ĐOÀN GIÁM SÁT CỦA UBTVQH VỀ THỰC HIỆN NGHỊ QUYẾT SỐ 88/2014/QH13 VÀ NGHỊ QUYẾT SỐ 51/2017/QH14 LÀM VIỆC VỚI BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐOÀN GIÁM SÁT CỦA UBTVQH NÊU 9 VẤN ĐỀ CẦN LƯU Ý TRONG THỰC HIỆN ĐỔI MỚI CHƯƠNG TRÌNH, SÁCH GIÁO KHOA GIÁO DỤC PHỔ THÔNG
Cụ thể hóa Nghị quyết 29-NQ/TW trong đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông.
Tại buổi làm việc, một số thành viên Đoàn giám sát của UBTVQH về “Việc thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông” đã đánh giá cao sau khi Quốc hội ban hành Nghị quyết 88, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chú trọng công tác tham mưu trình Chính phủ ban hành và trực tiếp ban hành hệ thống văn bản lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn triển khai thực hiện việc đổi mới chương trình giáo dục phổ thông, bao quát được cơ bản những vấn đề cốt lõi, cần thiết nhất. Qua giám sát trực tiếp tại 8 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và qua nghiên cứu báo cáo của các bộ, ngành, địa phương, thành viên Đoàn giám sát đã nêu một số vấn đề, đề nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo làm rõ.
Toàn cảnh Đoàn giám sát của UBTVQH về “Việc thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông” làm việc với Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Vũ Thị Lưu Mai, thành viên Đoàn giám sát cho biết, Nghị quyết của Quốc hội nêu rõ ngân sách nhà nước đảo bảm đầy đủ thực hiện đổi mới chương trình, sách giáo khoa phổ thông. Tuy nhiên, báo cáo của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Tài chính và Bộ Kế hoạch và Đầu tư chưa có sự thống nhất về số liệu chi ngân sách cho ngành giáo dục.
Thực hiện đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông có 2 nguồn ngân sách nhà nước và nguồn xã hội hóa, nhưng thực tế cho thấy việc huy động xã hội hóa đối với lĩnh vực giáo dục rất khó khăn, do đó Bộ Giáo dục và Đào tạo cần làm rõ tính khả thi trong việc huy động xã hội hóa như thế nào.
Giá sách giáo khoa là vấn đề được đại biểu, cử tri và Nhân dân quan tâm, đặc biệt, trong dự thảo Luật giá (sửa đổi) đang trình Quốc hội cho ý kiến chỉ quy định mức giá trần sách giáo khoa mà không quy định giá sàn. Vì vậy, thành viên Đoàn giám sát đề nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo quan tâm đến vấn đề này, trong đó chú trọng khâu thẩm định giá sách giáo khoa để không gây phản ứng trong xã hội.
Về chi phí phát hành (chiết khấu) sách giáo khoa, theo Kết luận của Thanh tra Chính phủ trong thời kỳ thanh tra 2014-2017, mức chiết khấu phát hành sách giáo khoa giáo dục phổ thông của Nhà xuất bản Giáo dục khá cao. Vấn đề này đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo báo cáo bổ sung gửi Đoàn giám sát, tuy nhiên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách Vũ Thị Lưu Mai đề nghị Bộ cho biết giải pháp quản lý vấn đề giá sách giáo khoa và mức chiết khấu sách giáo khoa như thế nào?
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Vũ Thị Lưu Mai.
Theo báo cáo, cả nước hiện đang thiếu khoảng 90.000 phòng học kiên cố, đại biểu đề nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo làm rõ sự cần thiết, từ đó làm cơ sở để Đoàn giám sát xem xét bổ sung vào nghị quyết giám sát; đồng thời rà soát các nội dung trong 3 chương trình mục tiêu Quốc gia đang triển khai (xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế- xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số) về hỗ trợ thực hiện kiên cố hóa trường lớp học.
Quan tâm đến việc ban hành văn bản hướng dẫn triển khai đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông, Ủy viên Thường trực Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Minh Hiếu cho biết, Chính phủ đã ban hành 7 văn bản, các bộ ngành ban hành 71 văn bản, trung bình mỗi địa phương ban hành 22 văn bản…. Hệ thống văn bản tương đối đầy đủ, từng bước thể chế hóa quan điểm của Đảng, Nhà nước về đổi mới chương trình và sách giáo khoa phổ thông. Tuy nhiên, về tính kịp thời, thẩm quyền, hình thức và tính đầy đủ đối với một số văn bản chưa đáp ứng yêu cầu và theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
Chia sẻ với khó khăn của ngành giáo dục, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Đỗ Văn Chiến nêu quan điểm, việc thực hiện đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông cần gắn chặt với việc thực hiện đồng bộ, hiệu quả Nghị quyết 29-NQ/TW của Ban chấp hành Trung ương về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đề nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo có kiến nghị đủ mạnh để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để có giải pháp phù hợp với thực tiễn, trong đó có quy định về chuẩn hóa giáo viên; chú trọng quan tâm đầu tư đúng mức đối với giáo dục mầm non đặc biệt là ở vùng sâu vùng xa, vùng nông thôn; các bộ ngành theo chức năng nhiệm vụ được giao báo cáo cụ thể tiến độ triển khai thực hiện chương trình; đồng thời đề nghị Đoàn giám sát nêu rõ trong Nghị quyết về đảm bảo nguồn ngân sách cho thực hiện đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông.
Có chế độ, chính sách phù hợp đối với đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục.
Tại buổi làm việc, đại diện một số vụ, cục trực thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo đã giải trình các nội dung Đoàn giám sát nêu liên quan đến chương trình, kế hoạch giảng dạy của cấp tiểu học; đội ngũ nhà giáo, chính sách, đào tạo đội ngũ nhà giáo đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình và sách giáo khoa phổ thông; về tiêu chuẩn, định mức kỹ thuật, cơ sở vật chất thực hiện đổi mới chương trình và sách giáo khoa phổ thông…
Vụ trưởng Vụ Giáo dục tiểu học Thái Văn Tài giải trình quan tâm của đại biểu về tính phù hợp với thực tiễn của quy định cấp tiểu học dạy 2 buổi/ngày. Hiện nay một số địa phương, tỉ lệ số lớp tiểu học dạy 1 buổi/ngày còn nhiều hoặc đã tổ chức dạy 2 buổi/ngày nhưng số buổi/tuần chưa đủ theo quy định (9 buổi/tuần).
Vụ trưởng Vụ Giáo dục tiểu học Thái Văn Tài giải trình một số vấn đề Đoàn giám sát nêu.
Vụ trưởng Vụ Giáo dục tiểu học Thái Văn Tài cho biết, trong chương trình đã quy định tăng thêm 2 môn học bắt buộc là Tiếng anh và Tin học nên ở nơi nào đủ điều kiện, nhà trường sẽ thiết kế kế hoạch dạy học theo hướng tận dụng tối đa điều kiện cơ sở vật chất để tăng tính trải nghiệm cho học sinh. Đối với các địa phương gặp khó khăn về cơ sở vật chất, giáo viên nhưng đều quyết tâm bố trí 9 buổi/tuần theo quy định và hiện đã triển khai đối với lớp 1, lớp 2, lớp 3. Ông Thái Văn Tài cũng cho biết, giáo viên có thể sử dụng tất cả bộ sách giáo khoa nhưng với học sinh vẫn phải học một bộ sách, tạo thuận tiện cho việc học tập, nhưng học sinh vẫn có quyền tham khảo bộ sách khác.
Giải trình vấn đề Đoàn giám sát nêu về thực hiện một chương trình giáo dục phổ thông thống nhất nhưng “mềm dẻo, linh hoạt, hiện đại”, ông Nguyễn Xuân Thành, Vụ trưởng Vụ giáo dục Trung học cho biết: sự linh hoạt, mềm dẻo thể hiện ở cách thức thực hiện. Theo đó, Chương trình giáo dục phổ thông thực hiện thống nhất trên toàn quốc nhưng có sự linh hoạt phù hợp với điều kiện và cơ sở giáo dục, trong đó phân cấp và giao quyền cho nhà trường xây dựng chương trình và phân phối các môn học, tiết học.
Đại diện các đơn vị của Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng lý giải thực trạng cơ sở giáo dục không tổ chức dạy học các môn Mỹ thuật, Âm nhạc do khó thu hút nhân lực, do đây là ngành nghề có cơ hội làm việc ở lĩnh vực khác với thu nhập và chế độ đãi ngộ tốt hơn.
Việc chuẩn bị các điều kiện về đội ngũ nhà giáo và cơ sở vật chất để triển khai thực hiện chương trình, sách giáo khoa mới tại các địa phương đáp ứng được phần quan trọng của yêu cầu khai chương trình, sách giáo khoa mới. Tuy nhiên, việc thiếu giáo viên ở các địa phương trong thời gian qua cũng ảnh hưởng đến việc bảo đảm và nâng cao chất lượng giáo dục, đặc biệt là yêu cầu bố trí đủ giáo viên các môn học thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018. Nguyên nhân là quy mô trường, lớp, học sinh tăng, đặc biệt là ở các khu công nghiệp và đô thị; thiếu biên chế; thiếu cơ chế thu hút; một số địa phương thiếu nguồn tuyển. Ở nhiều địa phương do thực hiện việc tuyển dụng chưa kịp thời, mỗi năm chỉ tuyển 1 đợt, cá biệt có địa phương 2 năm hoặc hơn mới tổ chức tuyển dụng nên một mặt không giải quyết kịp thời tình trạng thiếu giáo viên ở các trường, mặt khác nguồn tuyển tại địa phương sẽ bị hạn chế do sinh viên sẽ phải tìm kiếm việc làm ở những địa phương khác hoặc làm ngành nghề khác nên không có nguồn tuyển dụng.
Ngoài ra, để giải quyết tình trạng thừa thiếu giáo viên cục bộ, lãnh đạo Cục Nhà giáo đề nghị Quốc hội, Chính phủ quan tâm, có chế độ, chính sách phụ cấp cho giáo viên; cần xây dựng Luật nhà giáo để lực lượng này trở thành lực lượng có vai trò quan trọng, then chốt phát triển ngành giáo dục trong thời gian tới.
Tăng cường thông tin, truyền thông về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông.
Phát biểu tại buổi làm việc, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cảm ơn các ý kiến thấu hiểu, tâm huyết, trách nhiệm, chia sẻ với ngành giáo dục của thành viên Đoàn giám sát; đồng thời khẳng định Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018 là hợp phần quan trọng nhất trong triển khai Nghị quyết 29-NQ/TW của Ban chấp hành Trung ương. Vì vậy, Chính phủ, ngành giáo dục và các bộ, ngành, địa phương đã tập trung toàn lực lượng với quyết tâm cao triển khai. Tuy nhiên, đại dịch COVID-19 đã tác động trực tiếp và gián tiếp đến việc triển khai chương trình. Hơn nữa, chương trình được phân cấp mạnh mẽ, với sự tham gia của các chủ thể khác nhau nhưng mức độ hoàn thành công việc khác nhau đã phần nào ảnh hưởng đến chất lượng chương trình.
Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn.
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết, tại thời điểm giám sát, chương trình mới đang trong giai đoạn đầu triển khai nên nhiều nội dung mới chỉ dừng lại ở việc đánh giá bước đầu, cần tổng kết, đánh giá toàn diện khi kết thúc chương trình vào năm 2025.
Việc triển khai đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông bước đầu tạo sự phấn khởi, luồng sinh khí mới trong ngành giáo dục. Mặc dù khó khăn chồng chất nhưng ngành giáo dục thể hiện quyết tâm cao để tạo sự chuyển biến căn bản, toàn diện như Nghị quyết của Quốc hội đề ra.
Bộ trưởng nhấn mạnh, trong quá trình đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông, mục tiêu quan trọng nhất là đạt được chuẩn đầu ra về phát triển con người, năng lực, phẩm chất của học sinh. Chất lượng đội ngũ giáo viên và cơ sở vật chất đóng vai trò quan trọng để việc đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông đạt kết quả. Tuy nhiên, đây là hai vướng mắc lớn đã tồn tại trong thời gian dài. Vì vậy, cần có chế độ đãi ngộ phù hợp với đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục và cần có chương trình mục tiêu quốc gia hoặc dự án để cải thiện cơ sở vật chất ngành giáo dục.
Liên quan đến băn khoăn của Đoàn giám sát về một chương trình, một bộ sách giáo khoa hay một chương trình nhiều bộ sách giáo khoa, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết, có 4 góc nhìn khác nhau về vấn đề này: góc nhìn về chuyên môn, góc nhìn về chính sách, góc nhìn thực tế và góc nhìn từ dư luận. Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ hết sức lắng nghe, cân nhắc thấu đáo, hoàn thiện vấn đề này. Đặc biệt, Bộ sẽ đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền về việc đổi mới chương trình, sách giáo khoa để tạo sự đồng thuận trong toàn xã hội.
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cũng tiếp thu ý kiến của Đoàn giám sát về việc chậm ban hành một số văn bản hướng dẫn thi hành; đồng thời khẳng định, việc triển khai thực hiện chương trình, sách giáo khoa mới đến năm 2023 đã đi được hơn nửa chặng đường; việc đổi mới giáo dục và đào tạo đòi hỏi nhiều thời gian mới có thể đánh giá được hiệu quả, tác động. Vì vậy, Bộ Giáo dục và Đào tạo kiến nghị Quốc hội chỉ đạo kiên trì chủ trương đổi mới; triển khai thực hiện chương trình, sách giáo khoa mới đến toàn bộ các lớp học, cấp học trước khi tiếp tục tổ chức đánh giá một cách khoa học, toàn diện về những kết quả đạt được cũng như những khó khăn, hạn chế cần tiếp tục khắc phục, hoàn thiện.
Một số hình ảnh tại buổi làm việc:
Toàn cảnh Đoàn giám sát của UBTVQH về “Việc thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông” làm việc với Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại buổi làm việc.
Đại diện lãnh đạo các Cục, Vụ và lãnh đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh, Phó Trưởng Đoàn thường trực Đoàn giám sát điều hành nội dung thảo luận.
Ủy viên Thường trực Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Minh Hiếu phát biểu.
Các thành viên Đoàn giám sát của UBTVQH về “Việc thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông”.
Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Hữu Độ giải trình các ý kiến thành viên Đoàn giám sát nêu.
Ông Nguyễn Xuân Thành, Vụ trưởng Vụ giáo dục Trung học cho biết: Chương trình giáo dục phổ thông thực hiện thống nhất trên toàn quốc nhưng có sự linh hoạt phù hợp với điều kiện và cơ sở giáo dục, trong đó phân cấp, giao quyền cho nhà trường xây dựng chương trình và phân phối các môn học, tiết học.
Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn nêu rõ, mục tiêu của việc đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông là đạt được chuẩn đầu ra về phát triển con người, năng lực, phẩm chất của học sinh.