Toàn cảnh Phiên họp
Thừa Ủy quyền của Thường trực Ủy ban trình bày dự thảo báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính, Ủy viên Thường trực Ủy ban Pháp luật Bùi Văn Xuyền cho biết, tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội đã thảo luận, cho ý kiến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính. Ngay sau kỳ họp, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo cơ quan chủ trì thẩm tra phối hợp với Cơ quan soạn thảo và các cơ quan hữu quan nghiên cứu, tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội; tổ chức một số cuộc làm việc với các Bộ, ngành có liên quan, hội nghị lấy ý kiến các chuyên gia, đại diện một số Đoàn đại biểu Quốc hội, cơ quan, tổ chức trực tiếp làm công tác xử lý vi phạm hành chính để tiếp thu, chỉnh lý hoàn chỉnh dự thảo Luật. Thường trực Ủy ban Pháp luật báo cáo một số vấn đề giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật như sau:
Về đối tượng bị xử phạt vi phạm hành chính, theo pháp luật hiện hành, chủ thể của quan hệ pháp luật trong một số lĩnh vực có đặc thù,như trong lĩnh vực đất đai thì “hộ gia đình”, “cộng đồng dân cư” là chủ thể được Nhà nước giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất, trong lĩnh vực thuế thì “hộ kinh doanh” là chủ thể nộp thuế… Trong quá trình hoạt động, các chủ thể này có thể thực hiện hành vi vi phạm hành chính và bị xử phạt theo quy định của pháp luật. Hiện nay, một số Nghị định quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực cụ thể như đất đai, xây dựng…đã quy định các chủ thể này là đối tượng bị xử phạt vi phạm hành chính. Do vậy, để phù hợp với thực tiễn thi hành, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, dự thảo Luật đã bổ sung nội dung giao Chính phủ quy định cụ thểđối tượng bị xử phạt vi phạm hành chínhtrong từng lĩnh vực quản lý nhà nước.
Ủy viên Thường trực Ủy ban Pháp luật Bùi Văn Xuyền báo cáo một số nội dung
Về bổ sung hình thức xử phạt, việc bổ sung hình thức xử phạt vi phạm hành chính là vấn đề lớn, làm thay đổi hệ thống quy định về xử phạt vi phạm hành chính, không phù hợp với quan điểm sửa đổi, bổ sung trong lần này.Vấn đề này cũng chưa được Chính phủ tổng kết, đánh giá tác động, nhất là tính hiệu quả, khả thi và điều kiện bảo đảm thi hành. Mặt khác, việc bổ sung các hình thức xử phạt nói trênlà vấn đề đã được đặt ra và cân nhắc kỹ lưỡng khi xây dựng Luật xử lý vi phạm hành chính năm 2012. Theo đó, việc không quy định hình thức xử phạt buộc lao động công ích (bằng quyết định xử phạt của cơ quan hành chính mà không phải do Tòa án quyết định) là để bảo đảm phù hợp với Công ước số 29 của Tổ chức lao động Quốc tế (ILO) về lao động cưỡng bức hoặc bắt buộc mà Việt Nam là thành viên; việc không quy định hình thức xử phạt buộc tham gia các khóa học tập về pháp luật liên quan đến vi phạm là do không bảo đảm tính khả thi, không thích hợp để quy định là một biện pháp xử phạt vi phạm hành chính. Vì các lý do đó, xin không bổ sung vào dự thảo Luật các hình thức xử phạt nêu trên.
Về mức phạt tiền tối đa trong các lĩnh vực, trên cơ sở thực tiễn thi hành pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính, Chính phủ đã đề xuất tăng mức tiền phạt tối đa của 10 lĩnh vực mà theo quy định hiện hành có mức tiền phạt tối đa thấp, chưa đủ sức răn đe, chưa thực sự tương xứng với tính chất, mức độ của hành vi vi phạm hành chính. Đối với một số lĩnh vực khác được các vị đại biểu Quốc hội đề nghị như hôn nhân và gia đình, an ninh trật tự, an toàn xã hội, đất đai, xây dựng..., qua tổng kết thi hành không thấy có vướng mắc, bất cập liên quan đến quy định về mức tiền phạt tối đa. Do vậy, đề nghị Quốc hội cho giữ việc tăng mức tiền phạt tối đa của 10 lĩnh vực như dự thảo Luật đã trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 9.
Bên cạnh đó, để tăng cường hiệu lực, hiệu quả thi hành pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính, đề nghị Chính phủ chỉ đạo rà soát các Nghị định quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong các lĩnh vực để quy định mức tiền phạt cụ thể đối với từng hành vi vi phạm hành chính tương xứng với tính chất, mức độ của hành vi vi phạm; đồng thời chỉ đạo các Bộ, ngành, địa phương, các lực lượng chức năng thực hiện nghiêm quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính, áp dụng đồng bộ không chỉhình thức phạt tiền mà cả các hình thức xử phạt bổ sung, biện pháp khắc phục hậu quả, không để xảy ra tình trạng “phạt cho tồn tại”, bảo đảm “mọi hành vi vi phạm hành chính phải được phát hiện, ngăn chặn kịp thời và phải bị xử lý nghiêm minh, mọi hậu quả do vi phạm hành chính gây ra phải được khắc phục theo đúng quy định của pháp luật”.
Ngoài ra, nhiều vấn đề của dự thảo luật cũng được tiếp thu, chỉnh lý trên cơ sở ý kiến thảo luận của các đại biểu Quốc hội; ý kiến các chuyên gia; đại diện một số Đoàn đại biểu Quốc hội; cơ quan, tổ chức trực tiếp làm công tác xử lý vi phạm hành chính.
Thảo luận tại Phiên họp, về cơ bản các thành viên Ủy ban Pháp luật bày tỏ sự tán thành cao đối với dự thảo báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính của Thường trực Ủy ban.
Đi vào một số nội dung cụ thể, một số ý kiến thành viên Ủy ban chỉ ra rằng, đối với người bị đề nghị áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, dự thảo Luật quy định giao cho gia đình quản lý đối với người bị đề nghị áp dụng biện pháp này có nơi cư trú ổn định (giữ như hiện hành). Đối với người không có nơi cư trú ổn định hoặc có nơi cư trú ổn định nhưng gia đình không đồng ý quản lý thì giao cho trung tâm, cơ sở tiếp nhận đối tượng xã hội hoặc cơ sở cai nghiện bắt buộc của tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương quản lý. Do đó, quy định như dự luật là phù hợp với thực tiễn đang thực hiện theo quy định của Nghị quyết số 77/2014/QH13 của Quốc hội.
Màn hình thảo luận trực tuyến
Về bổ sung biện pháp cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính, một số ý kiến thành viên Ủy ban tán thành với phương án không bổ sung biện pháp “ngừng cung cấp các dịch vụ điện, nước...” để cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính. Vì điện, nước là nhu cầu thiết yếu của cá nhân, tổ chức nên nếu áp dụng biện pháp này sẽ tác động tiêu cực không chỉ đến cá nhân, tổ chức vi phạm mà còn có thể ảnh hưởng đến cá nhân, tổ chức khác có liên quan.
Mặt khác, việc áp dụng biện pháp này là can thiệp sâu vào quan hệ dân sự nên cần được cân nhắc thận trọng, đánh giá tác động kỹ lưỡng nhằm bảo đảm xử lý hài hòa lợi ích của Nhà nước, bảo vệ trật tự công cộng với quyền, lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân cung ứng dịch vụ.
Bên cạnh đó, các ý kiến chỉ rõ, có nhiều biện pháp khác có thể sử dụng để cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính, đây không phải biện phát duy nhất. Tuy nhiên đây cũng là vấn đề có 2 luồng ý kiến khác nhau. Do đó, nên thể hiện cả 2 phương án để các đại biểu thảo luận, xem xét và quyết định.
Liên quan đến vấn đề thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính, có ý kiến thành viên Ủy ban chỉ ra rằng dự thảo Luật đã sửa đổi Khoản 1 và Khoản 2 Điều 6, trong đó có quy định vi phạm hành chính về bảo vệ môi trường thì thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính là 05 năm. Tuy nhiên, nếu để đảm bảo tính kịp thời đối với các vi phạm về môi trường thì thời hiệu 5 năm này có phù hợp hay không. Đề nghị xem xét, cân nhắc thêm về vấn đề này.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng kết luận một số nội dung
Kết luận một số nội dung tại Phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết, qua thảo luận, các thành viên Ủy ban Pháp luật bày tỏ sự tán thành cao với dự thảo Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính. Chủ nhiệm Ủy ban Hoàng Thanh Tùng nêu rõ, trên cơ sở các ý kiến thảo luận, Ủy ban tiếp tục nghiên cứu, rà soát, tiếp thu chỉnh lý các nội dung của dự thảo luật nhằm đảm bảo tính chặt chẽ, tính khả thi để báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội và trình ra Quốc hội tại Kỳ họp tháng 10 tới đây./.