THUYẾT TRÌNH CỦA UỶ BAN KẾ HOẠCH VÀ NGÂN SÁCH CỦA QUỐC HỘI
VỀ KẾ HOẠCH VÀ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC NĂM 1975
(Do ông Đoàn Trọng Truyến, Chủ nhiệm Uỷ ban Kế hoạch và Ngân sách của Quốc hội
trình bày tại kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa IV, ngày 27-12-1974)
Thưa Đoàn Chủ tịch,
Thưa các đại biểu Quốc hội,
Uỷ ban Kế hoạch và Ngân sách của Quốc hội đã nghiên cứu hai bản báo cáo của Chính phủ về dự án kế hoạch nhà nước năm 1975 và dự án ngân sách nhà nước năm 1975. Uỷ ban chúng tôi xin trình bày với Quốc hội những ý kiến của Uỷ ban về hai bản báo cáo đó.
I- VỀ TÌNH HÌNH THỰC HIỆN KẾ HOẠCH NHÀ NƯỚC NĂM 1974 VÀ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC NĂM 1974
Uỷ ban chúng tôi nhất trí với sự đánh giá của Chính phủ về tình hình thực hiện kế hoạch nhà nước năm 1974 và ngân sách nhà nước năm 1974.
Năm 1974, năm thứ hai của thời kỳ khôi phục và phát triển kinh tế sau chiến tranh, nền kinh tế vẫn còn nhiều khó khăn do chiến tranh phá hoại để lại; thêm vào đó, lại có những khó khăn mới mà khi lập kế hoạch chưa dự kiến hết. Qua một năm thực hiện kế hoạch, một số mặt của tình hình kinh tế chuyển biến tốt, nhiều chỉ tiêu chủ yếu đạt khá, nhất là nông nghiệp và một số ngành công nghiệp; ngân sách nhà nước cơ bản được thăng bằng. Đó là một thắng lợi mới, chứng minh rõ sự nỗ lực lớn lao, sức vươn lên mạnh mẽ của nhân dân ta, của giai cấp công nhân, nông dân tập thể, những người trí thức xã hội chủ nghĩa, phấn đấu thực hiện nhiệm vụ khôi phục và phát triển kinh tế mà Đảng và Nhà nước đã đề ra. Uỷ ban chúng tôi đề nghị Quốc hội nhiệt liệt biểu dương những thành tích mà nhân dân ta đã đạt được, và khích lệ phong trào lao động sản xuất đã bắt đầu phát động, tuy chưa mạnh mẽ và liên tục, nhưng đang có đà vươn lên và có nhiều triển vọng.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành tích đã đạt được, vẫn còn nhiều mặt yếu, kém của nền kinh tế và nhiều khuyết điểm, nhược điểm. Uỷ ban chúng tôi đồng ý những nhận xét nêu trong báo cáo của Chính phủ, và nhấn mạnh: một số chỉ tiêu quan trọng không đạt kế hoạch, như sản xuất và chế biến màu, diện tích trồng rừng, diện tích khai hoang, xây dựng cơ bản, một số sản phẩm cơ khí, v.v.; nhiều năng lực sản xuất không được huy động, nhiều chỉ tiêu chất lượng còn kém, nhất là sử dụng công suất thiết bị máy móc, định mức tiêu hao vật tư; tổ chức phục vụ đời sống, nhất là đời sống công nhân không tốt. Tóm lại, năng lực tổ chức, quản lý tiến bộ chậm, những yếu tố tích cực chưa được phát huy, những yếu tố tiêu cực chưa được khắc phục.
II- VỀ DỰ ÁN KẾ HOẠCH NHÀ NƯỚC NĂM 1975
Căn cứ vào đường lối, phương hướng, nhiệm vụ mà Nghị quyết Hội nghị lần thứ 22 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã đề ra; căn cứ vào sự đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch nhà nước năm 1974, Uỷ ban chúng tôi nhất trí với phương hướng, nhiệm vụ, những chỉ tiêu chủ yếu của kế hoạch nhà nước năm 1975 mà Chính phủ trình trước Quốc hội.
Uỷ ban chúng tôi đề nghị Quốc hội chú ý một số điểm sau đây:
1. Phương hướng, nhiệm vụ, các chỉ tiêu kế hoạch nhà nước năm 1975 được xây dựng trên tinh thần phấn đấu sử dụng và phát huy các năng lực sản xuất, nhất là lực lượng lao động xã hội. Cho nên, cần chú ý mở ra những hướng phát triển mới trong nông nghiệp, lâm nghiệp, thủ công nghiệp và các ngành kinh tế, các hoạt động phục vụ khác bằng cả phương tiện cơ khí, nửa cơ khí, thủ công, bằng cả tổ chức quốc doanh và tập thể, cả kinh tế Trung ương và kinh tế địa phương, và khắp trên các vùng lãnh thổ của đất nước, v.v., nhằm tạo thêm nhiều công việc làm, thu hút thêm nhiều sức lao động xã hội vào sản xuất, do đó mà tạo thêm nhiều của cải vật chất cho xã hội, tăng tổng sản phẩm
xã hội và thu nhập quốc dân và phục vụ tốt hơn đời sống của nhân dân.
Trong điều kiện bình thường thì tốc độ phát triển như đề ra trong dự án kế hoạch nhà nước là cao. Nhưng trong điều kiện năng lực sản xuất còn chưa được sử dụng tốt, công suất sử dụng thiết bị còn thấp, mức tiêu hao vật chất còn cao, lao động xã hội chưa sử dụng hết, năng suất lao động, hiệu suất công tác còn kém, v.v., nếu nâng cao được năng lực tổ chức, năng lực quản lý, phát động sâu rộng phong trào cách mạng của quần chúng thì trong toàn bộ nền kinh tế quốc dân, cũng như trong từng ngành, từng địa phương, từng đơn vị cơ sở đều có khả năng hiện thực để hoàn thành và hoàn thành vượt mức kế hoạch nhà nước.
2. Các ngành phải hướng vào phục vụ nông nghiệp, ưu tiên phát triển công nghiệp nặng cũng hướng vào trước hết là phục vụ nông nghiệp, để thúc đẩy nông nghiệp từng bước tiến lên sản xuất lớn xã hội chủ nghĩa, với sức mạnh, sự tác động và hỗ trợ của cả Nhà nước xã hội chủ nghĩa, của tất cả các ngành, các cấp. Có như vậy, nông nghiệp mới có thể vươn lên và nhất thiết phải vươn lên mạnh mẽ để từng bước giải quyết vững chắc vấn đề lương thực, thực phẩm, tăng thêm nguồn hàng xuất khẩu và cung cấp đủ nguyên liệu cho công nghiệp.
- Việc sản xuất và chế biến màu cần được coi trọng hơn và có những chính sách, chế độ, biện pháp tổ chức thích đáng để khuyến khích tăng sản xuất, chế biến, thu mua, sử dụng hoa màu có hiệu quả kinh tế, nhanh chóng khắc phục thiếu sót lớn kéo dài lâu nay, một thiếu sót cần được phê bình nghiêm khắc.
- Công tác khai hoang ở trung du và miền núi trong năm qua làm được ít, không vững chắc; chính sách của Đảng và Nhà nước giúp đỡ đồng bào miền xuôi lên miền núi thể hiện trong những quyết định của Chính phủ ban bố từ đầu năm đến nay chưa được các Bộ có trách nhiệm hướng dẫn và chỉ đạo thực hiện. Phải có những chính sách, chế độ và biện pháp đồng bộ mới bảo đảm được chỉ tiêu đề ra. Phải có kế hoạch huy động và sử dụng tốt lực lượng lao động của bản thân đồng bào miền núi tích cực tham gia vào việc khai hoang; mở rộng diện tích; đồng thời phải nghiên cứu phương thức huy động có kết quả và tổ chức sử dụng tốt lực lượng lao động của đồng bào miền xuôi lên xây dựng và phát triển kinh tế miền núi.
- Pháp lệnh bảo vệ rừng bắt đầu phát huy hiệu lực; nhưng việc tổ chức trồng rừng vẫn còn chậm chạp, còn kém xa so với yêu cầu và khả năng, nhất là chưa thu hút được đông đảo đồng bào và các hợp tác xã ở miền núi tham gia, cũng như chưa tổ chức tốt việc đưa lao động miền xuôi lên trồng rừng ở trung du, miền núi. Cũng như vấn đề trên, những chính sách đã được ban bố, như chính sách giao đất rừng và rừng cho hợp tác xã kinh doanh, đến nay cũng không được Tổng cục Lâm nghiệp hướng dẫn thi hành và các tỉnh miền núi rất lúng túng không thực hiện được.
- Để giúp cho các hợp tác xã tổ chức lại sản xuất và cải tiến quản lý, các cơ quan nhà nước Trung ương phải tổ chức thật tốt sự giúp đỡ vật chất - kỹ thuật, tài chính của Nhà nước cho nông nghiệp, và tổ chức sự viện trợ ấy thật cụ thể, thiết thực và có hiệu lực đến tận hợp tác xã.
Mặt khác, phải chú ý hơn nữa việc vận dụng và thi hành thật đúng chính sách của Đảng và Nhà nước. Qua nhiều ý kiến của các đại biểu các tỉnh, Uỷ ban chúng tôi lo ngại rằng việc hướng dẫn thi hành một số chính sách gần đây, như việc định mức ăn và cách phân phối thu nhập trong nội bộ hợp tác xã, việc thu mua lợn ngoài nghĩa vụ bằng giá khuyến khích mới và bán lại cho người bán lợn một số hàng công nghiệp (như xa tanh, lốp xe đạp...) đã không mang lại sự phấn khởi mà lại có chiều hướng gây ra một số hiện tượng tiêu cực trong nông thôn. Đề nghị cơ quan nhà nước có trách nhiệm sớm đi kiểm tra và uốn nắn ngay những lệch lạc có thể xảy ra trong việc thi hành các chính sách nói trên.
3. Phải đặc biệt chăm lo phát triển ngành Cơ khí, ngành then chốt của nền kinh tế quốc dân. Ngành Cơ khí nói chung, cơ khí phục vụ nông nghiệp nói riêng, cần phải được tổ chức lại, kể cả những cơ sở hiện có cũng như cơ sở mới, theo hướng đi sâu vào chuyên môn hóa và tăng cường phân công, hợp tác sản xuất trong ngành Cơ khí, giữa các xí nghiệp cơ khí của Bộ Cơ khí và Luyện kim và các xí nghiệp cơ khí thuộc các Bộ khác, giữa xí nghiệp Trung ương và xí nghiệp địa phương, giữa quốc doanh và hợp tác xã, v.v., nhằm phát huy năng lực cơ khí phục vụ tốt cho các ngành kinh tế quốc dân, trước hết là phục vụ cho nông nghiệp và từng bước biến lao động thủ công thành lao động nửa cơ giới và cơ giới một cách phổ biến.
4. Tiểu, thủ công nghiệp còn nhiều khả năng tiềm tàng, với một lực lượng lao động xã hội và nguồn nguyên liệu lớn. Cần quán triệt đường lối và quan điểm của Đảng và Nhà nước ta xem trọng vị trí của tiểu, thủ công nghiệp trong nền kinh tế quốc dân, coi khu vực kinh tế tập thể tiểu, thủ công nghiệp là một thành phần kinh tế xã hội chủ nghĩa, những người sản xuất tiểu, thủ công nghiệp cùng với giai cấp công nhân đi lên chủ nghĩa xã hội. Phải từ quan điểm đúng đắn đó mà nghiên cứu và ban hành các chính sách, chế độ thích hợp về việc trang bị kỹ thuật, cung ứng vật tư, nguyên liệu, đào tạo và cung cấp cán bộ, công nhân, chính sách bán phế liệu, phế phẩm, chính sách tiêu thụ, v.v., để đẩy mạnh tiểu, thủ công nghiệp phát triển. Cần sắp xếp các hợp tác xã tiểu, thủ công nghiệp sản xuất có tính chất công nghiệp vào các ngành thích hợp để tiến hành quản lý và kế hoạch hóa theo ngành, không nên kéo dài việc dùng hình thức thương nghiệp gia công là chủ yếu, là hình thức chỉ thích hợp trong hay chỉ mới sau thời kỳ cải tạo xã hội chủ nghĩa năm 1958-1960. Trong việc tổ chức lại sản xuất và phát triển sản xuất tiểu, thủ công nghiệp, đi đôi với việc phát triển lực lượng sản xuất, phải rất coi trọng củng cố và hoàn thiện quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa trong các hợp tác xã tiểu, thủ công nghiệp, tăng cường quản lý, kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ để phát huy mặt tích cực, xóa bỏ mặt tiêu cực, làm cho tiểu, thủ công nghiệp phát triển mạnh mẽ và đúng hướng. Có tổ chức đúng, chính sách, chế độ thích hợp, thì tiểu, thủ công nghiệp có nhiều khả năng phát triển cao hơn dự án kế hoạch.
5. Tốc độ phát triển ngành Giao thông vận tải trong dự án kế hoạch tuy khá cao, nhưng đó vẫn là dựa theo mức huy động bình thường năng lực vận tải hiện có. Xét về mặt yêu cầu vận chuyển của nền kinh tế quốc dân và khả năng tiềm tàng của ngành Giao thông vận tải, phải đòi hỏi ngành Giao thông vận tải xem trọng hơn nữa tổ chức và quản lý, kiên quyết phấn đấu nâng cao các chỉ tiêu chất lượng, khai thác các khả năng hiện có để thực hiện tốt hơn kinh tế phát triển về số lượng cũng như chất lượng phục vụ của mình kịp yêu cầu của nền kinh tế quốc dân.
6. Xây dựng cơ bản là một trong những ngành có tốc độ phát triển cao, đòi hỏi phải có nỗ lực lớn mới hoàn thành được các chỉ tiêu kế hoạch nhà nước. Kinh nghiệm nhiều năm cho thấy, ngành Xây dựng cơ bản còn nhiều lúng túng và một số khuyết điểm thường lắp đi lắp lại như báo cáo của Chính phủ đã nêu. Cho nên, Uỷ ban chúng tôi kiến nghị một mặt cần cải tiến và tăng cường chỉ đạo tác chiến cho kịp thời, nhạy bén, như dự án kế hoạch đòi hỏi; mặt khác, cần nghiên cứu và giải quyết đồng bộ, từng bước vững chắc nhưng nhanh chóng những vấn đề cơ bản của kế hoạch hóa đầu tư, kế hoạch hóa xây dựng, cũng như của hệ thống tổ chức và quản lý ngành Xây dựng cơ bản (từ việc điều tra, khảo sát, quy hoạch, thiết kế, xây lắp, đến cung cấp vật liệu xây dựng, tổ chức lại ngành Xây dựng theo ngành kết hợp với theo lãnh thổ, hạch toán kinh tế, đào tạo cán bộ và công nhân kỹ thuật, v.v..). Không thể chỉ lao vào kế hoạch trước mắt mà phải chấn chỉnh, kiện toàn tổ chức và nâng cao năng lực quản lý của ngành một cách cơ bản, thì mới có sức vươn lên đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp công nghiệp hóa xã hội chủ nghĩa.
7. Đời sống của nhân dân ta còn nhiều khó khăn căn bản là do hậu quả của chiến tranh và nền kinh tế còn kém phát triển. Đó là điều mà nhân dân ta nhận thức được và sẵn sàng chịu đựng để tiếp tục sự nghiệp công nghiệp hóa xã hội chủ nghĩa và chi viện cho cách mạng miền Nam. Báo cáo kế hoạch đã trình bày các chủ trương, biện pháp và chỉ tiêu để ổn định đời sống nhân dân. Điều quan trọng cần nhấn mạnh là trong lúc đời sống còn nhiều khó khăn như vậy thì tổ chức phục vụ đời sống nhân dân, đặc biệt là ăn, ở, bảo vệ sức khỏe, nhất là cho công nhân trực tiếp sản xuất, còn nhiều thiếu sót. Uỷ ban chúng tôi đề nghị Quốc hội lưu ý Chính phủ phải quy rõ trách nhiệm của các cơ quan Trung ương có liên quan đến việc tổ chức và phục vụ các mặt đời sống của nhân dân và các cấp chính quyền địa phương là người trực tiếp chăm lo tổ chức và phục vụ đời sống của toàn thể dân cư sống trên lãnh thổ mà mình quản lý; và đòi hỏi những cơ quan ấy có biện pháp khắc phục những việc làm sai trái, những hiện tượng tiêu cực, cải tiến tổ chức và nâng cao chất lượng phục vụ của mình trong năm 1975.
Trong việc tổ chức phục vụ đời sống nhân dân, Nhà nước và trực tiếp là Hội đồng Chính phủ đã định ra nhiều chính sách, biện pháp, nhiều quyết nghị quan trọng và đúng đắn. Nhưng việc thực hiện các nghị quyết ấy chậm chạp và ít kết quả. Trong rất nhiều việc, Uỷ ban chúng tôi chỉ xin lưu ý Quốc hội mấy điểm công tác chính sau đây:
- Trong công tác thu mua thực phẩm, nắm nguồn hàng để bảo đảm cung ứng và đủ các tiêu chuẩn theo định lượng cho nhân dân, đặc biệt đối với các khu công nghiệp, các nông, lâm trường, nhất là đối với công nhân trực tiếp sản xuất, Nhà nước cần có thái độ và thi hành kỷ luật nghiêm khắc đối với một số địa phương, một số đơn vị không bảo đảm chỉ tiêu pháp lệnh thu mua hay giao nộp sản phẩm cho Nhà nước, nhưng lại tùy tiện đặt chế độ riêng, phát hành tem phiếu, giữ thực phẩm lại dùng cho liên hoan, tiếp khách, cung cấp ngoài tiêu chuẩn Nhà nước đã quy định. Nhưng mặt khác, phải nhanh chóng quy vùng và tổ chức vành đai thực phẩm xung quanh thành phố và khu công nghiệp (ví dụ đến nay vẫn chưa tổ chức vành đai thực phẩm xung quanh khu gang thép Thái Nguyên là một điển hình chậm trễ). Các cơ quan có trách nhiệm ở Trung ương cũng phải cải tiến và tăng cường sự giúp đỡ các huyện, các hợp tác xã tổ chức sản xuất; phải cải tiến chính sách, tổ chức và biện pháp thu mua, khắc phục những việc làm sai trái ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp, vi phạm quyền làm chủ hợp tác xã và của nông dân.
- Ở các thành phố và khu công nghiệp lớn, phải bắt tay ngay vào việc tổ chức lại và sắp xếp lại, phân công lại hợp lý màng lưới thương nghiệp: cửa hàng lương thực, thực phẩm, cửa hàng ăn uống công cộng, cửa hàng bách hóa, cửa hàng sửa chữa đồ dùng và phục vụ, v.v., (bao gồm cả màng lưới mậu dịch quốc doanh, công tư hợp doanh, hợp tác xã, tư nhân đại lý...), cải tiến tổ chức và nâng cao chất lượng các nhà ăn tập thể để phục vụ tốt hơn đời sống của nhân dân, nhất là của công nhân trực tiếp sản xuất và tạo thêm điều kiện thuận tiện cho người tiêu dùng. Ngoài việc kiểm tra của bản thân ngành Thương nghiệp, Nhà nước phải có những tổ chức, những nhân viên chuyên trách và tăng cường thanh tra và xử lý nghiêm khắc để xóa bỏ thói cửa quyền, tệ tham ô, móc ngoặc, thái độ vô trách nhiệm, không bảo đảm bán và cung cấp đủ và đúng các tiêu chuẩn đã quy định cho nhân dân, nhưng lại tuồn hàng cho những kẻ đầu cơ, buôn lậu, những kẻ móc ngoặc, những kẻ buôn đi bán lại.
- Các ngành và các tổ chức phục vụ công cộng (như vận tải hành khách, phân phối và sửa chữa nhà cửa, điện, nước, bưu điện, y tế...) cần nhanh chóng cải tiến cách thức phục vụ, nâng cao trách nhiệm và chất lượng phục vụ, vì hiện nay tệ quan liêu, hống hách, móc ngoặc, tùy tiện, v.v., trong các tổ chức này cũng gây ra nhiều sự phiền phức, mất công sức và vi phạm không ít quyền lợi của nhân dân.
- Chủ trương xóa bỏ thị trường tự do về lương thực bắt đầu được thực hiện và mang lại kết quả tích cực. Uỷ ban chúng tôi đề nghị chỉ đạo chặt hơn, sát hơn để phát huy tác dụng to lớn của chủ trương này, đề phòng làm hình thức, chỉ xóa trên mặt, nhưng vẫn có thương nhân lén lút bán lương thực và cấm thị trường tự do nhưng các tổ chức quốc doanh và hợp tác xã không vươn lên phục vụ kịp thời và rộng khắp nhu cầu của nhân dân, gây thêm phiền phức, khó khăn và buộc người tiêu dùng phải ăn đắt hơn và kém chất lượng hơn.
8. Kế hoạch nhà nước đã được xây dựng trên cơ sở cân đối nhất định. Có những mặt chưa cân đối do bản thân nền kinh tế đang trong thời kỳ khôi phục sau chiến tranh và đang là kinh tế sản xuất nhỏ; có những mặt chưa cân đối do tính toán chưa đầy đủ, nắm tình hình, khả năng và yêu cầu chưa chắc; có những mặt không cân đối nẩy sinh thêm trong quá tình thực hiện do có những khó khăn, thiếu thốn, nhu cầu bất thường... Đó là điều không tránh khỏi hoàn toàn trong hoàn cảnh của ta. Nhưng Uỷ ban chúng tôi cũng đề nghị, khi Nhà nước giao kế hoạch pháp lệnh cho các ngành, các cấp, cũng như khi các Bộ, các địa phương giao kế hoạch cho xí nghiệp và hợp tác xã, phải tính toán cụ thể và đầy đủ khả năng và nhu cầu, bố trí sự cân đối tích cực và hiện thực, nhất là về những loại vật tư, thiết bị của Nhà nước. Cấp nào quyết định kế hoạch thì cấp ấy mới có quyền điều chỉnh kế hoạch; khi điều chỉnh nhiệm vụ kế hoạch thì phải điều chỉnh cân đối, nhất là vật tư. Có như vậy thì tính pháp lệnh của kế hoạch mới có cơ sở, việc đánh giá thực hiện kế hoạch, khen thưởng hay kỷ luật đối với đơn vị hoàn thành hay không hoàn thành kế hoạch mới có giá trị và có tác dụng thiết thực.
III- VỀ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC NĂM 1975
1. Dự án ngân sách nhà nước năm 1975 bảo đảm thăng bằng thu chi, và có dự bị phí. Uỷ ban chúng tôi cho rằng cần phấn đấu tăng thêm nguồn thu để có thể tăng thêm dự bị phí, nhằm đáp ứng những yêu cầu đột xuất mà hiện nay chưa dự kiến hết được, nhất là khi mở ra những hướng phát triển mới để thu hút thêm sức lao động xã hội trong nông nghiệp, lâm nghiệp, thủ công nghiệp và các hoạt động khác, sẽ có những yêu cầu mới, cần đầu tư và chi tiêu thêm. Như vậy, sự thăng bằng ngân sách nhà nước mới thật có ý nghĩa tích cực, không phải bằng cách giảm chi những khoản cần thiết, nhất là do không hoàn thành chỉ tiêu kế hoạch xây dựng cơ bản.
2. Cần coi trọng hơn việc tăng nguồn thu cho ngân sách:
- Đối với khu vực quốc doanh, nguồn thu tính theo mức sản xuất ghi trong kế hoạch nhà nước; dựa trên tinh thần phát huy năng lực sản xuất hiện có, phấn đấu hạ giá thành, giảm hao phí vật tư, hao phí lao động, v.v., để làm ra nhiều sản phẩm hơn, thì có nhiều khả năng tăng thêm nguồn thu. Cho nên mức thu đối với khu vực quốc doanh chỉ là mức tối thiểu phải bảo đảm đạt được.
- Đối với khu vực tập thể, theo báo cáo của Bộ Tài chính thì việc chống thất thu có tiến bộ một ít, nhưng vẫn còn thất thu không ít. Cần bảo đảm việc đăng ký kinh doanh chặt chẽ và đầy đủ, có những biện pháp tích cực và có hiệu quả để cải tiến và tăng cường kiểm tra nắm được doanh thu và thực lãi của các hộ kinh doanh, và chống thất thu. Nhưng cần thấy rõ thêm đây là vấn đề quản lý xã hội, quản lý kinh tế, quản lý thị trường, không phải chỉ đơn thuần là vấn đề tăng thu cho ngân sách.
- Đối với thu ngoài nước, cần nghiêm chỉnh thi hành chế độ giao nhận, thanh toán hàng viện trợ và vay, bảo đảm thu nhanh, thu đủ cho ngân sách nhà nước và quản lý chặt tài sản và vốn của Nhà nước. Nghị định của Chính phủ về vấn đề này đã ban hành gần một năm, nhưng việc hướng dẫn thi hành của các cơ quan có trách nhiệm rất chậm, chưa đầy đủ; một vài ngành lại không làm đầy đủ trách nhiệm của mình và chưa chịu nghiêm chỉnh thi hành. Những thiếu sót ấy đã ảnh hưởng không tốt đến nguồn thu, đến thăng bằng ngân sách và đến tài chính của Nhà nước. Uỷ ban chúng tôi xin lưu ý đây là một vấn đề lớn trong quản lý tài chính nhà nước, quan hệ đến nguồn thu ngoại tệ, và chiếm một tỷ trọng lớn của ngân sách nhà nước. Nhà nước không nên dung thứ những thái độ và cách làm chậm trễ, tùy tiện, thiếu kỷ luật trong một lĩnh vực quản lý quan trọng như vậy.
3. Các khoản chi phân bố và quy định trong dự án ngân sách nhà nước là đúng đắn và hợp lý. Vấn đề quan trọng là quán triệt chính sách tiết kiệm. Về mặt tài chính, cần quy định chặt chẽ các định mức, tiêu chuẩn chi tiêu cho tích lũy cũng như cho tiêu dùng, đối với khu vực hành chính, sự nghiệp và kiểm tra, đôn đốc các cơ quan, các ngành, các địa phương, các đơn vị cơ sở nghiêm chỉnh thực hiện các định mức, tiêu chuẩn đó.
4. Đặc biệt đối với chi về xây dựng cơ bản, cần cải tiến gấp và đồng bộ chế độ tài chính trong xây dựng cơ bản theo hướng quản lý theo phương thức kinh doanh xã hội chủ nghĩa, từ việc xét duyệt nhiệm vụ thiết kế, xét duyệt dự toán công trình, đến chế độ cấp phát và tín dụng, giám định đầu tư, giám định xây dựng, thanh toán, quyết toán các công trình; vì hiện chế độ quản lý tài chính trong xây dựng cơ bản còn theo lối hành chính, cung cấp, nên hiệu quả vốn đầu tư vẫn thấp và còn lãng phí nhiều.
IV- VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC,
QUẢN LÝ KINH TẾ
Trong hai bản báo cáo của Chính phủ về dự án kế hoạch nhà nước năm 1975 và dự án ngân sách nhà nước năm 1975 đã đặt đúng tầm quan trọng của công tác quản lý nhà nước, quản lý kinh tế và đề ra những chủ trương và biện pháp tích cực và cụ thể để tăng cường công tác quản lý. Uỷ ban chúng tôi nhất trí với những chủ trương, biện pháp đó và xin nói về hai vấn đề sau:
1. Phải thông qua việc tăng cường công tác quản lý nhà nước, quản lý kinh tế mà củng cố và hoàn thiện quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa trong khu vực quốc doanh cũng như trong khu vực kinh tế tập thể.
Phải nghiêm chỉnh thực hiện các nghị quyết của Đảng và Nhà nước, tiếp tục đấu tranh ngăn chặn và xóa bỏ các hiện tượng tiêu cực trong xã hội. Việc này cần làm mạnh và kiên quyết hơn nữa trong năm 1975, nhằm nhanh chóng ổn định được tình hình sau chiến tranh, đưa quản lý vào nền nếp, phát huy những nhân tố tích cực, nâng cao hiệu lực và năng lực tổ chức, quản lý của Nhà nước ta theo kịp yêu cầu của thời kỳ kế hoạch 5 năm 1976-1980 sắp tới. Rút kinh nghiệm của năm trước, Uỷ ban chúng tôi đề nghị phải làm đồng bộ, có trọng tâm, trọng điểm mới đem lại kết quả tốt. Chúng ta một mặt ngăn chặn và đấu tranh xóa bỏ các hiện tượng tiêu cực, mặt khác phát huy các mặt tích cực, sắp xếp công ăn việc làm chính đáng cho mọi người, tạo ra một khí thế làm ăn mới, hướng mọi hoạt động kinh tế đi đúng hướng, đúng yêu cầu của xã hội, thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển, củng cố và hoàn thiện quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa. Cho nên, trong quá trình thực hiện, phải kết hợp chặt chẽ cả ba loại biện pháp: hành chính - kinh tế - giáo dục chính trị - tư tưởng, không thể chỉ áp dụng một loại biện pháp nào đơn độc; phải kết hợp cải tạo thị trường, cải tạo tiểu thương, cải tạo sản xuất cá thể với tổ chức lại sản xuất, tổ chức lại thị trường, tăng cường quản lý kinh tế quốc doanh và kinh tế tập thể, tổ chức lại màng lưới thương nghiệp và phục vụ để vừa phục vụ tốt việc cải tạo, vừa thúc đẩy sản xuất phát triển và phục vụ tốt hơn đời sống của nhân dân, nhất là nhân dân lao động và những người trực tiếp sản xuất.
2. Nâng cao năng lực tổ chức, năng lực quản lý của bộ máy nhà nước từ Trung ương đến cơ sở là vấn đề có tính chất quyết định để bảo đảm hoàn thành tốt kế hoạch nhà nước, ngân sách nhà nước và mọi chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đã đề ra. Muốn nâng cao năng lực tổ chức, năng lực quản lý của bộ máy nhà nước phải giải quyết nhiều vấn đề có tính chất toàn diện và đồng bộ. Ở đây, Uỷ ban chúng tôi xin lưu ý một số việc quan trọng và cấp bách:
- Trong sản xuất và kinh doanh: phải kiên quyết làm tốt và làm lại từ đầu một cách chặt chẽ và thiết thực việc kiểm kê, kiểm soát, định mức, hạch toán, v.v.. Những việc này là những việc rất sơ đẳng nhưng cũng rất cơ bản trong công tác quản lý nhà nước, quản lý kinh tế. Phải chống tư tưởng xem thường các công việc này. Thực tế đã chỉ rõ, những công việc này chúng ta tuy đã làm từ lâu nhưng nó vẫn còn mang nhiều tính chất hình thức và hiện nay đây vẫn là khâu yếu trong công tác quản lý nhà nước, quản lý kinh tế, và đã gây ra nhiều thiệt hại cho nền kinh tế quốc dân. Cho nên phải làm lại, làm từ đầu, làm rất kiên quyết, rất kiên trì để đưa các công việc này vào nền nếp thường xuyên.
- Trong bộ máy nhà nước: phải kiên quyết thực hiện chế độ trách nhiệm, chế độ thủ trưởng và kỷ luật nhà nước; phải quy định rõ ràng, cụ thể chức trách, nhiệm vụ của từng người, từng tổ chức. Trên cơ sở đó thi hành nghiêm chỉnh chế độ trách nhiệm cá nhân (kể cả trách nhiệm vật chất). Phải đề cao pháp chế xã hội chủ nghĩa, kỷ cương nhà nước, kỷ luật lao động, kỷ luật công tác. Nhà nước cần có thái độ kiên quyết, xử lý thích đáng, thưởng phạt nghiêm minh, để sớm chấm dứt tình trạng coi thường kỷ cương và kỷ luật nhà nước, chấp hành nghị quyết, chính sách, chế độ một cách tùy tiện. Đây cũng là một vấn đề cấp bách để nâng cao năng lực tổ chức, năng lực quản lý của bộ máy nhà nước, nâng cao hiệu lực của các quyết định của Nhà nước.
- Bằng định mức, hạch toán, kiểm soát chặt chẽ mà thực hiện các chính sách, biện pháp thù lao theo đúng nguyên tắc phân phối theo số lượng và chất lượng lao động: người làm tốt, làm giỏi, có năng suất và hiệu quả cao thì được tăng lương, được thưởng (tiền hoặc hiện vật) và khen thưởng tinh thần; người làm kém, năng suất và hiệu quả thấp thì phải nhận được sự đánh giá cụ thể trong cấp bậc, tiền lương, hưởng thụ; người làm sai, làm hỏng, không làm thì phải chịu kỷ luật.
- Mọi tổ chức hoạt động của bộ máy nhà nước phải thực sự hướng về cơ sở, chỉ đạo và phục vụ tốt cơ sở, nhằm phát động và duy trì liên tục phong trào thi đua lao động sản xuất và tiết kiệm của quần chúng để hoàn thành và hoàn thành vượt mức kế hoạch nhà nước năm 1975 và ngân sách nhà nước năm 1975, hoàn thành những mục tiêu mà Nghị quyết Hội nghị lần thứ 22 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã đề ra.
Thưa Đoàn Chủ tịch,
Thưa các đại biểu Quốc hội,
Kế hoạch nhà nước năm 1975, và ngân sách nhà nước năm 1975 được xây dựng với tinh thần tích cực, cố gắng phấn đấu phát huy năng lực sản xuất để đưa nền kinh tế quốc dân phát triển với tốc độ cao và vững chắc, nhằm hoàn thành các mục tiêu cơ bản của thời kỳ khôi phục và phát triển kinh tế sau chiến tranh, và chuẩn bị tốt các điều kiện cho nền kinh tế quốc dân bước vào kế hoạch 5 năm 1976-1980.
Uỷ ban chúng tôi đề nghị Quốc hội:
1. Thông qua phương hướng, nhiệm vụ và các chỉ tiêu chủ yếu của kế hoạch nhà nước năm 1975.
2. Phê chuẩn dự toán ngân sách nhà nước năm 1975,
Như đã trình bày trong hai bản dự thảo nghị quyết của Quốc hội mà Uỷ ban chúng tôi đã gửi đến các đại biểu.
Dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng, với khí thế cách mạng tiến công và phong trào thi đua lao động sản xuất, tiết kiệm được tiếp tục phát động sâu rộng và mạnh mẽ trong quần chúng trong năm 1975, năm có nhiều sự kiện lịch sử trọng đại của dân tộc, Uỷ ban chúng tôi tin tưởng rằng kế hoạch nhà nước năm 1975 và ngân sách nhà nước năm 1975 sẽ được hoàn thành thắng lợi.
Lưu tại Trung tâm Lưu trữ
quốc gia III, phông Quốc hội.