THUYẾT TRÌNH CỦA UỶ BAN KẾ HOẠCH VÀ NGÂN SÁCH CỦA QUỐC HỘI
VỀ PHƯƠNG HƯỚNG, NHIỆM VỤ KHÔI PHỤC VÀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ HAI NĂM 1974-1975
VÀ KẾ HOẠCH NHÀ NƯỚC NĂM 1974 VÀ VỀ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC NĂM 1974
(Do ông Nguyễn Văn Đệ, Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Kế hoạch và Ngân sách
của Quốc hội trình bày tại kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa IV, ngày 07-02-1974)
Thưa Đoàn Chủ tịch,
Thưa các đồng chí đại biểu Quốc hội
Uỷ ban Kế hoạch và Ngân sách của Quốc hội đã nghiên cứu hai bản báo cáo của Chính phủ về phương hướng, nhiệm vụ khôi phục và phát triển kinh tế hai năm 1974-1975 và kế hoạch nhà nước năm 1974 và về dự toán ngân sách nhà nước năm 1974. Uỷ ban chúng tôi xin trình bày với Quốc hội những ý kiến của Uỷ ban về hai bản báo cáo nói trên.
I. VỀ TÌNH HÌNH THỰC HIỆN KẾ HOẠCH NHÀ NƯỚC
VÀ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC NĂM 1973
Uỷ ban chúng tôi nhất trí với sự đánh giá của Chính phủ về tình hình thực hiện kế hoạch nhà nước và ngân sách nhà nước năm 1973.
Sau thắng lợi vĩ đại của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, nhân dân ta đã bước vào một giai đoạn mới có ý nghĩa rất quan trọng - giai đoạn khôi phục và phát triển kinh tế, đồng thời chuẩn bị cho việc phát triển kinh tế cho các năm sau.
Đất nước ta bước vào giai đoạn mới trong hoàn cảnh cơ sở vật chất và kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội vốn còn quá yếu, lại chịu những hậu quả rất nặng nề của cuộc chiến tranh lâu dài, ác liệt và của những trận lũ lụt lớn năm 1971 và 1973.
Tuy vậy, dưới sự lãnh đạo đúng đắn và sáng suốt của Đảng, với sự cố gắng to lớn của các ngành, các cấp, sự phấn đấu tích cực của toàn dân, lại được sự giúp đỡ to lớn, có hiệu quả của các nước xã hội chủ nghĩa anh em và các lực lượng tiến bộ trên toàn thế giới, nhân dân ta đã giành được những thành tích có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc thực hiện kế hoạch nhà nước năm 1973 nhằm khắc phục hậu quả trực tiếp của chiến tranh, vừa khôi phục vừa phát triển kinh tế, làm cho các hoạt động kinh tế dần dần trở lại bình thường, tạo ra những cơ sở thuận lợi để tiếp tục tiến lên hoàn thành nhiệm vụ khôi phục và phát triển kinh tế sau chiến tranh.
Nhờ vậy, tổng giá trị sản lượng công nghiệp và thủ công nghiệp đã tăng gần 17% so với năm 1965. Tổng sản phẩm xã hội đã đạt gần bằng năm 1971 là năm tình hình kinh tế tương đối ổn định và tăng hơn năm 1965, năm cao nhất trước chiến tranh phá hoại.
Ngân sách nhà nước gần cuối năm có chiều hướng đi dần tới thăng bằng thu chi.
Trải qua chiến tranh lâu dài, ác liệt với những hậu quả cực kỳ nghiêm trọng, nhưng chỉ trong thời gian chưa đầy một năm, nhân dân ta giành được những kết quả quan trọng như trên trong việc khôi phục và phát triển kinh tế, là điều rất đáng phấn khởi.
Uỷ ban chúng tôi đề nghị Quốc hội nhiệt liệt biểu dương những thành tích trên đây, ngợi khen giai cấp công nhân, nông dân tập thể, anh chị em trí thức xã hội chủ nghĩa, các cán bộ, chiến sĩ và các tầng lớp nhân dân lao động trong năm qua đã tiếp tục phát huy chủ nghĩa anh hùng cách mạng, phấn đấu dũng cảm, vượt mọi khó khăn và đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.
Song, bên cạnh những thành tích đã đạt được trong năm 1973, chúng ta cần thấy rõ những vấn đề yếu kém của nền kinh tế hiện nay, cũng như những khuyết, nhược điểm trong công tác quản lý nhà nước, quản lý kinh tế và trong công tác tổ chức chỉ đạo thực hiện.
Những mặt yếu kém và khuyết nhược điểm ấy, báo cáo của Chính phủ đã nêu ra rất rõ ràng. Ở đây, Uỷ ban chúng tôi muốn nhấn mạnh thêm chỗ yếu chính của nền kinh tế ta hiện nay là: lực lượng lao động xã hội chưa được sử dụng tốt, năng suất lao động quá thấp; từ đó mà thu nhập quốc dân không đáp ứng yêu cầu; thu chi không thăng bằng, đời sống nhân dân chưa được ổn định.
Tình hình tồn tại trên đây là không bình thường.
Đương nhiên, muốn đánh giá đúng tình hình kinh tế như trên, chúng ta phải nhận thức sâu sắc rằng: nguyên nhân chính và chủ yếu đã và đang kìm hãm sức sản xuất hiện nay là do nền kinh tế của ta vốn dĩ lạc hậu, lại bị chiến tranh ác liệt kéo dài tàn phá rất nặng nề, thời kỳ hòa bình xây dựng thực sự chỉ có 8 năm. Thiên tai lớn, nhất là những trận lũ lụt năm 1971 và 1973, cũng đã gây nên những khó khăn lớn, ảnh hưởng rất nhiều đến việc ổn định sản xuất và đời sống của nhân dân ta.
Thấy hết những nguyên nhân khách quan trên đây là rất cần thiết để thấy rõ tội ác của đế quốc Mỹ là kẻ gây ra chiến tranh cùng với hậu quả của nó, thấy khối lượng công việc còn phải tiếp tục để động viên mọi người cố gắng khắc phục. Song, mặt khác cũng phải thấy hết những khuyết điểm chủ quan trong công tác tổ chức, chỉ đạo sản xuất và quản lý kinh tế của ta.
Từng ngành, từng đơn vị, từng địa phương cần thấy rõ khuyết điểm chủ quan về công tác quản lý lỏng lẻo, về tổ chức chỉ đạo kém hiệu lực để xác định trách nhiệm cụ thể của mình và có kế hoạch, có biện pháp, kiên quyết khắc phục. Có như thế mới chấp hành được nghiêm túc Nghị quyết lần thứ 22 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Lao động Việt Nam, mới thực hiện được tốt kế hoạch khôi phục và phát triển kinh tế của Nhà nước, mới làm chuyển biến được tình hình.
II- VỀ PHƯƠNG HƯỚNG, NHIỆM VỤ KHÔI PHỤC VÀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ HAI NĂM 1974-1975
VÀ KẾ HOẠCH NHÀ NƯỚC VÀ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC NĂM 1974
Hiện nay ở miền Bắc đã có hòa bình, nhưng ở miền Nam chiến tranh vẫn còn tiếp diễn ở nhiều nơi, hòa bình thật sự vẫn chưa được lập lại. Do đó, nhiệm vụ cấp bách đối với miền Bắc trong hai năm 1974-1975 đúng như báo cáo của Chính phủ đã đề ra là: nhanh chóng hoàn thành việc hàn gắn những vết thương chiến tranh, ra sức khôi phục và phát triển kinh tế, phát triển văn hóa, tiếp tục xây dựng cơ sở vật chất và kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội, củng cố quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa, củng cố chế độ xã hội chủ nghĩa về mọi mặt, ổn định tình hình kinh tế và đời sống nhân dân, củng cố quốc phòng, ra sức làm tròn nghĩa vụ đối với miền Nam anh hùng.
Như vậy, trong hai năm 1974-1975, chúng ta phải phấn đấu căn bản hoàn thành nhiệm vụ khôi phục kinh tế sau chiến tranh; đồng thời phải mở rộng các cơ sở sản xuất hiện có để tạo cơ sở vật chất, kỹ thuật cần thiết cho những năm sau. Cụ thể là:
- Đối với các sản phẩm chủ yếu phải đạt bằng hoặc vượt mức sản xuất cao nhất của năm 1965 hoặc năm 1971; mở rộng các ngành kinh tế chủ yếu để từng bước cải tạo nền kinh tế quốc dân.
- Tăng nhanh thu nhập quốc dân, bảo đảm quỹ tiêu dùng xã hội và tăng tích lũy từ nội bộ nền kinh tế quốc dân.
- Đạt và vượt năng suất lao động trước chiến tranh.
- Phải bảo đảm thăng bằng thu chi tiền mặt, cân đối tiền hàng, ổn định thị trường giá cả, ổn định và cải thiện một bước đời sống nhân dân.
Muốn đạt được các mục tiêu nói trên nhằm tạo cơ sở cho nền kinh tế đi lên từng bước vững chắc và bước đầu thực hiện công nghiệp hóa xã hội chủ nghĩa, các ngành các cấp phải ra sức phát huy các thuận lợi của thời kỳ mới, nắm vững các phương châm chỉ đạo và có biện pháp giải quyết tốt ba yêu cầu chính mà Chính phủ đã đề ra để đẩy mạnh việc khôi phục và phát triển kinh tế trong hai năm 1974-1975.
Các yêu cầu chính và mục tiêu chủ yếu do Chính phủ đề ra cho hai năm 1974-1975, nhất là mục tiêu nhanh chóng đưa mức sản xuất các sản phẩm chủ yếu bằng hoặc cao hơn mức sản xuất cao nhất của mức sản xuất năm 1965 hoặc năm 1971, là những mục tiêu cách mạng rất to lớn và cấp bách, đòi hỏi sự phấn đấu rất khẩn trương của nhân dân ta. Mặt khác, nếu hai năm 1974-1975 là hai năm đánh dấu bước ngoặt trong quá trình thực hiện bước đi ban đầu của thời kỳ công nghiệp hóa xã hội chủ nghĩa, thì năm 1974 là năm có vị trí cực kỳ quan trọng, có tính chất quyết định trong việc chuyển biến tình hình kinh tế miền Bắc hiện nay. Vì vậy, các ngành, các cấp có trách nhiệm từ Trung ương đến cơ sở, phải có những biện pháp cụ thể và thiết thực, có quyết tâm phấn đấu rất cao mới hoàn thành được các chỉ tiêu nêu trong kế hoạch nhà nước và ngân sách nhà nước năm 1974.
Xuất phát từ những nhận định vừa nêu lên, Uỷ ban Kế hoạch và Ngân sách chúng tôi nhất trí tán thành những phương hướng và nhiệm vụ khôi phục và phát triển kinh tế hai năm 1974-1975, kế hoạch nhà nước năm 1974 và ngân sách nhà nước năm 1974 mà Chính phủ đã báo cáo trước Quốc hội.
Cụ thể là:
- Giá trị tổng sản lượng công nghiệp và thủ công nghiệp: 3.352 triệu đồng, tăng 21% so với năm 1973;
- Giá trị tổng sản lượng nông nghiệp: 3.317 triệu đồng, tăng 16% so với năm 1973;
- Vốn đầu tư xây dựng cơ bản: 2.314 triệu đồng, tăng 50% so với năm 1973;
- Khối lượng vận tải hàng hóa: 33,6 triệu tấn, bằng 2.558 triệu tấn kilômét, tăng 34% so với năm 1973;
- Mức lưu chuyển hàng hóa bán lẻ của thị trường có tổ chức: 3.650 triệu đồng, tăng 10% so với năm 1973;
- Quỹ tiền lương: 1.177 triệu đồng, tăng 12% so với năm 1973.
Uỷ ban chúng tôi thấy các nhiệm vụ, chỉ tiêu và biện pháp tổ chức thực hiện nêu ra trong báo cáo của Chính phủ kỳ này được chuẩn bị tương đối kỹ, có cân đối vật tư, lao động và tài chính tương đối vững chắc.
Tuy nhiên, Uỷ ban chúng tôi cũng nhận thấy rằng: đem so sánh những chỉ tiêu nhiệm vụ ấy với nhu cầu và khả năng tiềm tàng của chúng ta hiện nay thì còn phải có sự nỗ lực phấn đấu mạnh mẽ để đáp ứng được các yêu cầu và các nhiệm vụ của giai đoạn cách mạng mới.
III- MỘT SỐ KIẾN NGHỊ VỚI QUỐC HỘI LƯU Ý
CHÍNH PHỦ TRONG QUÁ TRÌNH TỔ CHỨC CHỈ ĐẠO
THỰC HIỆN KẾ HOẠCH
Kính thưa Đoàn Chủ tịch,
Kính thưa các đại biểu Quốc hội,
Một vấn đề mà Uỷ ban chúng tôi cũng như tuyệt đại đa số đại biểu Quốc hội đều rất quan tâm khi thảo luận nhiệm vụ và phương hướng kế hoạch khôi phục và phát triển kinh tế hai năm 1974-1975 và kế hoạch nhà nước năm 1974 và ngân sách nhà nước năm 1974 là khâu tổ chức thực hiện.
Chủ trương và đường lối đúng, đó là điều cơ bản. Nhưng đồng thời phải tổ chức thực hiện giỏi, có biện pháp cụ thể và có hiệu lực thì chủ trương đó mới được bảo đảm thắng lợi.
Hồ Chủ tịch thường nhắc chúng ta: chủ trương một, quyết tâm mười, biện pháp hai mươi và kêu gọi toàn Đảng, toàn dân thi đua “mỗi người làm việc bằng hai”, chính cũng nói lên tầm quan trọng của biện pháp tổ chức thực hiện và quyết tâm phấn đấu của cán bộ, đảng viên và quần chúng đối với mọi nhiệm vụ cách mạng.
Vì vậy, Uỷ ban chúng tôi hoàn toàn nhất trí với những biện pháp lớn mà Chính phủ đã đề ra, đồng thời xin đề nghị với Quốc hội lưu ý Chính phủ coi trọng những vấn đề sau đây:
1. Chúng tôi hoàn toàn nhất trí với chủ trương coi việc động viên và tổ chức mọi lực lượng lao động xã hội đi vào sản xuất và xây dựng với khí thế thi đua sôi nổi là một yêu cầu nổi bật, là chủ trương có ý nghĩa cách mạng trong việc bảo đảm thực hiện chỉ tiêu kế hoạch năm 1974-1975.
Chúng ta đều biết rằng điểm nổi bật hiện nay là sản phẩm xã hội thì quá thấp, trong lúc đó thì khả năng lao động, vật tư, kỹ thuật, máy móc của chúng ta chưa sử dụng hết. Hiện nay, lực lượng lao động chưa được tổ chức và sử dụng tốt, năng suất lao động còn quá thấp. Ở trong khu vực nhà nước, ngày công bình quân trong tháng và giờ công hữu ích hàng ngày còn quá thấp. Trong nông thôn, nhiều nơi giữa hai vụ sản xuất chính, thời gian nhàn rỗi còn nhiều mà không có nghề phụ: công suất máy móc thiết bị mới sử dụng trên dưới 50%, lực lượng cán bộ kỹ thuật sử dụng chưa hợp lý, nguyên vật liệu dùng còn lãng phí, phế liệu phế phẩm còn nhiều mà chưa được sử dụng, đất đai vùng rừng núi chưa được khai phá, đất đai vùng địch đánh phá chưa phục hồi hết... Đó chính là khả năng tiềm tàng to lớn của Tổ quốc, của nhân dân ta.
Vấn đề đặt ra là muốn tăng nhanh của cải vật chất xã hội, muốn cải thiện đời sống, thì phải có biện pháp tổ chức sử dụng tốt khả năng tiềm tàng ấy. Chúng ta vừa phải tổ chức tốt, sử dụng tốt khả năng và lực lượng lao động xã hội trên quy mô cả nước, làm sao mọi người đến tuổi lao động có sức lao động thì phải tham gia lao động, có việc làm chính đáng, để vừa sản xuất ra sản phẩm để tự nuôi sống mình, vừa đóng góp cho Nhà nước, không để tình trạng có người mà không có việc, từ đó dẫn đến chỗ làm ăn không chính đáng. Muốn vậy, các cơ sở, các cấp, các ngành từ trên xuống dưới, tùy theo trách nhiệm của mình, phải có biện pháp cụ thể như: tổ chức khai hoang, trồng rừng, mở thêm ngành nghề phụ, tận dụng phế liệu phế phẩm nhằm giải quyết thêm công ăn việc làm và tăng thêm thu nhập. Chúng ta còn phải tăng cường giáo dục tư tưởng, có biện pháp tổ chức quản lý nhằm sử dụng tối đa công suất máy móc thiết bị, sử dụng tốt thời gian lao động, sử dụng tiết kiệm nguyên nhiên vật liệu theo định mức, giảm bớt lao động gián tiếp, từ đó mà nâng cao năng suất lao động, làm ra thêm của cải cho Nhà nước.
Mặt khác, Uỷ ban cũng đề nghị Quốc hội lưu ý Chính phủ triệt để áp dụng nguyên tắc phân phối theo lao động, kịp thời ban hành luật nghĩa vụ lao động, thực hiện nguyên tắc làm nhiều hưởng nhiều, làm ít hưởng ít, ai có sức lao động mà không làm thì không hưởng. Đó là một yêu cầu cấp thiết, là sự công bằng của chế độ xã hội chủ nghĩa, là nguyện vọng thiết tha của mọi người lao động.
Xuất phát từ quan điểm cơ bản cách mạng là sự nghiệp của quần chúng, công cuộc khôi phục phát triển kinh tế, thực hiện nhiệm vụ và chỉ tiêu kế hoạch năm 1974-1975 cũng phải thực sự là sự nghiệp của quần chúng.
Nhân dân với tư cách là người chủ tập thể của Nhà nước, của nền kinh tế quốc dân, phải thể hiện đầy đủ quyền làm chủ của mình.
Do đó, việc tổ chức, động viên được phong trào thi đua sản xuất, thực hành tiết kiệm sôi nổi rộng khắp của quần chúng là biện pháp có ý nghĩa vô cùng quan trọng.
Uỷ ban chúng tôi cho rằng quần chúng nhân dân ta rất tốt, có tinh thần lạc quan cách mạng, có khả năng tiếp tục phát huy chủ nghĩa anh hùng cách mạng và ý chí quyết chiến quyết thắng trong chiến đấu, vào mặt trận lao động sản xuất.
Điều quan trọng là phải xác định thống nhất nội dung và mục tiêu của phong trào và kết hợp các loại biện pháp kinh tế, tư tưởng và hành chính để thúc đẩy phong trào.
Trong từng thời gian, nội dung và mục tiêu kinh tế của phong trào tức là nhiệm vụ, chỉ tiêu kế hoạch của từng đơn vị, từng cơ sở phải thực hiện, cùng với các chủ trương, chế độ, biện pháp quản lý cụ thể cần chấp hành. Vì vậy, muốn có phong trào thi đua thường xuyên, phát động phong trào thi đua liên tục, trước hết cần có kế hoạch, có nhiệm vụ, có vật tư, có biện pháp quản lý thường xuyên. Phải đồng thời tiến hành cả ba biện pháp giáo dục tư tưởng, biện pháp kinh tế với biện pháp hành chính.
Về công tác giáo dục, trước hết cần tăng cường công tác giáo dục tư tưởng, làm cho mọi người thấy rõ thuận lợi và thấy hết khó khăn, đánh giá đúng khả năng tiềm tàng sẵn có, hiểu rõ trách nhiệm và nghĩa vụ của mình đối với sự nghiệp cách mạng, đối với việc thực hiện kế hoạch nhà nước.
Phải phát huy cho được tinh thần lạc quan cách mạng, tinh thần hăng hái phấn khởi thi đua nâng cao ý thức tự lực cánh sinh, phát huy trí thông minh sáng tạo, vượt qua mọi khó khăn gian khổ, quyết tâm hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ.
Biện pháp kinh tế đi đôi với công tác giáo dục là chính, nhưng phải vận dụng các đòn bẩy kinh tế nhằm khuyến khích người lao động bằng khích lệ tinh thần và lợi ích vật chất một cách thích đáng, đồng thời đòi hỏi họ phải vươn lên góp phần lớn nhất của mình cho Nhà nước.
Biện pháp hành chính là đề cao pháp chế xã hội chủ nghĩa, đề cao kỷ luật lao động, chấp hành đúng 8 giờ vàng ngọc, thực hiện ngày công chế độ, thực hiện các chỉ tiêu định mức vật tư kỹ thuật và bảo đảm chất lượng sản phẩm.
Kết hợp chặt chẽ ba biện pháp nói trên, cũng có nghĩa là dưới sự lãnh đạo của Đảng, các đoàn thể quần chúng: công đoàn, thanh niên, phụ nữ và các thành viên khác trong Mặt trận, cần phối hợp chặt chẽ với chính quyền các cấp có biện pháp cụ thể, phân công trách nhiệm rõ ràng, bằng nhiều hình thức biện pháp sinh động. Đó là nhân tố quan trọng bảo đảm việc tổ chức động viên phong trào thi đua thành phong trào quần chúng sôi nổi, rộng khắp, liên tục và có hiệu quả cao.
Từ thực tế trên đây, Uỷ ban chúng tôi nhận thấy rằng nếu mọi ngành, mọi cấp, mọi cơ sở, mọi người đều có tinh thần và quyết tâm phấn đấu theo hướng đó, thì với nhiệm vụ chỉ tiêu kế hoạch năm 1974 chẳng những chúng ta có đủ sức hoàn thành mà còn có khả năng vươn lên hoàn thành vượt mức.
2. Chúng tôi hoàn toàn tán thành báo cáo của Chính phủ nhấn mạnh đặc điểm của miền Bắc nước ta là một nước nông nghiệp lạc hậu làm cách mạng xã hội chủ nghĩa không kinh qua giai đoạn phát triển tư bản chủ nghĩa, lại bị chiến tranh lâu dài, đó là nguồn gốc của nhiều khó khăn, đồng thời cũng khẳng định rằng một nước đang có một nền sản xuất nhỏ muốn vươn lên thành một nước có nền sản xuất lớn, có nền công nghiệp hiện đại, nông nghiệp hiện đại, văn hóa - khoa học tiên tiến, thì phải công nghiệp hóa, phải nắm vững công nghiệp hóa xã hội chủ nghĩa là nhiệm vụ trung tâm trong thời kỳ quá độ.
Nhiệm vụ chỉ tiêu kế hoạch năm 1974-1975 cũng là một bước đi quan trọng trong bước đi ban đầu của quá trình công nghiệp hóa xã hội chủ nghĩa miền Bắc, nhằm tạo ra những điều kiện cần thiết để xây dựng miền Bắc với quy mô ngày càng lớn, tốc độ ngày càng cao, đồng thời nhằm phát huy khí thế cách mạng trong cả nước, tạo cơ sở vững chắc cho cuộc đấu tranh giữ gìn hòa bình, hoàn thành độc lập, dân chủ ở miền Nam.
Trong khi thực hiện đường lối “ưu tiên phát triển công nghiệp nặng một cách hợp lý, trên cơ sở phát triển nông nghiệp và công nghiệp nhẹ, xây dựng kinh tế Trung ương đồng thời phát triển kinh tế địa phương, kết hợp kinh tế với quốc phòng”, xuất phát từ tình hình thực tế hiện nay, Uỷ ban chúng tôi đề nghị Quốc hội lưu ý Chính phủ phải coi trọng hơn nữa khâu sản xuất nông nghiệp.
Phải tiếp tục quán triệt phương hướng của Nghị quyết 19 và Nghị quyết 20 nhằm đáp ứng tốt hơn yêu cầu ngày càng lớn về lương thực và thực phẩm, về nguyên liệu cho công nghiệp và về nông phẩm xuất khẩu, phải từng bước vững chắc có biện pháp đưa từ nền sản xuất nhỏ lên nền sản xuất lớn xã hội chủ nghĩa. Nắm vững hướng phấn đấu trong hai năm 1974-1975 là: vừa làm tốt thâm canh tăng năng suất ở đồng bằng, vừa làm tốt việc phát triển nông nghiệp ở trung du và miền núi. Muốn vậy, phải giải quyết một cách cơ bản và toàn diện một loạt những vấn đề trọng yếu, cấp bách của sản xuất nông nghiệp như vấn đề củng cố hợp tác xã nông nghiệp, vấn đề xây dựng cơ sở vật chất - kỹ thuật và trang bị kỹ thuật, vấn đề đào tạo cán bộ quản lý, cán bộ kỹ thuật cho nông nghiệp, chính sách khuyến khích sản xuất nông nghiệp và hàng nông sản xuất khẩu, v.v..
Phải hết sức chú ý khâu thủy lợi, nhanh chóng hoàn chỉnh hệ thống thủy nông và khẩn trương làm tốt các mặt công tác phòng và chống lũ lụt và hạn hán.
Xuất phát từ thực tế của nền nông nghiệp nước ta, lao động nông nghiệp chiếm tuyệt đại đa số trong nhân dân, ruộng đất canh tác ở đồng bằng lại quá ít, cho nên phải coi việc tổ chức đưa lao động từ đồng bằng đi xây dựng các vùng kinh tế mới ở trung du, miền núi, để phát triển kinh tế, làm giàu cho Tổ quốc là một sự nghiệp cách mạng cực kỳ quan trọng.
Chúng tôi cho rằng: muốn biến chủ trương phát triển các vùng kinh tế mới thành phong trào cách mạng rộng lớn của quần chúng, chuyển hàng chục vạn, thậm chí hàng triệu lao động đi khai thác trung du miền núi thì chúng ta phải giải quyết tốt một loạt vấn đề về tổ chức, về tư tưởng cũng như về chính sách.
Bằng những hình thức tổ chức thích hợp, chúng ta phải kết hợp hình thức tổ chức đi khai hoang của Nhà nước với hình thức tổ chức đi khai hoang của hợp tác xã, kết hợp sự chăm lo của Nhà nước với việc phát huy tinh thần tự lực cánh sinh của quần chúng nhân dân và khả năng tự giải quyết của từng địa phương.
Phải hết sức coi trọng việc quy vùng sản xuất, xác định phương hướng canh tác, kết hợp chặt chẽ giữa nông nghiệp với lâm nghiệp, đồng thời phải có sự đầu tư vốn để giải quyết thích đáng các khâu giao thông, thủy lợi, cơ giới hóa và đời sống vật chất, văn hóa của nhân dân, đồng thời còn phải kịp thời ban hành những chính sách cần thiết nhằm khuyến khích sản xuất, khuyến khích đồng bào miền xuôi đi trung du, miền núi, v.v., chỉ có giải quyết tốt những công việc đó, có sự tập trung chỉ đạo và đầu tư thích đáng tiền của thì chúng ta mới thực hiện tốt chủ trương mở rộng diện tích, khai phá vùng trung du, miền núi; đồng thời với biện pháp thâm canh tăng năng suất ở đồng bằng, chúng ta mới tạo điều kiện bảo đảm cho nền sản xuất nông nghiệp vững chắc, mới thực hiện vị trí nông nghiệp là cơ sở của công nghiệp.
3. Công tác tổ chức quản lý đóng vai trò trọng yếu trong việc thực hiện kế hoạch, phương hướng chính nhằm tăng cường công tác quản lý kinh tế hiện nay là xóa bỏ lối quản lý hành chính cung cấp, thực hiện quản lý theo phương thức kinh doanh xã hội chủ nghĩa, khắc phục cách tổ chức quản lý thủ công phân tán theo lối sản xuất nhỏ, xây dựng tổ chức quản lý của nền công nghiệp lớn nhằm thúc đẩy quá trình đưa nền sản xuất nhỏ lên sản xuất lớn xã hội chủ nghĩa.
Hiện nay công tác quản lý của chúng ta còn mang rất nhiều nhược điểm, nặng hành chính cung cấp, nhiều chính sách, chế độ đã ban hành không được chấp hành nghiêm túc; nhiều chế độ chính sách không thích hợp chưa được sửa đổi và bổ sung, tình trạng đó đưa đến sự quản lý lỏng lẻo, phân tán, kém hiệu lực, kém tập trung thống nhất.
Trong mấy năm lại đây trên cơ sở những kinh nghiệm sẵn có của ta, Đảng và Chính phủ còn chú trọng nghiên cứu kinh nghiệm công tác quản lý của các nước xã hội chủ nghĩa anh em, tổ chức chỉ đạo thí điểm rút kinh nghiệm công tác quản lý trong nước và đề ra chủ trương thực hiện từng bước quản lý theo ngành kết hợp với quản lý theo lãnh thổ.
Nhà nước xã hội chủ nghĩa quản lý kinh tế theo kế hoạch, coi kế hoạch là công cụ chủ yếu để quản lý. Trong quá trình ấy còn phải coi trọng việc kết hợp các biện pháp kinh tế, biện pháp tổ chức và giáo dục chính trị tư tưởng cho cán bộ và nhân dân.
Trước mắt cần chú ý hơn nữa công tác xây dựng kế hoạch, công tác kiểm kê nắm vững tài sản hiện có, nhanh chóng xây dựng và kiên quyết áp dụng định mức sử dụng vật tư, có biện pháp tổ chức và sử dụng hợp lý sức lao động xã hội. Nắm vững nguyên tắc tập trung dân chủ, định rõ tổ chức, trách nhiệm của từng cấp, từng ngành, của các Bộ, của Hội đồng nhân dân, Uỷ ban hành chính các cấp, chống tập trung quan liêu cũng như địa phương bản vị. Hết sức tránh tình trạng nhấn mạnh mặt này mà coi nhẹ mặt kia.
Để công tác quản lý được đúng đắn, chúng ta cần vận dụng đúng đắn các quy luật kinh tế xã hội chủ nghĩa, kết hợp khéo léo giữa giáo dục tư tưởng với khuyến khích lợi ích vật chất, giữa kế hoạch và đòn bẩy kinh tế.
Trên cơ sở phát huy quyền làm chủ, quyền tham gia quản lý kinh tế, quản lý nhà nước của quần chúng, cần nhấn mạnh vai trò của thủ trưởng phụ trách, nhằm tăng cường vai trò chức năng quản lý của Nhà nước một cách có hiệu lực để vừa phát huy dân chủ, vừa bảo đảm tập trung thống nhất.
Cần áp dụng chế độ thủ trưởng phụ trách trong hệ thống quản lý kinh tế quốc doanh, đề cao tinh thần và chế độ tự chịu trách nhiệm, đề cao kỷ luật và kỷ cương của Nhà nước.
Kiên quyết tinh giản bộ máy, nâng cao chất lượng cán bộ, bộ phận nào, tổ chức nào không cần thiết, không có chức năng cụ thể thì kiên quyết bỏ đi; hết sức thận trọng tính toán kỹ khi lập thêm tổ chức, tăng thêm biên chế.
Thực hiện khen thưởng đối với những đơn vị và cá nhân có thành tích và kỷ luật nghiêm minh với đơn vị, cá nhân làm sai hoặc lơi lỏng công tác quản lý. Có như vậy, tổ chức bộ máy quản lý của ta mới bảo đảm tập trung và có hiệu lực.
Về ngân sách nhà nước, chúng tôi cho rằng trong hoàn cảnh khó khăn hiện nay, chủ trương đề ra năm 1974 phấn đấu thực hiện thăng bằng thu chi là một mục tiêu cách mạng.
Uỷ ban chúng tôi đặc biệt lưu ý đến chỉ tiêu tích lũy tiền tệ từ khu vực kinh tế quốc doanh, là chỉ tiêu thể hiện tập trung nhất hiệu quả của nền kinh tế quốc dân.
Để phát huy chức năng đòn bẩy và kiểm tra tài chính, góp phần tích cực vào việc quản lý kinh tế, thực hành tiết kiệm, chống tệ lãng phí, tham ô, ăn cắp của cải của Nhà nước, phấn đấu thực hiện thăng bằng thu chi ngân sách nhà nước, góp phần ổn định tiền tệ, ổn định giá cả, ổn định đời sống nhân dân, chúng tôi đề nghị Quốc hội lưu ý Chính phủ: Trong quá trình thực hiện ngân sách nhà nước, cần tăng cường kiểm tra theo dõi sát hiệu quả đồng vốn, thực hiện hạch toán kinh tế chặt chẽ trong các ngành và các cơ sở kinh doanh, khắc phục chế độ hành chính cung cấp, hạn chế bù lỗ, bù giá, tăng nguồn thu trong khu vực quốc doanh, hợp tác xã và tận thu ở nhiều khu vực kinh doanh cá thể để tăng ngân sách cho Nhà nước.
4. Đi đôi với việc tăng cường công tác quản lý kinh tế trong khu vực kinh tế quốc doanh nhằm hoàn thiện và tăng cường quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa, đồng thời phải tiếp tục củng cố và hoàn thiện một bước quản lý sản xuất trong khu vực kinh tế tập thể và tiếp tục cải tạo xã hội chủ nghĩa với kinh tế cá thể.
Đây là một cuộc đấu tranh cách mạng gay go phức tạp giữa hai con đường xã hội chủ nghĩa và tư bản chủ nghĩa nhằm củng cố khối công nông liên minh, đẩy mạnh sản xuất, đưa nông dân và những người sản xuất tiểu thủ công, thương nghiệp tư nhân đi lên con đường xã hội chủ nghĩa.
Muốn vậy, một mặt cần tăng cường giáo dục chính trị tư tưởng một cách kiên trì để mọi người nhận rõ hai con đường, mà tự nguyện, tự giác đi vào làm ăn tập thể gia nhập hợp tác xã, mặt khác cần có biện pháp kinh tế và kỹ thuật tích cực, nghĩa là phải định rõ phương hướng sản xuất, kinh doanh: coi trọng đầu tư cơ giới, kỹ thuật, có chính sách thu mua, giá cả thỏa đáng để khuyến khích nông dân phấn khởi sản xuất, kinh doanh, thi hành nghiêm chỉnh điều lệ hợp tác xã, v.v.. Chỉ có trên cơ sở phát triển sản xuất - kinh doanh, tăng thu nhập cho hợp tác xã, cho xã viên, chúng ta mới nêu cao được tính hơn hẳn của quan hệ sản xuất mới và mới thực sự củng cố hợp tác xã.
Kịp thời ban hành luật ruộng đất mới, nhằm bảo vệ ruộng đất của Nhà nước, của tập thể, tăng cường khâu đào tạo cán bộ quản lý cho hợp tác xã, nhanh chóng chọn và đưa cán bộ có kinh nghiệm quản lý và cán bộ kỹ thuật về tăng cường cho hợp tác xã.
Cần tiến hành kiểm tra chặt chẽ, có biện pháp củng cố hợp tác xã tiểu thủ công, thanh toán hợp tác xã và tổ sản xuất trá hình, cải tạo người buôn bán nhỏ, quản lý chặt chẽ thị trường tự do, v.v..
Muốn củng cố quan hệ sản xuất mới, cần nắm vững chuyên chính vô sản, phát huy tinh thần làm chủ của quần chúng, tiến hành đồng thời ba cuộc cách mạng: cách mạng quan hệ sản xuất, cách mạng kỹ thuật và cách mạng tư tưởng - văn hóa, trong đó cách mạng kỹ thuật là then chốt.
Đi đôi với việc phát động phong trào cách mạng của quần chúng, cần tăng cường công tác giám sát, thanh tra, kiểm tra để kịp thời phát hiện và kỷ luật nghiêm túc đối với những người vi phạm pháp luật, chống ăn cắp tài sản nhà nước, tham ô, lãng phí, móc ngoặc.
Uỷ ban chúng tôi đề nghị Quốc hội hoan nghênh và ủng hộ chủ trương của Chính phủ trong việc mở rộng cuộc vận động “chống ăn cắp tài sản xã hội chủ nghĩa, chống làm ăn phi pháp, tăng cường quản lý thị trường, bảo vệ trật tự trị an, phục vụ tốt sản xuất và đời sống” và những biện pháp kiểm tra hành chính, truy tố kẻ phạm pháp. Uỷ ban chúng tôi cũng đề nghị Quốc hội lưu ý Chính phủ tiếp tục công tác này một cách kiên trì và liên tục trong thời gian cần thiết, có biện pháp tìm cho ra các ổ chứa chấp, tiêu thụ và những kẻ ăn cắp tài sản từ kho tàng của Nhà nước ra ngoài, nhằm nhanh chóng ngăn chặn và chấm dứt tình trạng không lành mạnh trái với chế độ xã hội chủ nghĩa của chúng ta.
Đồng thời với việc quản lý chặt chẽ thị trường tự do, các cơ quan thương nghiệp, lương thực - thực phẩm cần mở rộng mạng lưới thu mua, bán hàng, nêu cao tinh thần phục vụ, bảo đảm đời sống của nhân dân.
Cần phê bình nghiêm túc đối với các cán bộ và cơ quan được giao trách nhiệm này tỏ ra hữu khuynh, tránh né, thiếu trách nhiệm và nghiêm trị đối với những cán bộ móc ngoặc đồng lõa, làm chỗ dựa cho kẻ phạm pháp.
5. Một trong những yêu cầu cấp bách hiện nay là cần phát huy đầy đủ vai trò chức năng của pháp chế xã hội chủ nghĩa nhằm tăng cường vai trò quản lý của Nhà nước, phát huy quyền dân chủ tập thể của nhân dân, thúc đẩy mọi người có trách nhiệm trong lao động sản xuất, trong quản lý kinh tế và trong bảo vệ tài sản xã hội chủ nghĩa.
Uỷ ban chúng tôi hoàn toàn tán thành báo cáo của Chính phủ đã đề cập vấn đề tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa và nhấn mạnh sự chú ý vào việc nghiên cứu bổ sung các chế độ chính sách để tăng cường quản lý kinh tế, bảo vệ tài sản xã hội chủ nghĩa, phát huy quyền làm chủ của quần chúng nhân dân và trừng trị những kẻ lạm quyền, trù ép, ức hiếp hoặc vu cáo báo thù những người trung thực.
Uỷ ban chúng tôi cho rằng, vấn đề pháp chế xã hội chủ nghĩa hiện nay chưa được coi trọng, nhiều luật pháp, chế độ đã ban hành chưa được thi hành, hoặc bị vi phạm một cách nghiêm trọng, đáng chú ý là người vi phạm không phải chỉ có những quần chúng lạc hậu, chậm tiến mà ngay cả một số cán bộ cũng vi phạm, nguyên nhân chính là do cán bộ và nhân dân ta chưa có ý thức đầy đủ trong việc thi hành cũng như đấu tranh bảo vệ pháp luật. Công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật của ta chưa được rộng khắp.
Cần soát lại những luật pháp đã ban hành, điều chỉnh, bổ sung cho phù hợp, từ đó có biện pháp tổ chức phổ biến sâu rộng làm cho mọi người ai ai cũng hiểu rõ pháp luật và làm theo pháp luật.
Các cơ quan tuyên truyền, cũng như các ngành các cấp cần coi trọng công tác tuyên truyền, phổ biến, đôn đốc, kiểm tra việc chấp hành pháp luật, kịp thời phê bình những người không thi hành pháp luật, kiên quyết xử lý đối với những kẻ cố tình vi phạm pháp luật.
Chúng tôi đề nghị, các trường học, các cơ quan, xí nghiệp, công trường, bệnh viện, các đơn vị quân đội và nhất là các hợp tác xã nông nghiệp, cần có biện pháp để thường xuyên tuyên truyền, phổ biến luật pháp, nêu gương tốt và phê bình người xấu việc xấu trong việc chấp hành pháp luật, nhằm làm cho mọi người thấy rõ sống theo pháp luật là nếp sống mới, là đạo đức của con người xã hội chủ nghĩa. Đặc biệt chú trọng việc thi hành nghiêm túc các luật pháp quan trọng đã ban hành như:
- Pháp lệnh trừng trị các tội phản cách mạng,
- Pháp lệnh trừng trị tội xâm phạm tài sản xã hội chủ nghĩa,
- Pháp lệnh trừng trị các tội xâm phạm tài sản riêng của công dân,
- Pháp lệnh quy định về việc bảo vệ rừng,
- Pháp lệnh quy định cấm nấu rượu trái phép,
v.v..
Những luật pháp cũng cần được bổ biến rộng rãi và chấp hành nghiêm túc.
Uỷ ban chúng tôi đề nghị với Quốc hội lưu ý Chính phủ phải tăng cường chuyên chính vô sản, giao cho các cơ quan có trách nhiệm phải thường xuyên kiểm tra việc thi hành pháp luật, trên cơ sở đó kiên quyết đưa ra tòa nghiêm trị bất cứ ai đã cố tình vi phạm pháp luật, v.v., nhằm không ngừng phát huy tác dụng của pháp chế xã hội chủ nghĩa và hiệu lực của bộ máy nhà nước, ổn định đời sống kinh tế và trật tự xã hội hiện nay.
Kính thưa Đoàn Chủ tịch,
Kính thưa các vị đại biểu Quốc hội,
Với đường lối đúng đắn của Đảng, với nhiệm vụ và chỉ tiêu kế hoạch khôi phục và phát triển kinh tế hai năm 1974-1975 và kế hoạch nhà nước, dự án ngân sách nhà nước năm 1974 được đề ra có căn cứ tương đối vững chắc; với khả năng tiềm tàng to lớn chưa được khai thác, cùng với phong trào cách mạng sẵn có của quần chúng nhân dân, Uỷ ban chúng tôi tin tưởng rằng, dự án kế hoạch nhà nước năm 1974 và dự toán ngân sách nhà nước năm 1974 sẽ được hoàn thành tốt.
Trên tinh thần đó Uỷ ban chúng tôi đề nghị Quốc hội lưu ý Chính phủ phải tăng cường chỉ đạo công tác, kế hoạch phát huy dân chủ, đồng thời bảo đảm tập trung, coi kế hoạch là pháp lệnh, là cương lĩnh thứ hai của Đảng, thường xuyên kiểm tra nắm chắc tình hình, tạo mọi điều kiện cần thiết cho các ngành, các địa phương, các cơ sở phấn đấu hoàn thành nhiệm vụ. Trừ trường hợp thật cần thiết, mới điều chỉnh kế hoạch và phải do cấp có thẩm quyền quyết định.
Cũng trên tinh thần đó, Uỷ ban chúng tôi đề nghị Quốc hội:
- Thông qua phương hướng và nhiệm vụ khôi phục và phát triển kinh tế hai năm 1974-1975 và thông qua những chỉ tiêu chủ yếu của kế hoạch nhà nước năm 1974.
- Phê chuẩn dự toán ngân sách nhà nước 1974 với:
+ Tổng số thu là: 5.930 triệu đồng;
+ Tổng số chi là: 5.930 triệu đồng.
Kèm theo đây chúng tôi xin trình dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về các vấn đề nói trên.
Lưu tại Trung tâm Lưu trữ
quốc gia III, phông Quốc hội.