và Ninh Bình dùng nguồn ngân sách địa phương để mở rộng thêm đối tượng được hỗ trợ.
Đánh giá chung về việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15, Thứ trưởng Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội Lê Văn Thanh khẳng định: Chính sách hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động đã đúng trọng tâm, trọng điểm, đảm bảo các nguyên tắc quy định tại Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội và Nghị quyết số 11/NQ-CP của Chính phủ, bao phủ được hầu hết người lao động có quan hệ lao động đang ở thuê, ở trọ trong khu công nghiệp, khu chế xuất, khu vực kinh tế trọng điểm, qua đó góp phần phục hồi nhanh thị trường lao động, không để xảy ra tình trạng đứt gãy chuỗi cung ứng lao động.
Các Dự án đầu tư xây mới, cải tạo, nâng cấp và hiện đại hóa cơ sở trợ giúp xã hội, giáo dục nghề nghiệp của các địa phương, bộ ngành đang được triển khai thực hiện. Khi hoàn thành sẽ góp phần đáp ứng hoạt động chăm sóc, phục hồi chức năng, trị liệu và cung cấp dịch vụ công tác xã hội tại các cơ sở trợ giúp xã hội và tiếp nhận các đối tượng cần sự bảo vệ khẩn cấp, đối tượng lang thang, cơ nhỡ vào cơ sở trợ giúp xã hội, khi không có điều kiện sống tại cộng đồng; tăng cường năng lực đào tạo, đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ cao, có kỹ năng nghề phục vụ và phục hồi và phát triển kinh tế.
Để việc hiệu quả của việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội được được hiệu quả, đến đúng đối tượng thụ hưởng, Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội Lê Văn Thanh cũng đưa ra một số đề xuất kiến nghị.
Thứ nhất: Đối với hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động: Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đã có văn bản số 1576/LĐTBXH-VL ngày 28/4/2023 đề xuất phương án xử lý kinh phí còn lại của chính sách hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động.
Thứ hai: Đề nghị Quốc hội cho phép kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước bố trí cho các dự án đầu tư xây mới, cải tạo, nâng cấp và hiện đại hóa cơ sở trợ giúp xã hội, giáo dục nghề nghiệp của các địa phương, Bộ ngành./.